Τα δώρα του Δία

Γράφει ο Ιωάννης Αναστασάκης

Στην ευρωπαϊκή χλωρίδα υπάρχουν φυτά που φαίνεται ότι έλκουν την ονομασία τους από την ελληνική μυθολογία. Ταυτόχρονα είναι προικισμένα με εξαιρετικές ιαματικές ή αλληγορικές ιδιότητες, που παραπέμπουν σε μυθολογική προσφορά του Δία προς τους ανθρώπους.

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος

Ο φιλόσοφος της επιστήμης (philosophy of science) του 20ου αιώνα, ο Karl Popper (1902 – 1994) που από το 1946 διετέλεσε καθηγητής στο LSE (London School of Economics), διατύπωσε τη θεωρία ότι: «Επιστημονική αλήθεια είναι μόνο αυτή που διατυπώνεται αποκλειστικά υπό την αίρεση ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να αποδειχθεί ότι δεν είναι αλήθεια».

Ειδικότερα σχετικά με τη μυθολογία, διατύπωσε την άποψη ότι: «η επιστήμη πρέπει να επικεντρώνεται στο πρόβλημα οριοθέτησης ή το πρόβλημα της διάκρισης επιστημονικών ή εμπειρικών θεωριών, από μη επιστημονικές θεωρίες». Η στόχευση του φιλοσόφου επικεντρώνεται στο «να συλλάβει τις λογικές ή μεθοδολογικές διαφορές μεταξύ των επιστημονικών κλάδων, όπως η φυσική και οι μη επιστημονικοί κλάδοι, όπως η μυθολογία, η φιλοσοφική μεταφυσική, η φροϋδισιακή ψυχανάλυση και η μαρξιστική ή κοινωνική κριτική».

Βέβαια η αρχαία ελληνική μυθολογία παράγει ιστορική αλήθεια. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι οι Ολύμπιοι θεοί είναι μυθολογικά πρόσωπα, οδήγησε στην ιστορικά αποδεδειγμένη αλήθεια ότι λατρεύτηκαν σαν θεοί, ότι κατασκευάστηκαν αγάλματα και ναοί αφιερωμένοι σε αυτούς.

Η ιστορική αυτή αλήθεια, συνάδει με την επιστημονική αλήθεια όπως την προσεγγίζει με την θεωρία του ο Καρλ Πόππερ. Για εφαρμογή της θεωρίας αυτής, είναι δυνατόν να επικαλεστούμε τον ναό της Αθηνάς στην Ακρόπολη ή τον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Η ονοματολογία συγκεκριμένων φυτών που έλκουν το όνομά τους από την ελληνική μυθολογία, είναι μία παρόμοια περίπτωση.

Ονοματολογία και ιστορικά στοιχεία

Ενδεικτικά, φυτά που έλκουν την ονομασία τους από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία, είναι τα ακόλουθα:

Δίκταμο: Το φυτό αυτό πήρε το όνομά του από το όρος Δίκτη του Λασιθίου, που γεννήθηκε ο Δίας (Δίας+τίκτω=Δίκτη). Σήμερα η Κρήτη γενικότερα θεωρείται ως τόπος προέλευσης του φυτού αυτού. Ο Αριστοτέλης (384-322 πχ), διδάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στο έργο του «Περί των Ζώων Ιστορίες» αναφέρει: «Επεί και εν Κρήτη φασί τας αίγας τας αγρίας όταν τοξευθώσι ζητείν το δίκταμον δοκεί δε τούτον εκβλητικόν είναι των τοξευμάτων εν τω σώματι».

Αλόη: Τα διεθνούς κύρους ερμηνευτικά λεξικά, όπως το Oxford και το Collins, σε επεξήγηση σχετικά με την προέλευση του ονόματος, αναφέρουν: «Old English alwe, via Latin from Greek aloe». Η μετάφραση είναι: «από το αρχαίο Αγγλικό αλόοη, μέσω των Λατινικών από το Ελληνικό αλόη». Δηλαδή αναγνωρίζουν την ελληνική προέλευση του ονόματος, χωρίς όμως να εξετάζουν συντακτικά σε βάθος από ποια ρίζα προέρχεται η λέξη αυτή.

Επισημαίνεται ότι στα αρχαία ελληνικά το μακρόσυρτο διπλό όμικρον γράφεται με ωμέγα.

Επιπλέον, ο πληθυντικός των φυτών Αλόες στα αρχαία αγγλικά (old English) αναφέρεται ως “Aloeas”. Η μετάφραση αυτή αναγνωρίζεται από το ηλεκτρονικό λεξικό Google Translate. Αξιοσημείωτο είναι ότι η παλιά αυτή αγγλική λέξη «Aloeas», αποδίδει επακριβώς το όνομα «Αλωέας» που ήταν ο θετός πατέρας των Αλωάδων ή Αλωιάδων γιγάντων από τον οποίο πήραν το όνομά τους, αν και ήταν παιδιά του Ποσειδώνα.

Stratiotes Aloides (είδος Υδρόβιας Αλόης): Το φυτό αυτό διεθνώς φέρει ένα αμιγώς ελληνικό όνομα. Στην εγκυκλοπαίδεια «Flora Britannica» Τόμος 2 – σελίδα 579 που εκδόθηκε το 1804, καθώς και στην «Hortus Paddingtoniensis» σελίδα 89 που εκδόθηκε το 1797, το φυτό αυτό αναφέρεται ως Stratiotes Alooides, δηλαδή με διπλό όμικρον. Αυτή η γραφή ευθέως παραπέμπει στο γράμμα ωμέγα των αρχαίων ελληνικών, που είναι το μακρό ή μακρόσυρτο όμικρον. Δηλαδή την ελληνική λέξη Αλώιδες, που έχει την ίδια ρίζα με τους Αλωιάδες ή Αλωάδες γίγαντες.

Σημείωση: Σχετικά με τα αρχαία Αγγλικά (old English) αναφέρεται ότι η δεύτερη μεγάλη προσπάθεια απλοποίησης της γλώσσας έλαβε χώρα στις αρχές του 19ου αιώνα. Σκοπός της απλοποίησης ήταν να γίνει εύκολη και προσιτή ώστε να καταξιωθεί ως η διεθνής γλώσσα επικοινωνίας και εμπορίου. Την απλοποίηση αρχικά εφάρμοσαν αμερικανικά λεξικά κυρίως το Websters και εφημερίδες. Αργότερα ακολούθησαν αντίστοιχα βρετανικά.

Κατά την απλοποίηση αυτή της αγγλικής γλώσσας, καταργήθηκαν τα πνεύματα και αφαιρέθηκαν συνεχόμενα φωνήεντα που δημιουργούσαν χασμωδία στην ομιλία. Θύματα αυτής της απλοποίησης ήταν το Aloeas που έγινε Aloes, καθώς και το Alooides που έγινε Aloides. Τα διορθωμένα αυτά ονόματα των φυτών χρησιμοποιούνται σήμερα διεθνώς από την σύγχρονη βοτανολογία. Ενδεικτικά αναφέρεται η ιστοσελίδα του Βοτανικού Κήπου της Ολλανδίας (botanische tuinen = βοτανικός κήπος).

Μυθολογικές Αθιβολές

Μία μυθολογική προσέγγιση με μυθιστορηματική απόδοση, αποδίδει παραστατικά και πάντα μυθοπλαστικά την προέλευση ονομάτων των φυτών που προαναφέρθηκαν:

Δίκταμο: Μία ημέρα, στην πρωινή βόλτα τους ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος έγιναν μάρτυρες μιας πολύ τρυφερής σκηνής. Λίγο ψηλότερα από το μονοπάτι που περπατούσαν, είδαν ένα αγριοκάτσικο (αίγαγρο) με το μικρό του κατσικάκι. Το μικρό που ήταν τραυματισμένο, καθόταν στο χώμα δίπλα σε ένα θάμνο και έγλυφε την πληγή του. Η μητέρα του μασούσε φύλλα από τον θάμνο και στη συνέχεια με τη γλώσσα της τοποθετούσε τα μασημένα φύλλα επάνω στην πληγή του μικρού της.

Τόση ήταν η αγωνία για το μικρό της, που σχεδόν αδιαφόρησε για την παρουσία των δύο παρατηρητών. Ο Δαίδαλος είχε παρατηρήσει πολλές φορές στο παρελθόν, ότι τα ζώα όταν χτυπούσαν έγλυφαν τις πληγές τους για να τις απολυμάνουν και να τις θεραπεύσουν. Πρώτη φορά όμως τύχαινε να δει ένα ζώο, ένα αγριοκάτσικο στο «Ιερό Προπατορικό Οροπέδιο», να φτιάχνει αυτό το ίαμα με το σάλιο του και τα μασημένα φύλα του Δίκταμου. Ίσως το αγριοκάτσικο να ήταν απόγονος της Αμάλθειας και γι αυτό είχε προικιστεί με την ένστικτη γνώση της θεραπευτικής δύναμης του φυτού Δίκταμος.

Ο Δαίδαλος εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησε ότι το κατάπλασμα που φτιαχνόταν με σάλιο και μασημένο Δίκταμο θα ήταν ένα χρήσιμο ίαμα για τα χτυπήματα από τα πιθανά ατυχήματα που θα αντιμετώπιζαν με τον γιό του στην προσπάθειά τους να πετάξουν. Αποφάσισε να προετοιμάσει μία μικρή ποσότητα ιάματος και να το φυλάξει σε ένα μικρό δισάκι, για να το έχει άμεσα διαθέσιμο σε πρώτη ανάγκη.

Αλόη: Ο Δίας για να εμποδίσει τα ανήλικα παιδιά του Αλωέα, δηλαδή τους Αλωιάδες ή Αλωάδες γίγαντες να εισέλθουν και να βεβηλώσουν τον παιδικό του Παράδεισο, τους απέτρεψε καίγοντάς τους με τους κεραυνούς του. Θέλοντας να αποφύγει προστριβή με τον Ποσειδώνα, που ήταν μεν αδελφός του αλλά ήταν και ο φυσικός βιολογικός πατέρας των Αλωιάδων γιγάντων, έδωσε στον θετό πατέρα των παιδιών τον Αλωέα ένα θεόσταλτο φυτό για να θεραπεύσει με τους χυμούς του τις πληγές και τα εγκαύματα των ανήλικων παιδιών του. Από τότε το φυτό αυτό, που έχει φύλλα σαν σπαθιά, πήρε το όνομα του Αλωέα και θα λέγεται για πάντα Αλόη. Δηλαδή στα αγγλικά Aloe πληθυντικός Aloeas κατά την παλιά αγγλική γραφή που αποδίδει επακριβώς το όνομα που είχε ο μυθικός βασιλιάς Αλωέας).

Stratiotes Aloides (είδος Υδρόβιας Αλόης): Μετά τον θάνατο των Αλωιάδων ή Αλωάδων γιγάντων, ο Δίας για να μετριάσει την οργή του πατέρα τους Ποσειδώνα, αλλά και σε ανάμνηση της εφήμερης αθανασίας, τους μετέτρεψε σε υδρόβια φυτά στην λίμνη του παιδικού του Παραδείσου στο Οροπέδιο. Ο θεός καθόρισε ότι στους αιώνες και σε όλο τον κόσμο, τα φυτά αυτά που ομοιάζουν με υδρόβια Αλόη, θα ονομάζονται «Στρατιώτες Αλόιδες» (stratiotes aloides). Θα ζουν μόνιμα στο νερό, το βασίλειο του πατέρα τους Ποσειδώνα.

Το χειμώνα θα βυθίζονται στον πυθμένα της λίμνης θυμίζοντας τον θάνατο. Την άνοιξη τα φύλα τους, που ομοιάζουν με σπαθιά θα γεμίζουν διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και θα ανεβαίνουν στην επιφάνεια του νερού και στον αέρα για να ανθίσουν, θυμίζοντας την ζωή. Είναι μία θεόπνευστη προσομοίωση της εφήμερης αθανασίας. Πρόσθετες πληροφορίες για τον Αλωέα και τους Αλωιάδες ή Αλωάδες γίγαντες εδώ.

Η πολιτιστική κληρονομιά

Είναι σαφές ότι τα ανωτέρω φυτά, σύμφωνα πάντα με το πνεύμα και την ουσία της ελληνικής Μυθολογίας και όπως επιβεβαιώνεται τόσο από το συντακτικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, όσο και από την εξελικτική πορεία της παλιάς αγγλικής γλώσσας, είναι μέρος της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και κατ’ επέκταση της ευρωπαϊκής.

Αν και τα ονόματά τους είναι αμιγώς Ελληνικά και όπως φαίνεται προέρχονται από την μυθολογία, αυτό έχει περιέλθει στη σφαίρα της λήθης και έχει σκιαστεί παγκοσμίως. Θα πρέπει επομένως να γίνει μία προσπάθεια της αναγέννησης και ανάδειξης της ελληνικής προέλευσης της ονοματολογίας των φυτών, καθώς και της μυθολογικής θεόσταλτης καταγωγής τους, πάντα μυθολογικά, αφού δόθηκαν από τον Δία στους ανθρώπους, έχοντας το καθένα από αυτά ιαματική ή αλληγορική σημασία.

Παρατίθεται ως προ-δημοσιευμένο απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο του συγγραφέα, με τίτλο: «Ο Δαίδαλος μου είπε: ο άνθρωπος θα πετάξει σαν πουλί». Ισχύουν οι νόμιμοι περιορισμοί περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με την αναφορά του συγγραφέα και της πηγής. (rosed2014@yahoo.com)

Πηγή