Χορός Δωδεκανήσου, η Κούπα της Παναγίας

Λέγεται και Κούπα της Παναγίας, όταν τα έσοδα από την κούπα προορίζονται για την ομώνυμη εκκλησία.

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Πηγή : Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού , Ευρετήριο : E-A7B2E

-[Καζαβής 1940, 195] Νίσυρος: Περί το δειλινόν της κατ' έτος καθιερωμένης εορτής της Παναγίας Σπηλιανής την 15ην Αυγούστου, συγκροτείται εν υπαίθρω χορός εις τον οποίον οι νέοι άγουσι τας κορασίδας και γυναίκας προτροπάδιν εις το έμπροσθεν μέρος του χορού, ρίπτοντες εντός κοίλου σιδηρού τρυβλίου, όπερ αποκαλούσι κούππαν, κερμάτια τινα προς συμφέρον του δημοσίου. -[Ταρσούλη 1950, 223] Τήλος: Στο γλέντι του "παναϋριού", εκείνος που σέρνει τον χορό κρατεί την κούπα, βαθύ πιάτο μετάλλινο ή από γυαλί, όπου ο καθένας ρίχνει όσα χρήματα θέλει για όφελος του μοναστηριού. -[Καραναστάσης 1952, 301] Κως: Οταν γιορτάζει η εκκλησία του χωριού έρχονται πανηγυριστές και από τα άλλα χωριά και από τα γύρω νησιά. Το απόγευμα αρχίζει ο χορός στην αυλή της εκκλησίας. O χορός αυτός ως τη δύση του ηλίου λέγεται χορός της κούππας, γιατί η πρώτη κοπέλλα που σέρνει τον χορό κρατάει στο χέρι μια κούπα για να ρίχνουν μέσα χρήματα για την εκκλησία όσα παλληκάρια παίρνουν στο μπροστάρι κοπέλλες (συγγενείς, γνωστές ή αγαπητικές). Μετά τον χορό της κούπας, που είναι μόνο Σιανός, χορεύουν και άλλους τοπικούς χορούς. Οταν νυχτώση ο χορός μεταφέρεται στο σπίτι του επιτρόπου (συνήθως του ταμία) και συνεχίζεται έως το πρωί. -[Παπαμιχαήλ 1964, 227] Νίσυρος: Εκ των λαϊκών χορών αναφέρομεν τον εν Νισύρω Χορόν της Κούπας, ο οποίος χορεύεται κατά τας πανηγύρεις, ιδία της Παναγίας της Σπηλιανής (15 Αυγούστου), του Σταυρού, του Αγίου Νικήτα και του Προφήτου Ηλία, κυρίως υπό νεανίδων ενδεδυμένων την τοπικήν ενδυμασίαν. Την ονομασίαν του οφείλει εις το γεγονός ότι η κορυφαία του χορού κρατεί μίαν κούπαν. Τα βήματα του χορού είναι του Εμπρός. Εις νέος ή και περισσότεροι, χορεύοντες εις την ουράν του χορού ή και εκτός αυτού ευρισκόμενοι, οδηγούν εναλλάξ εις την κορυφήν του την νέαν της προτιμήσεώς των. Αύτη καθισταμένη κορυφαία του χορού παραλαμβάνει εκ της προηγουμένης την κούπαν, ο συνοδός δε νέος υποχρεούται να ρίψη εντός της κούπας χρηματικόν ποσόν. -[Καραναστάσης 1980, 50] Κως: Το απόγευμα, μετά τις 5, ο χορός παίρνει το όνομα "Χορός της κούπας", ωραίο Νισύρικο έθιμο που το μεταφέραμε και μεις στο πανηγύρι της Καρδάμενας. Στο κέντρο της πλατείας κάθονται τα βιολιά (τα μουσικά όργανα) και γύρω σε μεγάλο κύκλο οι κοπέλλες χορεύουν χαρούμενα, χεροπιαστές και χαριτωμένες τον Ισιο, χορό νησιώτικο, με σταυρωτά τα χέρια. Κάθε νέος, ανύπαντρος ή και παντρεμένος, "σέρνει" στη θέση του "μπροστάρη" την αδερφή του, τη γυναίκα του, είτε όποιαν άλλη προτιμά από τις γύρω συγκεντρωμένες, της προσφέρει την "κούπα" που κρατούσε ως τώρα η κορυφαία του χορού και, ενώ αυτή παίρνει τη θέση της, ο νέος άντρας ρίχνει μέσα στην κούπα τον οβολό του. Αν συμβεί οι χορευτές άθελά τους να αφήσουν κάποια κοπέλλα δίχως να την καλέσουν να χορέψει στην κούπα και να την "ράνουν", το γεγονός θεωρείται μεγάλη προσβολή και ταπείνωση για τη νέα. Συζητείται και σχολιάζεται για πολλές ημέρες από όλες τις Νισυριές, που δείχνουν με κάθε τρόπο την συμπάθειά τους προς την κοπέλλα. -[Σακελλαρίδης 1982, 180] Νίσυρος: Εις την διασκέδασιν της πανηγύρεως "έβγαλλαν και κούππα", δηλαδή: Ο χορός από Πηδηχτός (Σούστα) άλλαζε σε "Ισιο" ή "Αποστολίδικο". Πρώτος ο εκκλησιάρχης έπαιρνε τη σύζυγό του και την ή τις κόρες του στο "μπροστάρη", δηλαδή στον πρώτο του χορού. Η μια απ' αυτές κρατούσε ένα δίσκο στον οποίο ο εκκλησάρχης έριχνε ένα νόμισμα. Κατόπιν ακολουθούσε ο δήμαρχος, οι άλλοι επίτροποι και σχεδόν όλοι οι διασκεδαστές θεωρούσαν υποχρέωσή τους να "πάρουν στη κούππα" μια δική τους σύζυγο, αδελφή, συγγενή, αρραβωνιαστικιά ή απλά "αρμαστή" και να ρίξουν τον οβολό τους για ενίσχυση του ταμείου της εκκλησίας. Φυσικά αναταλλάσσονταν οι καθιερωμένες ευχές: "Και του χρόνου, βοήθειά σας, και του χρόνου παντρεμένη" κλπ.