15 χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς – Η Αθήνα ‘σάκος του μποξ’

Γράφει ο Σωτήρης Παπαδόπουλος

Η ανάδειξη και η προώθηση της θετικής εικόνας προς τους πολίτες της αποτελεί προϋπόθεση για το νοικοκύρεμα της πόλης. Προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι πολίτες να συμμετάσχουν και ν’ αρχίσουν να ενδιαφέρονται για την πόλη τους, η Αθήνα χρειάζεται την ανάδειξη και την προώθηση της υπάρχουσας θετικής εικόνας της για να ισορροπηθούν κάποιοι από τους απαξιωτικούς παράγοντες οι οποίοι ακόμα υφίστανται κι’ επιδρούν αρνητικά και σε βάρος της ανάπτυξης της.

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος

Κανένας σχεδιασμός, θεσμικό μέτρο ή έργο δεν θα πιάνει τόπο, όπως εξ’ άλλου συμβαίνει και μέχρι σήμερα, εάν δεν αλλάξει η υφέρπουσα «δυσφημιστική», εν μέρει, πρακτική σε βάρος της.

Χωρίς να παραγνωρίζω τα πολλά αποδοκιμαστικά σχόλια, αντιμετωπίζω την πόλη μέσα από μια άλλη θετική και αισιόδοξη σκοπιά, και κάνοντας την «υπέρβαση» θ’ αμφισβητήσω τα όσα συνήθως αρνητικά λέγονται ή γράφονται γι’ αυτήν. Έτσι λοιπόν, συντάσσομαι και υποστηρίζω γενικά, στην μεγάλη της εικόνα, την άποψη που είχε εκφράσει ο διάσημος αρχιτέκτονας Mario Botta σε μια από της επισκέψεις του στην Αθήνα, συγκρίνοντας την με άλλες μεσογειακές πόλεις.

Ο Mario Botta είχε πει: «Θεωρώ ότι είναι από τις πιο ζωντανές πόλεις της Μεσογείου, από τις πόλεις που εγώ τουλάχιστον γνωρίζω, ίσως η πιο δυναμική, η πιο απεγνωσμένα διατεθειμένη να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις. Σίγουρα οι Ολυμπιακοί Αγώνες έπαιξαν το ρόλο ενός θερμόμετρου και απέδειξαν ότι η μεταμόρφωσή της σε μια πόλη του 21ου αιώνα ήταν και είναι μέσα στις δυνατότητές της«.

Εκτιμώ λοιπόν, ότι τόσο το ευρύτερο όσο και το ιστορικό κέντρο της Αθήνας με τα ιδιαίτερα πλούσια χαρακτηριστικά του, πολιτισμικά, και αρχαιολογικά και την ζωντάνια που το διακρίνουν, ποτέ δεν υστερούσε από τα αντίστοιχα κέντρα των μόνιμα συγκρινόμενων πόλεων της Ευρώπης.

Όμως η πόλη, όπως και πλείστα άλλα φαινόμενα της ελληνικής ζωής, λειτούργησε μέχρι σήμερα αφ’ ενός σαν «σάκος του μποξ» όπου επάνω του έγιναν προπονήσεις κομματικών σχεδιασμών. Αφ’ ετέρου λειτούργησε σαν «ρινγκ» όπου εκεί διαδραματίστηκαν μέγιστες επίσης επικοινωνιακές διαμάχες με άκρατη κομματική ιδιοτέλεια. Αυτή λοιπόν η μέχρι τωρα μόνιμη και εξοντωτική αντιπαράθεση σκοπιμότητας της «εκάστοτε» αντιπολίτευσης, (με τη «χρήση» και των τοπικών εκπροσωπών της), προς κάθε σχεδιασμό, πρόταση ή μέτρο που θεσμοθετεί για την Αθήνα η «εκάστοτε» κυβέρνηση ή δημοτική αρχή, λειτουργεί σε βάρος της πόλης που καταλήγει και στην δυσφήμηση της.

Τυπικό και κάκιστο παράδειγμα

Η έννοια του διαχρονικού σχεδιασμού, της συνέχειας, της βελτίωσης και όχι της κατάργησης, αποτελεί ακόμα και σήμερα αδιανόητη αντίληψη για κόμματα και πολιτικούς φορείς σ’ όποιον κοινωνικό χώρο κι’ αν αυτοί λειτουργούν. Τυπικό και κάκιστο παράδειγμα αποτελεί ο τρόπος διαχείρισης της μετά-Ολυμπιακής πόλης από όλες τις μέχρι σήμερα διακυβερνήσεις. Οι οποίες αντί να συνεχίσουν δημιουργικά, φρόντισαν να απαξιώσουν τις πολύ σημαντικές άυλες και υλικές κατακτήσεις της περιόδου 1998-2004 — κοινωνική συμπεριφορά, εθελοντισμός κατοίκων, Ολυμπιακά ακίνητα.

Το φαινόμενο του εσωτερικού δυσφημιστικού αυτοχειριασμού λειτουργεί ανασταλτικά στην επιδίωξη της κάθε σύγχρονης πόλης, προκειμένου αυτή ν’ αναδειχθεί στο διεθνές δίκτυο πόλεων πολιτικού, πολιτιστικού και επιχειρηματικού ενδιαφέροντος. Η μακρόχρονη «απομόνωση» της Αθήνας, ακόμα και αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες (30η μεταξύ 30 ευρωπαϊκών πόλεων) δεν αντιπροσώπευε την τότε πραγματική της ποιότητα. Σ’ αντίθεση όμως με τις ανταγωνίστριες πόλεις, διογκώνοντας από τη μεριά μας τις διαμάχες και προπαγανδίζοντας σε όλες τις προηγούμενες περιόδους στο πεδίο της επικοινωνιακής – κομματικής σκοπιμότητας και μόνον τ’ αρνητικά της χαρακτηριστικά, δυσφημίζαμε στην ουσία την πόλη συνεισφέροντας ακόμη περισσότερο στην απαξίωση της.

Εντρυφώντας λοιπόν ολ’ αυτά τα πολλά τελευταία χρόνια σε πρακτικές εσωστρεφούς μειοδοσίας και με καλοθελητές προαγωγούς τις αβανταδόρικες «ντουντούκες» των δικών μας ΜΜΕ, προωθήθηκε επί το δυσμενέστερο και προς τους πολίτες της Αθήνας, η αντίληψη ότι είναι μια πόλη ‘μίασμα’. Με τα χειρότερα πλέον αποτελέσματα. Οι ίδιοι οι κάτοικοι της όχι μόνον να μην ενδιαφέρονται στο να φροντίσουν την πόλη τους, αλλά αντίθετα, να συμμετέχουν με τις αλλοτριωμένες συμπεριφορές και δράσεις τους στην περαιτέρω κακομεταχείριση της.

Είναι για όλους αυτούς τους λόγους που υποστηρίζω ότι η προώθηση των θετικών στοιχείων της εικόνας της Αθήνας πρωτεύοντος προς το εσωτερικό, θ’ αποβεί προς όφελος της χαμένης σχέσης πόλης – πολίτη. Γεγονός που αποτελεί και την προϋπόθεση για την ανάπτυξη της και τη διεθνή στη συνέχεια ανάδειξη της στον διεθνή ανταγωνισμό.

Στο μεταξύ, όσο θα καθυστερεί ο καινοτόμος εκσυγχρονισμός και η στοχευμένη κεφαλαιοποίηση των όποιων άυλων και υλικών νέων επενδύσεων, υλοποιημένων και οχι, (πολιτισμός και ιστορία, μοναδικοί αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία, Ίδρυμα Νιάρχος, το «στοιχειωμένο» αεροδρόμιο ελληνικού, ανάπλαση του φαληρικού όρμου κ.α), τόσο και θα απομακρύνεται η ενεργοποίηση των πολιτών και θα μεγεθύνεται η αποξένωση τους από την πόλη, με αρνητικά γι’ αυτήν αποτελέσματα. Θα πρέπει δε να παραδειγματιστούμε από το γεγονός ότι ακόμη και την τεράστια διαφήμιση και φήμη που μας προσέφεραν οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν σταθήκαμε ικανοί να την εκμεταλλευτούμε και να την κεφαλοποιήσουμε για μια ουσιαστική στη συνέχεια μακρόχρονη αναπτυξιακή προοπτική.

Μια πόλη σημαντικά βελτιωμένη

Είναι πλέον απόλυτα αναγκαίο να αξιοποιήσουμε την εμπειρία μας και να επαναλάβουμε το επιτυχημένο μοντέλο που εμείς οι ίδιοι πραγματοποιήσαμε στην ανανεωμένη Αθήνα τόσο κατά την διάρκεια όσο και για λίγο μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Όπου όλοι εμείς, οι κάτοικοι της αλλά και οι επισκέπτες, βιώσαμε μια πόλη σημαντικά βελτιωμένη στην μεγάλη και την μικρή της εικόνα και στην οποία δοκιμάστηκαν με επιτυχία πολλά απ’ αυτά που όλα τα προηγούμενα χρόνια επιζητούσαμε.

Όλοι εμείς πάλι, οι κάτοικοι της, με μια παραδειγματική κοινωνική συμπεριφορά και εθελοντισμό συμμετείχαμε σ’ ένα ποιοτικό άλμα στη διάρκεια του οποίου αποδείχθηκε ότι μια άλλη πόλη, η πόλη που επιδιώκαμε, είναι εφικτή. Και ελπίσαμε ότι αυτή θα μπορούσε πλέον να περπατήσει ισάξια στον διεθνή ανταγωνισμό. Δυστυχώς, όμως διαπιστώσαμε στη συνέχεια ότι σ’ αυτήν την ίδια πόλη με τους ιδίους κατοίκους αυτό το αποδεδειγμένα εκ του αποτελέσματος εφικτό μοντέλο υπονομεύθηκε και καταστράφηκε.

Προς αυτή τη κατεύθυνση κλείνοντας και προκειμένου να επαν-αναδειχθεί και να επαν-ενθαρρυνθεί η συνέργεια και η συμμετοχική συμπεριφορά των πολιτών, αντίστοιχη με το δοκιμασμένο κοινωνικό φρόνημα που αυτοί επέδειξαν στην περίοδο των Ολυμπιακών ημερών, θα προτείναμε όπως η υλοποίηση του πολυσύνθετου (και επιμένω, όχι μόνον «τουριστικής διαφήμισης») έργου με τίτλο ‘Προώθηση κι’ ανάδειξη της εικόνας της Αθήνας’, ν’ αποτελέσει πρωταρχικό αναπτυξιακό στόχο με μπροστάρη και κινητήριο δύναμη την νέα δημοτική αρχή.

Προκειμένου όμως αυτό το νέο αλλά ζωτικής σημασίας σχέδιο δράσης να στεφθεί μ’ επιτυχία, απαιτείται αρχικά να γίνει η δημιουργική σύνθεση και η ανάδειξη κατά πρώτο των καλών αλλά σκόρπιων και ανοργάνωτων στοιχείων που ήδη διαθέτει αυτή η πόλη. Το κυριότερο δε που κατά την γνώμη μας απαιτείται είναι, οι έχοντες την εξουσία άρχοντες, (εάν στ’ αλήθεια όλ’ αυτά τα χρόνια έχουν καταλάβει κάτι), να εφαρμόσουν με φαντασία, τόλμη και αποφασιστικότητα τη δοκιμασμένη στο παρελθόν διαδικασία διοίκησης για ένα τέτοιο δύσκολο έργο. Αυτής που εξασφαλίζει τη δημιουργική ελευθερία και κινείται έξω από τις μίζερες, αντιπαραγωγικές και καταστροφικές για τον τόπο μεταπολιτευτικές και (διε)φθαρμένες διαχειριστικές πρακτικές. Εάν οι κάτοικοι της πόλης δεν συμμετάσχουν, πεισμένοι από τις κατ’ αρχή πολλές μικρές και πειστικές θετικές παρεμβάσεις, κανένα «μεγαλόπνοο» έργο δεν θα έχει τύχη στην συνέχεια.

Η Αθήνα μπορεί να πρωταγωνιστήσει εάν πάψουν οι απανταχού κυβερνώντες να λειτουργούν αντιπαραγωγικά. Όπου, με τις πολιτικάντικες πρακτικές αντιπαλότητας που τους διακρίνουν, χρησιμοποιούν ακόμα την πόλη (και όχι μόνον αυτή) σαν «σάκο του μποξ» στον μεταξύ τους κομματικό ανταγωνισμό.

Αυτή η αισιόδοξα εγγενής δυναμική της ακόμα περισσότερο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι εφετος, (παρ’ όλες τις αποδοκιμασίες και την κακομεταχείριση), κατάφερε να καταλάβει την 12η θέση, στο διαγωνισμό που διοργάνωσε ο «Ευρωπαϊκός Καλύτερος Προορισμός» (European Best Destination – EBD). Όπου, μετά από ψηφοφορία-ρεκόρ περισσότερων των 500.000 συμμετεχόντων, αναδείχτηκαν οι καλύτεροι προορισμοί στην Ευρώπη που θα προωθηθούν, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, σε εκατομμύρια ταξιδιώτες. Και οι οποίοι (προορισμοί) θα έχουν την άδεια να προβάλλουν τον τίτλο «Ευρωπαϊκός Καλύτερος Προορισμός» στο μάρκετινγκ των αγορών τους.

Η Αθήνα εν τέλει «το έχει» και μπορεί να επιτύχει πρωτιές, εφόσον όμως της το «επιτρέψουν» οι αλάστορες* της πολιτικής που για πολλά χρόνια την «μαγαρίζουν» κατ’ εξακολούθηση.

*Κακός και εκδικητικός δαίμονας που προκαλεί τον όλεθρο είτε ο ίδιος είτε κάνοντας όργανά του τους ανθρώπους. Ο ποταπός, ο αχρείος

Πηγή