Χρήμα με πολλές... ουρές - Η πραγματικότητα για το ευρωπακέτο πέρα από την κυβερνητική επικοινωνία

Γράφει ο Σταύρος Χριστακόπουλος

Σε πελάγη επικοινωνιακής ευτυχίας πλέει η κυβέρνηση μετρώντας και ξαναμετρώντας δισεκατομμύρια ευρώ ενισχύσεων. Ξέρει όμως ότι τα πράγματα δεν είναι όσο ρόδινα τα εμφανίζει, τουλάχιστον για την αμέσως επόμενη, πολύ δύσκολη περίοδο.

Για «60 δισ. ευρώ που θα αλλάξουν την Ελλάδα» κάνουν λόγο κυβερνητικά στελέχη και μιντιακοί σύμμαχοι προσθέτοντας τις επιδοτήσεις και τα δάνεια της πρότασης της Κομισιόν, αλλά και το... ΕΣΠΑ! Πολλοί, μεταξύ των οποίων και ο πρωθυπουργός, ήδη υπόσχονται ότι τα χρήματα θα τύχουν ορθής διαχείρισης και δεν θα σπαταληθούν. Μέχρι και επιτροπή που θα συντάξει τον εθνικό σχεδιασμό αξιοποίησης ανήγγειλαν.

Ο δε Πέτσας έσπευσε να διαβεβαιώσει ότι το «χρήμα με ουρά» δεν συνεπάγεται μνημόνια. Βεβαίως ποτέ τα πράγματα δεν είναι όσο απλά τα εμφανίζουν οι εκάστοτε κυβερνητικές «ντουντούκες», και αυτό ισχύει εν προκειμένω. Ας δούμε λοιπόν τι ξέρουμε και τι δεν ξέρουμε για τον εν λόγω πακτωλό των (εικονικών προς το παρόν) δισεκατομμυρίων.

Ο ψυχρός Ντομπρόβσκις

Ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (αυτής που προτείνει να φτάσουν στην Ελλάδα 22,5 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 9,5 δισ. ευρώ σε δάνεια στο πλαίσιο του προτεινόμενου από την ίδια ταμείου ευρωπαϊκής ανάκαμψης με το όνομα «Next Generation EU»), είπε αυτές τις μέρες σε συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα «Die Welt»:

1. «Τα κράτη - μέλη που επιθυμούν να λάβουν κεφάλαια από αυτό το ταμείο πρέπει να παρουσιάσουν σχέδια που θα εκθέτουν ποιες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις θέλουν να κάνουν για να ενισχύσουν την ανάπτυξη και να καταστήσουν τις οικονομίες τους πιο ανθεκτικές στις κρίσεις. Εάν δεν υπάρξουν μεταρρυθμίσεις, δεν θα δοθούν χρήματα. (...) Εάν οι χώρες δεν προωθήσουν τα μεταρρυθμιστικά τους σχέδια ή δεν επενδύσουν, δεν μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε αυτά τα έργα από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Τόσο απλό είναι».

Συνεπώς ούτε καν η... «χαλαρή» Κομισιόν δεν προτείνει χαριστικά λεφτά. Κυρίως δεν προτείνει λεφτά που θα περάσουν από κρατικά ταμεία. Επιπλέον δεν υπάρχουν λεφτά χωρίς όρους, χωρίς μεταρρυθμίσεις, χωρίς έλεγχο εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων. 

2. «Στην πράξη τα κεφάλαια θα διανέμονται σε δόσεις και θα εισρέουν μόνο όταν έχουν επιτευχθεί ορισμένοι μεταρρυθμιστικοί στόχοι ή έχουν ολοκληρωθεί οι επενδυτικές φάσεις».

Άρα προϋποτίθεται ότι οι χώρες θα επενδύουν προκειμένου να λαμβάνουν χρήμα. Δεν θα λαμβάνουν χρήμα το οποίο εν συνεχεία θα επενδύουν. Δεν θα λαμβάνουν μαζεμένο χρήμα, παρά μόνο αυτό που θα μπορούν να εξασφαλίσουν μέσω μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Σημειωτέον ότι όλοι αυτοί οι περιορισμοί τίθενται προτού καν αρχίσει η δύσκολη διαπραγμάτευση με τις χώρες που διαφωνούν με την πρόταση της Κομισιόν (Αυστρία, Δανία, Σουηδία και Ολλανδία) για τη μορφή και τη δομή του ταμείου ανάκαμψης.

Συνεπώς πρέπει να διανυθεί πολύς ακόμη δρόμος μέχρι να υπάρξει μια σαφής εικόνα.

Ερώτημα ο χρόνος

Για να καταλήξουμε όμως στην εκταμίευση χρημάτων από το εν λόγω «πακέτο» θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των 27 χωρών της Ε.Ε. για τη δομή του πακέτου, την αναλογία δανείων και επιχορηγήσεων, τους όρους των επιχορηγήσεων, τον τρόπο αποπληρωμής των χρεών και ό,τι άλλο τεθεί στο τραπέζι από τις διαφωνούσες χώρες. Εν συνεχεία θα πρέπει η όποια συμφωνία να εγκριθεί από την Ευρωβουλή και από τα κοινοβούλια των χωρών στις οποίες αυτό απαιτείται.

Η διαδικασία είναι άγνωστο αν θα ολοκληρωθεί έως τη λήξη της γερμανικής προεδρίας της Ε.Ε. τον Δεκέμβριο του 2020. Εάν αυτό συμβεί – στο καλύτερο δηλαδή σενάριο –, τότε η Κομισιόν θα πρέπει να εκκινήσει τη διαδικασία δανεισμού εντός του 2021 και οι χώρες θα πρέπει να υποβάλουν, με βάση την τελική συμφωνία, τα εθνικά σχέδια ανασυγκρότησης και ανάκαμψης.

Δεδομένων των προϋποθέσεων που θέτει ο Ντομπρόβσκις – οι χώρες να εκτελούν μεταρρυθμίσεις και να κάνουν επενδύσεις – εκτιμάται ότι τα πρώτα ένα με δύο χρόνια τα χρήματα θα τρέχουν με το σταγονόμετρο και η κορύφωση της ροής ενδέχεται να έρθει το... 2023 (τη χρονιά που στην Ελλάδα θα πρέπει να γίνουν... εκλογές – εάν ο Μητσοτάκης δεν τις έχει κάνει νωρίτερα) ή το 2024.

Οι ελληνικές δυνατότητες

Εν τω μεταξύ, για μεγάλο χρονικό διάστημα, η χώρα μας θα πρέπει, με την εξαίρεση των ήδη εγκεκριμένων 4 δισ. ευρώ για δαπάνες υγείας και του 1,5 δισ. από το πρόγραμμα SURE για τη στήριξη της απασχόλησης, να αντιμετωπίσει με ίδιες δυνάμεις και εγχώρια χρηματοδοτικά εργαλεία τις συνέπειες της απροσδιόριστης ακόμη ύφεσης που προκύπτει ως αποτέλεσμα της πανδημίας.

Θα πρέπει ακόμη να υπερβεί την παραδοσιακή αδυναμία απορρόφησης κοινοτικών πόρων, την οποία εμφανίζει στα ΕΣΠΑ, να δει πώς με ελάχιστα μεγάλα έργα, με την πράσινη οικονομία και με την ψηφιοποίηση του κράτους είναι δυνατόν να απορροφήσει ποσά τα οποία υπερβαίνουν κατά πολύ τις ανάγκες σε αυτούς τους τομείς.

Θα πρέπει ακόμη να υποτεθεί ότι η επιτροπή σοφών (με επικεφαλής τον Κύπριο νομπελίστα οικονομίας Χριστόφορο Πισσαρίδη) θα φτιάξει ένα σχέδιο εθνικής ανάκαμψης τόσο άρτιο και τόσο εφαρμόσιμο ώστε να μπορούν να απορροφηθούν τα χρήματα. Πολλές λοιπόν οι γκρίζες ζώνες. Ας κλείσουμε όμως με μια ευχάριστη νότα. Ένα απόσπασμα από το άρθρο του Γιάννη Πρετεντέρη στα «Νέα» της Δευτέρας 1 Ιουνίου με τίτλο «Στιγμή»:

«Τώρα ας πούμε ακούω ότι μια επιτροπή υπό τον καθηγητή του LSE και νομπελίστα της Οικονομίας Χρ. Πισσαρίδη θα αναλάβει να διαμορφώσει ένα Σχέδιο Ανάπτυξης για το πακέτο των 33 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης. 

Η επιτροπή αυτή βέβαια έχει φτιαχτεί από τον Ιανουάριο, όταν ο κορωνοϊός ήταν κινέζικη κουβέντα και το Ταμείο Ανάκαμψης δεν κυκλοφορούσε ούτε στα καλύτερα όνειρά μας. Έως τώρα δεν έχει αναφερθεί κάποια δραστηριότητά της, αλλά φυσικά όλοι ευχόμαστε οι σοφοί της επιτροπής να αποδειχθούν σοφότεροι.

Σε τέτοιες περιπτώσεις θυμάμαι πάντως μια κουβέντα του επίσης κατοίκου Αγγλίας και ελληνικής καταγωγής σερ Άλεκ Ισιγκόνις (του ανθρώπου που έφτιαξε το Μίνι Κούπερ) όταν έλεγε ότι “η καμήλα είναι ένα άλογο που σχεδιάστηκε από επιτροπή”. Κι αναρωτιέμαι. Η κυβέρνηση που εξελέγη μόλις πριν από έντεκα μήνες δεν είχε σχέδιο ανάπτυξης και περιμένει από μια επιτροπή που προέκυψε έξι μήνες αργότερα να της το φτιάξει;».

Και είμαστε ακόμη στην αρχή...

από topontiki