Η Τουρκία ένα βήμα πριν από την άβυσσο

Γράφει ο Βασίλης Γαλούπης

Η συμφωνία με τις ΗΠΑ που έμεινε στη... μέση και οδήγησε στη σημερινή κρίση

Όταν το 2012 το αμερικανικό Κογκρέσο πέρασε τον Παγκόσμιο Νόμο Μαγκνίτσκι (Magnitsky Act), αρχικά κατά αξιωματούχων του Κρεμλίνου και έπειτα γενικώς κατά αλλοδαπών που εμπλέκονται σε υποθέσεις διαφθοράς, κανείς δεν φανταζόταν ότι ο νόμος θα χρησιμοποιούνταν ποτέ κατά της κυβέρνησης μιας χώρας - συμμάχου στο ΝΑΤΟ. 

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Την 1η Αυγούστου, όμως, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ χρησιμοποίησε τον Νόμο Μαγκνίτσκι για να επιβάλει πάγωμα περιουσιακών στοιχείων στους υπουργούς Δικαιοσύνης και Εσωτερικών της Τουρκίας.

Παρά το ότι και οι δύο πλευρές, Ερντογάν και Τραμπ, υπονόησαν ότι θα βρεθεί τρόπος επίλυσης της κρίσης, οι αγορές είχαν άλλη γνώμη. Το τουρκικό νόμισμα κατέγραψε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου. Από την αρχή της χρονιάς η λίρα έχει χάσει το 40% της αξίας της.

Μόλις πριν από τρεις εβδομάδες Τουρκία και ΗΠΑ βρίσκονταν στα πρόθυρα μιας συμφωνίας που θα έστρωνε τον δρόμο για πρόοδο σε διάφορα δύσκολα τουρκικά προβλήματα. Η Τουρκία θα απελευθέρωνε τον Άντριου Μπράνσον, τον Αμερικανό πάστορα που έχει φυλακίσει από το 2016 με κατηγορίες περί τρομοκρατίας, ενώ η Αμερική θα επέτρεπε στον Χακάν Ατίλα, τον Τούρκο τραπεζίτη, έμπιστο του Ερντογάν, που έχει καταδικαστεί για παραβίαση του εμπάργκο εναντίον του Ιράν, να εκτίσει την υπόλοιπη ποινή του στην πατρίδα του.

Η κατάρρευση του ντιλ

Όμως το ντιλ κατέρρευσε όταν η Άγκυρα απαίτησε ακόμη περισσότερα: Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας ζήτησε από την Αμερική να σταματήσει κάθε έρευνα σχετικά με τη Halkbank, την κρατική τουρκική τράπεζα στην οποία εργαζόταν ο Χακάν Ατίλα. Από τη Halkbank, όμως, είχε αρχίσει να ξηλώνεται το πουλόβερ όταν οι ΗΠΑ άρχισαν να ασκούν οικονομική πίεση διαπιστώνοντας ότι στο σκάνδαλο εμπλέκονται μέλη της κυβέρνησης της Τουρκίας. Έτσι οι Τούρκοι, αντί να απελευθερώσουν τον Αμερικανό πάστορα, του επέβαλαν κατ’ οίκον περιορισμό.

Οι ΗΠΑ άρχισαν να κλιμακώνουν τις κυρώσεις. Πριν από λίγες μέρες η Γερουσία ενέκρινε τον νόμο για το μπλοκάρισμα της παράδοσης 100 μαχητικών αεροσκαφών F35 στην κυβέρνηση Ερντογάν ως αντίποινα για την αγορά του πυραυλικού συστήματος αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία.

Στον ίδιο νόμο, μάλιστα, επανεξετάζεται το εμπάργκο όπλων που έχει επιβληθεί στην Κύπρο! Συγκεκριμένα επιβάλλεται στον υπουργό Άμυνας και τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ να υποβάλουν έκθεση μέσα σε 180 μέρες προς τις αρμόδιες επιτροπές της Βουλής και της Γερουσίας για τη σχέση ασφαλείας ΗΠΑ - Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC) Έντι Ζεμενίδης δήλωσε ότι «η πρόνοια αυτή μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην άρση του αντιπαραγωγικού εμπάργκο όπλων κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας και την επίτευξη της στρατηγικής αναβάθμισης της Κύπρου, η οποία διακηρύχθηκε ως στόχος της κυβέρνησης Τραμπ».

Πρόσθεσε δε ότι η Κύπρος καθιερώθηκε ως κράτος πρώτης γραμμής για τα δυτικά συμφέροντα ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο: «Για πάρα πολύ καιρό οι ΗΠΑ είχαν παραχωρήσει στην Τουρκία τη δυνατότητα να ασκεί ντε φάκτο βέτο σε μια στενότερη στρατηγική σχέση με την Κυπριακή Δημοκρατία. Ο νόμος του προϋπολογισμού Εθνικής Άμυνας μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά σε μία καλύτερη πολιτική».

Μια άλλη κίνηση που προετοιμάζει η Ουάσιγκτον είναι να πιέσει την Παγκόσμια Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης για αναστολή δανείων προς την Τουρκία μέχρις ότου απελευθερώσει τον Μπράνσον και άλλους τρεις υπαλλήλους αμερικανικών προξενείων που κρατούνται.

Στα σκουπίδια

Η Τουρκία είναι εξαρτημένη από την εισροή κεφαλαίων και επιβαρύνεται με 220 δισ. δολάρια εταιρικό χρέος, ποσό που διογκώνεται όσο η λίρα «πέφτει». Σε αυτή την κατάσταση νέες κυρώσεις θα μπορούσαν να αποβούν καταστροφικές και να τσακίσουν την οικονομία της.

Στις 6 Αυγούστου η λίρα κατέγραψε τη μεγαλύτερη ημερήσια απώλεια της αξίας της έναντι του δολαρίου από το 2001. Απ’ όταν ανέλαβε ο Ερντογάν την πρωθυπουργία, το 2003, η τουρκική λίρα έχει χάσει το 70% της αξίας της.

Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της περασμένης Παρασκευής οι οίκοι Standard & Poor’s και Moody’s υποβάθμισαν – ταυτόχρονα – ακόμα πιο βαθιά στην κατηγορία «σκουπίδια» την πιστοληπτική ικανότητα της Τουρκίας. Μάλιστα η Standard & Poor’s επισήμανε ότι η περαιτέρω υποβάθμιση έλαβε υπ’ όψιν και την εκτίμηση ότι ο πληθωρισμός θα ανέβει στο 22% τους επόμενους τέσσερις μήνες.

Η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα εδώ και καιρό. Μέσω της άφθονης φθηνής πίστωσης και των δημοσιονομικών δαπανών ο πληθωρισμός ανεβαίνει ασταμάτητα, φθάνοντας σχεδόν το 16% τον προηγούμενο μήνα. Το κραχ στη λίρα ανάγκασε μεγάλες τουρκικές εταιρείες σε αναδιάρθρωση χρεών αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων. Κάποιες από αυτές βρίσκονται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

Ο Ερντογάν εμμένει στην, παράλογη για τους οικονομολόγους, άποψή του ότι τα υψηλά επιτόκια δημιουργούν πληθωρισμό και απαιτεί ανάπτυξη με κάθε κόστος. Έτσι ασκεί τεράστια πίεση προς την κεντρική τράπεζα της Τουρκίας απαγορεύοντάς της ουσιαστικά να πάρει σοβαρά μέτρα. Ο οίκος Capital Economics εκτιμά ότι, με τον πληθωρισμό να καλπάζει, η λίρα θα πρέπει να πέσει κι άλλο για να παραμείνουν ανταγωνιστικές οι τουρκικές εξαγωγές.

Στο μεταξύ η εμπιστοσύνη των επενδυτών στην Τουρκία εξανεμίζεται. Το τέλος της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, στις 18 Ιουλίου, δεν κατάφερε να αντιστρέψει το κλίμα, όπως ήλπιζε η Άγκυρα. Πολλές από τις τερατώδεις υπερεξουσίες της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να απολύει δικαστές και κρατικούς αξιωματούχους με επίκληση αόριστων κατηγοριών περί εθνικής ασφαλείας, «πέρασαν» σε έναν νέο νόμο.

Άλλες υπερεξουσίες έχουν ενσωματωθεί στο καινούργιο σύνταγμα, που παραδίδει την εκτελεστική εξουσία στον Ερντογάν επιτρέποντάς του να διορίζει και να αντικαθιστά ανώτατους αξιωματούχους κατά βούληση και να ακυρώνει πρακτικά κάθε κοινοβουλευτικό έλεγχο.

Πολύ σημαντική για να εγκαταλειφθεί

Ο Ερντογάν είναι έτοιμος να πάρει τον απόλυτο έλεγχο στη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική της χώρας. Ήδη έχει απομακρύνει την παλιά οικονομική του ομάδα για να την αντικαταστήσει με μη δοκιμασμένα υπάκουα «φερέφωνα» με βασικό... προσόν την «απόλυτη πίστη στον Πρόεδρο». Χτυπητό παράδειγμα ο γαμπρός του, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, τον οποίο διόρισε υπουργό Οικονομικών.

Καμιά από αυτές τις κινήσεις δεν πρόκειται να βελτιώσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Η Τουρκία εδώ και χρόνια έχει αρχίσει να αποκλίνει από τη Δύση. Να γίνεται όλο και εντονότερα ισλαμική, να προκαλεί καυγάδες με άλλες χώρες - μέλη του ΝΑΤΟ και να μετατρέπεται σε αυταρχικό καθεστώς υπό τον πρόεδρο Ερντογάν. Κάθε ορθόδοξη οικονομική πολιτική έχει απορριφθεί ως άχρηστη και η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας είναι ανύπαρκτη.

Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ έχουν δηλητηριαστεί, ο Ερντογάν καταλογίζει τα οικονομικά προβλήματα της χώρας του σε μια συνωμοσία «ξένων εχθρών» και επέβαλε κυρώσεις - αντίποινα έως και 140% σε αμερικανικά αυτοκίνητα, αλκοόλ, καπνό, μέχρι και καλλυντικά.

Τρία είδη κινδύνων

Η Τουρκία βρίσκεται στο επίκεντρο μιας οικονομικής καταιγίδας. Η κρίση της δημιουργεί τρία είδη κινδύνων:

● Για άλλες αναδυόμενες οικονομίες, που ανησυχούν ότι οι επενδυτές μπορεί να φύγουν αν η κρίση μεταδοθεί.

● Για την ίδια την οικονομία της Τουρκίας, η οποία κοιτάζει κατάματα την άβυσσο μιας βαθιάς ύφεσης.

● Για τη Δύση, της οποίας οι εύθραυστοι δεσμοί με την Τουρκία θα μπορούσαν τελικά να σπάσουν.

Πόσο άσχημα θα μπορούσαν να γίνουν τα πράγματα σε κάθε μια από τις τρεις περιπτώσεις;

Κατ’ αρχάς μια «χιονοστιβάδα» νομισματικών κρίσεων δείχνει απίθανη, κυρίως επειδή τα προβλήματα της Τουρκίας είναι οξέα και ιδιαίτερα. Απ’ όλες τις μεγάλες αναδυόμενες αγορές μόνο η Αργεντινή και η Αίγυπτος έχουν διψήφιο πληθωρισμό (και οι δύο τώρα είναι στο ΔΝΤ) και καμιά δεν έχει τόσο μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών όσο η Τουρκία. Άλλες οικονομίες, με οικονομικά προβλήματα παρόμοια με αυτά της Τουρκίας, διαθέτουν μεγαλύτερα περιθώρια για πολιτικές μανούβρες και έχουν ήδη πάρει μέτρα για να τα αντιμετωπίσουν. Για παράδειγμα η κεντρική τράπεζα της Αργεντινής ανέβασε τα επιτόκια.

Για την ίδια την Τουρκία τώρα, όταν μια οικονομία περιέρχεται σε τέτοια κατάσταση, υπάρχει ένα στάνταρ «πρωτόκολλο» να ακολουθήσει:

● Να ανεβάσει τα επιτόκια για να μειώσει τις πιέσεις που δέχεται το νόμισμα και να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό.

● Να ζητήσει επείγουσα βοήθεια από το ΔΝΤ.

● Να εισαγάγει πολιτικές φιλικές προς τις επενδύσεις.

Η Τουρκία προς το παρόν έχει κάνει μόνο περιορισμένες κινήσεις για να μειώσει κάπως την κερδοσκοπία έναντι του νομίσματός της και διατυμπανίζει υποσχέσεις επενδύσεων που θα έρθουν από συμμάχους της όπως το Κατάρ, το οποίο θα προσφέρει μεν δολάρια, αλλά δεν μπορεί να επηρεάσει την αξιοπιστία.

Υπονόμευση των θεσμών

Δύο είναι οι παράγοντες που δυσκολεύουν την προοπτική να «βγει πάνω από το πρόβλημα» η Τουρκία εγκαίρως, δηλαδή πριν «σκάσει» η οικονομία της: η επίμονη άρνηση του Ερντογάν για υψηλότερα επιτόκια και το ότι, για να στραφεί στο ΔΝΤ για βοήθεια, θα χρειαστεί να «υποκλιθεί» στις ΗΠΑ. Όμως αυτό μπορεί και να αποδειχθεί η διαφορά ανάμεσα σε μια διαχειρίσιμη προσαρμογή της οικονομίας και σε μια χαοτική οικονομική κατάρρευση, με μεγάλες εταιρείες να χρεοκοπούν και τράπεζες να παραπαίουν.

Ο Ερντογάν έχει υπονομεύσει τους θεσμούς που κανονικά η δουλειά τους θα ήταν να τον ελέγχουν, ενίοτε και να του αντιστέκονται.

● Η κεντρική τράπεζα, που θα έπρεπε να είναι ανεξάρτητη και τεχνοκρατική, είναι παραδομένη σε έναν ηγέτη με αμφιλεγόμενες, τουλάχιστον, οικονομικές απόψεις.

● Το υπουργείο Οικονομικών το κουμαντάρει ο γαμπρός του.

● Τα ΜΜΕ, που δουλειά τους θα ήταν να καταδεικνύουν τα λάθη του Ερντογάν, είναι εντελώς φιμωμένα, με αποτέλεσμα απλώς να επαναλαμβάνουν τις θεωρίες συνωμοσίας του Προέδρου και της κυβέρνησής του. Στερημένοι από πραγματικές ειδήσεις και δημοσιογραφική κάλυψη, πάρα πολλοί Τούρκοι πιστεύουν ότι τα προβλήματά τους προέρχονται από μια συνωμοσία της Δύσης. Χωρίς κάποιον να τον φρενάρει, ο Ερντογάν είναι ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει και να λέει ό,τι θέλει υποκύπτοντας στα χειρότερα ένστικτά του.

Οι φόβοι Ευρώπης - ΗΠΑ

Όσον αφορά τη Δύση, σε άλλους καιρούς οι σύμμαχοι της Τουρκίας θα απαιτούσαν από τον Ερντογάν να αλλάξει πορεία. Όμως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις φοβούνται μην τυχόν ανοίξει τις πύλες κι αφήσει τους πρόσφυγες από τη Συρία να πλημμυρίσουν την Ευρώπη.

Βραχυπρόθεσμα αυτοί που θα υποφέρουν από την κρίση θα είναι οι Τούρκοι. Πολλοί αισθάνονται ήδη φτωχότεροι καθώς οι τιμές εκτοξεύονται. Αλλά μακροπρόθεσμα θα αισθανθεί τις «παρενέργειες» και η Αμερική. Η Τουρκία είναι ένας σημαντικός, παραδοσιακός, σύμμαχος στο σταυροδρόμι μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Ασίας. Αν το σκοινί τεντωθεί πάρα πολύ με τη Δύση και οι σχέσεις πληγούν υπερβολικά, θα μπορούσε να πλησιάσει ακόμα περισσότερο τη Ρωσία ή την Κίνα.

Προς το παρόν ούτε ο Ερντογάν ούτε ο Τραμπ δείχνουν πρόθεση να υποχωρήσουν φοβούμενοι ότι κάτι τέτοιο μπορεί να ερμηνευτεί ως αδυναμία. Όμως αυτό που χρειάζεται είναι να βρεθεί ένας εύσχημος τρόπος ώστε ο καθένας να μπορεί να «δείξει» ότι νίκησε και, κατά συνέπεια, να πέσουν οι τόνοι. Ο Ερντογάν το έχει κάνει, άλλωστε, στο παρελθόν με την περίπτωση της Ρωσίας το 2016. Μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού από την Τουρκία οι δύο χώρες βρέθηκαν στα πρόθυρα πολέμου, μέχρι που ο Ερντογάν έκανε πίσω.

Εάν επιτευχθεί αποκλιμάκωση, θα μπορέσει να βρεθεί χώρος για τη Δύση, συμπεριλαμβανομένου του ΔΝΤ, ώστε να βοηθήσει την Τουρκία πριν πέσει στην άβυσσο.

Στο χείλος μιας κρίσης χρέους

Θεωρείται ότι η κυβέρνηση Ερντογάν, ασκώντας τη λεγόμενη «διπλωματία της ομηρείας», κρατά τον Αμερικανό πάστορα Μπράνσον από το 2016 με κατηγορίες περί τρομοκρατίας ελπίζοντας ότι έτσι θα αποσπάσει παραχωρήσεις από την Ουάσιγκτον. Όμως, τελικά, η Τουρκία πληρώνει το τίμημα.

Ο Μπράνσον ίσως είναι ο «ακριβότερος κρατούμενος» στον κόσμο. Έχουν περάσει μόλις τρεις εβδομάδες απ’ όταν η Αμερική επέβαλε κυρώσεις κατά των Τούρκων αξιωματούχων που ευθύνονται για την κράτηση του πάστορα και οι απώλειες είναι ήδη μεγάλες: 40 δισ. δολ. από το χρηματιστήριό της και περαιτέρω υποτίμηση της λίρας κατά 20%. Πλέον η Τουρκία βρίσκεται στο χείλος μιας μεγάλης κρίσης χρέους.

Όπως το συνηθίζει, ο Ερντογάν κατηγορεί άλλους για την κατάρρευση της λίρας: «Αυτά είναι σφαίρες, όπλα και πύραυλοι ενός οικονομικού πολέμου που έχει κηρυχθεί εναντίον της χώρας μας» είπε σε μια ομιλία του αναφερόμενος στο δολάριο, το ευρώ και τον χρυσό. Σε μια άλλη προειδοποίησε ότι «η Αμερική ρισκάρει να χάσει έναν εταίρο του ΝΑΤΟ για έναν παπά».

Τη Δευτέρα συνέχισε σε επικολυρικούς τόνους, μόνο για εσωτερική κατανάλωση: «Στόχος είναι να γονατίσουν την Τουρκία και τον λαό της. Μια επίθεση στην οικονομία μας ουδεμία διαφορά έχει από μια επίθεση στη σημαία μας». Την ίδια μέρα, ωστόσο, οι διεθνείς ανησυχίες έγιναν «χειροπιαστές» όταν ακούστηκαν πυροβολισμοί με στόχο την αμερικανική πρεσβεία των ΗΠΑ στην Άγκυρα, όπως ανέφερε το CNN Turk.

Η πιθανή διέξοδος

Το τι πρέπει να κάνει η Άγκυρα για να σώσει τη λίρα και να διορθώσει την οικονομία της είναι ξεκάθαρο. Σύμφωνα με τους επενδυτές και τους αναλυτές, ο Ερντογάν θα πρέπει να τα βρει με την Αμερική, να επιτρέψει στην κεντρική τράπεζα να αυξήσει απότομα τα επιτόκια και να πραγματοποιήσει μια σειρά επώδυνων μεταρρυθμίσεων. Αναπόφευκτα θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει και τα 220 δισ. δολάρια χρέους σε ξένο νόμισμα που παραλύουν πλέον τον εταιρικό τομέα.

Οι τουρκικές εταιρείες που έχουν συσσωρεύσει δάνεια σε δολάρια δεν μπορούν πια να τα εξυπηρετήσουν λόγω της κατάρρευσης της λίρας. Είναι πολλές που ήδη αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της χρεοκοπίας, ειδικά αυτές στον τομέα των ακινήτων, στον κατασκευαστικό και στην ενέργεια. Ο Τούρκος καθηγητής των Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Bilkent της Άγκυρας Ρεφέτ Γκουρκαγιανάκ πιστεύει ότι «η κυβέρνηση χρειάζεται να βρει τρόπους να διασώσει τις πιο υγιείς από αυτές τις εταιρείες και να αφήσει να… πεθάνουν αυτές που δεν σώζονται».

Ο επενδυτικός οίκος BlueBay Asset Management εκτιμά ότι, αν η κυβέρνηση της Τουρκίας δεν αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη και δεν εξασφαλίσει επενδυτές χαρτοφυλακίου στους οποίους η οικονομία της χώρας στηρίζεται για να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της, τότε πηγαίνει κατευθείαν για τον τοίχο. Αν γίνει κάτι τέτοιο, οι τουρκικές τράπεζες δεν θα μπορέσουν με κανέναν τρόπο να αναχρηματοδοτήσουν χρέος δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Το τέλος του πάρτι

Τα σοβαρά προβλήματα στην οικονομία της Τουρκίας είχαν διαφανεί πολύ πριν από τη διαμάχη με τις ΗΠΑ. Επί χρόνια ολόκληρα ο Ερντογάν υποχρέωνε τις τράπεζες να διατηρούν τα επιτόκια χαμηλά.

Επιχειρήσεις έκαναν πάρτι μέχρι σκασμού με φθηνή πίστωση και ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 15%. Απίστευτο χρήμα έρρεε σε συμβάσεις έργων (κατασκευών) για επιχειρηματίες - φίλους της κυβέρνησης και σε υπερφίαλα πρότζεκτ όπως η γέφυρα πάνω από τον Βόσπορο, το αχανές νέο αεροδρόμιο στην Κωνσταντινούπολη και το «παλάτι» των 1.100 δωματίων και 615 εκατ. δολαρίων του Ερντογάν στην Άγκυρα.

Όσο εκτοξεύονταν οι δαπάνες τόσο «φούσκωνε» το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Ο καθηγητής Γκουρκαγιανάκ δήλωσε: «Αν δεν προϋπήρχε η σοβαρή κακοδιαχείριση της οικονομίας, το πρόβλημα με τις ΗΠΑ δεν θα οδηγούσε σε αυτά τα αποτελέσματα. Αυτή είναι μια “σπιτική” κρίση, δηλαδή την έχουμε προκαλέσει εμείς εδώ στην Τουρκία με τα χέρια μας».

Παρά ταύτα μεγάλος αριθμός Τούρκων συνεχίζει να πιστεύει ότι οι «ξένοι» ευθύνονται για την οικονομική κρίση. Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας ο Ερντογάν γινόταν όλο και πιο αυταρχικός, επεκτείνοντας την εξουσία του σε όλους τους τομείς της διακυβέρνησης, καταστέλλοντας αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες και αντιδρώντας στο επιτυχημένο πραξικόπημα το 2016 με μαζικές εκκαθαρίσεις και φυλακίσεις.

Με εργαλεία του τον εκφοβισμό και τον ωμό εκβιασμό φρόντισε να ξεπουληθεί όλος ο Τύπος σε φιλοκυβερνητικούς επιχειρηματίες με αποτέλεσμα να έχει πια τον απόλυτο έλεγχο στον Τύπο, τα κανάλια και τα ΜΜΕ της χώρας. Είναι πολύ λίγοι οι Τούρκοι που θεωρούν ότι η κατάρρευση της λίρας οφείλεται σε λόγους άλλους από αυτούς που προπαγανδίζει η κυβερνητική γραμμή. Από μια άποψη ο Τραμπ με τη στάση του μπορεί, τελικά, να έκανε χάρη στον Ερντογάν διευκολύνοντάς τον να ρίχνει το φταίξιμο στη Δύση.

Ενσωματωμένη στη Δύση

Ο σουλτάνος μπορεί να απείλησε ότι θα αναζητήσει «νέες συμμαχίες», όμως, παρά τη ρητορική και τα γαβγίσματά του, η Τουρκία είναι ενσωματωμένη στο ΝΑΤΟ. Τα κράτη - μέλη της Συμμαχίας προμηθεύουν την Τουρκία με τα περισσότερα από τα όπλα της. Όμως ίσως θα μπορούσε να αγοράσει ακόμα περισσότερα από τη Ρωσία προσφέροντας στη Μόσχα μεγαλύτερη βοήθεια στη Συρία. Ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη την προηγούμενη εβδομάδα.

Η δέσμευση για επένδυση από το Κατάρ δείχνει ότι ο Ερντογάν σοβαρολογεί όταν λέει πως θα βρει καινούργιους σπόνσορες. Η κυβέρνησή του επισπεύδει συνομιλίες για πιθανές κινεζικές επενδύσεις. Όμως, ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας παραμένει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Παραδόξως οι σχέσεις με την Ευρώπη δείχνουν σημάδια βελτίωσης. Η Άνγκελα Μέρκελ υιοθέτησε καθησυχαστικούς τόνους τονίζοντας την επιθυμία της Ευρώπης για μια ευημερούσα Τουρκία.

Οι εντάσεις μεταξύ Τουρκίας - Γερμανίας βρίσκονται σε ύφεση φέτος, καθώς οι Τούρκοι φρόντισαν αθόρυβα να απελευθερώσουν σχεδόν όλους τους Γερμανούς πολίτες που βρίσκονταν υπό κράτηση από το πραξικόπημα. Εν κατακλείδι θα είναι πολύ δύσκολο έργο να σωθεί μια χώρα της οποίας ο ηγέτης δεν κατανοεί ή δεν θέλει να δει τις αιτίες των προβλημάτων. Αλλά η Τουρκία είναι υπερβολικά σημαντική για να εγκαταλειφθεί από τη Δύση...

Πηγή