Το δικαστήριο των συγκρούσεων είναι η ιστορία…

Γράφει ο Παναγιώτης Ήφαιστος

Πρέπει να είναι κανείς αναίσθητος ή και αποκτηνωμένος για να μην λυπηθεί βαθύτατα για το δράμα Εβραίων και Παλαιστινίων και την πρόσφατη σφαγή εκατοντάδων ανθρώπων από τα στρατιωτικά πυρά του κράτους του Ισραήλ. Επειδή ισχύουν τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα και η ίδια ακριβώς ανάλυση που έκανα πριν τέσσερα χρόνια σε ένα ανάλογο τραγικό συμβάν, παραθέτω το σχετικό κείμενο.

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Η παρούσα ανάλυση όπως και άλλες παρόμοιες δεν απευθύνονται σε όσους λένε ότι δεν μπορούν να διαβάσουν πλέον πάνω από μια σελίδα: Όταν γράφεις για την διεθνή πολιτική είναι ανεύθυνο και επικίνδυνο να μιλάς με συνθήματα που χωρούν σε μια μόνο σελίδα. Η γνώση είναι ένα πράγμα και τα συνθήματα και οι γνώμες άλλο. Προηγείται η γνώση και στην συνέχεια οι άνθρωποι λειτουργώντας υποκειμενικά δρουν ανάλογα.

Πολλοί δεν δεχόμαστε ως ορθό το γνωστικό αντικείμενο «περιφερειακές σπουδές» ή «σπουδές χωρών». Τα κράτη και οι περιφέρειες είναι όλα μέρος του διεθνούς συστήματος στην γνώση του οποίου εντάσσονται. Μόνο μια γνώση των ευρύτερων δομών, τάσεων και λειτουργιών της διεθνούς πολιτικής μπορεί να συνεκτιμήσει δεόντως το μερικό. Η αποσπασματική γνώση και τα άλματα πάνω από το ορατό και πραγματικό, πάντως, είναι ένα άθλημα εξόχως νεοελληνικό.

Η ανάλυση έχει τρία σκέλη: Α) στοιχειώδεις αναφορές στην διεθνή πολιτική, Β) αναφορά σε συγκεκριμένη προσωπική συγγραφική εμπειρία όταν έγραφα το «European Political Cooperation», μεγάλο μέρος του οποίου αφορά την αραβοϊσραηλινή διένεξη (ποτέ όμως δεν είπα ότι είμαι «Μεσανατολόγος») και Γ) αναφορά σε ένα από τα καλύτερα βιβλία που έχω διαβάσει γι’ αυτό το ζήτημα, της Jacqueline Rose.

Δώστε μου μια παγκόσμια κοινωνία

Συντομογραφικά συνοψίζω μερικά πράγματα:

1. Ο κρατοκεντρικός κόσμος είναι ανελέητος, η πολιτική ηθική πέραν του κράτους είναι μηδενική. Κατά συνέπεια, ο καθείς ερμηνεύει τα πράγματα με όρους επιβίωσης και με δικαιολογήσεις που αντλούν από την δική του πολιτική ηθική και τα δικά του συμφέροντα, ιδιαίτερα αν αυτό αφορά την κρατική επιβίωση.

2. Τα κράτη έτσι, αιτιολογούν την θέση τους με ανελέητα υποκειμενικό τρόπο. Υπογραμμίζεται: Στηρίζουν τα δικά τους συμφέροντα και αιτιολογούν τις αποφάσεις τους με όρους δικής τους πολιτικής ηθικής. Όπως εξηγώ στο δοκίμιο που μόλις παρέπεμψα επειδή δεν υπάρχει τρόπος να αιτιολογηθεί και δικαιολογηθεί η πλανητική ή περιφερειακή πολιτική ηθική συχνά τα κράτη συγκρούονται και μάλιστα τραγικά. Τραγικά γιατί εκατέρωθεν ότι λέγεται θεωρείται σωστό, δίκαιο και αιτιολογημένο. Μακάρι να ήταν διαφορετικά αλλά δεν είναι. «Δώστε μου μια παγκόσμια κοινωνία να σας δώσω ένα παγκόσμιο κράτος» και μια παγκόσμια εξουσία, έγραψε ο μοναδικός Hans Morgenthau, το εμβληματικό βιβλίο του οποίου κυκλοφορεί σύντομα και στα Ελληνικά.

3. Οι Εβραίοι επί δύο χιλιάδες χρόνια διώκονταν επειδή, κατά πολλούς, σκότωσαν τον Χριστό, αλλά και για πολλούς άλλους λόγους που αφορούν την ταραχώδη διαχρονία. Δεν διώκονταν βέβαια αυτοί μόνο και η εκτέλεση δεκάδων ανθρώπων στην Γάζα μπορεί να αιτιολογήθηκε ως άμυνα (και μπορεί έτσι να ήταν εάν υποκινήθηκαν από το Ιράν), αλλά οι πολεμικές πράξεις απαιτείται να περιορίζονται από την πολιτική λογική που σε καμιά περίπτωση δεν δικαιολογεί θανάτους αμάχων.

Σίγουρα εάν κανείς αντιτάξει στους Ισραηλινούς αυτό το επιχείρημα θα απαντήσουν ότι το διακύβευμα είναι μεγαλύτερο. Πέραν πολλών άλλων (είναι περικυκλωμένοι από εχθρικά κράτη που θέλουν την εξόντωσή τους κτλ) θα αναφερθούν στο Ιράν και την δυνατότητα να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ θεωρούν την απόκτηση πυρηνικών από το Ιράν ως αιτία πολέμου. Για να υπογραμμίσω βέβαια την πραγματική φυσιογνωμία της διεθνούς πολιτικής, το Ισραήλ «έχει και δεν έχει πυρηνικά ενώ όλοι ξέρουν ότι έχει».

Η διαφωνία στο εβραϊκό κίνημα

4. Οι Ισραηλινοί λοιπόν αιτιολογούν τα κίνητρά τους με όρους ανάγκης για επιβίωση. Με όποιον μιλήσεις αριστερό, δεξιό ή άλλως πως, θα σου πει ότι ιστορικά τα κράτη στα οποία ζούσαν συχνά τους δίωκαν. Αυτή είναι μια κύρια αιτιολόγηση. Γράφω «αιτιολόγηση» και όχι δικαιολόγηση γιατί «ο δικαστής» που αποφαίνεται τι είναι δίκαιο και σωστό είναι η ιστορία.

Πολλοί μεταξύ των οποίων και ο Ελευθέριος Βενιζέλος όταν τον ρώτησαν εάν ήταν λάθος οι αποφάσεις του 1921-2 απάντησε, περίπου, ότι «το δικαστήριο των εθνών είναι η ιστορία, τα εγχειρήματα που επιτυγχάνουν είναι σωστά και αυτά που αποτυγχάνουν λάθος«. Όποιος δεν κατανοεί ότι έτσι τίθενται τα πράγματα στην διεθνή πολιτική είναι αιθεροβάμων, αεροβατεί και κινδυνεύει. Με τους ίδιους ιστορικούς όρους, επίσης, οι Εβραίοι αιτιολογούν την δημιουργία δικού τους κράτους όταν άνοιξε γι’ αυτούς παράθυρο ευκαιρίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

5. Η Jacqueline Rose (Εβραία καθηγήτρια στο Λονδίνο η οποία αφιέρωσε το βιβλίο της στον σημαντικότερο Παλαιστίνιο διανοούμενο τον Εdward Said) εξηγεί ότι το εβραϊκό κίνημα ήταν, εν τούτοις, διχασμένο. Μερικοί ήθελαν κάποιου είδους συνύπαρξη ίσως και ομοσπονδία με τους Άραβες και κάποιοι άλλοι ένα κράτος-φρούριο. Στο σημείο αυτό να πούμε και το εξής: Ενώ επικράτησε η άποψη κράτος-φρούριο, πολλοί ίσως και να διαφωνούν μέχρι και σήμερα. Πλην, για το θέμα της επιβίωσης του τωρινού ισραηλινού κράτους όλοι οι Εβραίοι είναι ενωμένοι σαν μια γροθιά.

6. Όποιος ξέρει την στρατηγική του Ισραήλ ξέρει ότι ακλόνητο δόγμα στο οποίο όλοι συμφωνούν είναι: «όποιος θίξει τα συμφέροντα του Ισραήλ και μάλιστα την επιβίωσή του σκοτώνεται».

Παλαιστίνιοι τα μεγάλα θύματα

7. Η ιστορία λοιπόν ως δικαστήριο των εθνών στο τέλος αποφασίζει. Αποφασίζει και για τους νεοέλληνες όταν πολλοί, ακόμη και επιφανείς επιφυλλιδογράφοι φιλόσοφοι, πρόκριναν είδος ένταξής μας στην νέο-Οθωμανική Αυτοκρατορία των Νταβούτογλου / Ερντογάν. Ενώ για όσους δεν ξέρουν (για τίποτα δεν εκπλήττομαι πλέον για το τι ξέρουν οι νεοέλληνες ιδιαίτερα των νεότερων γενιών), στην Κύπρο, όπου ζουν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, προτείνεται συνομοσπονδία με την Τουρκία.

Και λέμε με την Τουρκία καθώς στο ένα «συνιστών» κράτος της «Νέας Κύπρου» που θα καταργήσει την Κυπριακή Δημοκρατία οι Τούρκοι έποικοι θα κυβερνούν. Εάν κάνουμε αυτά τα εγκλήματα κατά του εαυτού μας θα μας δικάσει η ιστορία και μελλοντικά κάποιοι θα γράφουν βιβλία όχι για το ποιος έχει δίκαιο ή άδικο, αλλά για το ποιος ήταν ο πιο απρόσεκτος.

8. Οι Παλαιστίνιοι τελικά είναι τα μεγάλα θύματα της αραβοϊσραηλινής διένεξης, η οποία για όσους γνωρίζουν τις μεσανατολικές διενέξεις δεν αφορά μόνο την διένεξη Αράβων-Ισραήλ, αλλά πολλά άλλα ζητήματα με ιστορικό βάθος χιλιετών (βλ. αυτή την καταπληκτική εικονογραφημένη αφήγηση Max Fisher, 40 maps that explain the Middle East).

9. Με σύγχρονους όρους οι μεσανατολικές διενέξεις αλλά και ευρύτερα οι διενέξεις των ηγεμονικών δυνάμεων έχουν στο επίκεντρό τους τους Παλαιστίνιους, τους οποίους όλοι εκμεταλλεύονται ανάλογα με τα συμφέροντά τους και την εξέλιξη των γεωστρατηγικών αναμετρήσεων. Αναμετρήσεις ο οποίες μάλιστα αφορούν το σημαντικότερο σημείο της Περιμέτρου της Ευρασίας, δηλαδή τα γεωπολιτικά πεδία Ανατολικά του Αιγαίου μέχρι και τον Περσικό Κόλπο.

10. Έτσι, ενώ αρχικά οι Άραβες συσπειρώθηκαν γύρω από τον Νάσερ (παναναραβισμός με σημαία την Παλαιστίνη), ο πρόεδρος Σαντάτ στο Κάμπ Ντέιβιτ εξ αντικειμένου άφησε το Παλαιστινιακό μετέωρο και τους Άραβες διχασμένους. Διχασμένοι βαθύτατα, εάν όχι καταστροφικά, είναι έκτοτε και οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι. Διχάστηκαν ανάλογα με το που βρίσκονται, ή ποιος τους επηρεάζει.

Διάφορες οργανώσεις, πολιτικές ή θρησκευτικές ομάδες στον Λίβανο, συνεργάζονται με το Ιράν, το οποίο ρητά εδώ και δεκαετίες κηρύττει ότι σκοπός είναι η εξαφάνιση του Ισραήλ. Τέλος, αλλά όχι το τελευταίο, η Σαουδική Αραβία είναι σήμερα, κατ’ ουσία, ο κυριότερος άτυπος σύμμαχος του Ισραήλ, μαζί και η σημερινή Αίγυπτος και μερικά άλλα κράτη της περιοχής. Χάος δηλαδή.

Ανελέητο κρατοκεντρικό σύστημα

Υπάρχουν και πολλά άλλα τα οποία διαβάζοντας το αγγλικό μου κείμενο πριν τρεις δεκαετίες δεν χρειάζεται να αλλάξει το παραμικρό. Η ουσία είναι να καταλάβουμε ότι το κρατοκεντρικό διεθνές σύστημα είναι ανελέητο και η πολιτική ηθική στην διεθνή πολιτική μηδενική. Οι τυπικές λογικές των κρατών (βλ. σχετικό πίνακα που συνοψίζει τον Κονδύλη εντός του δοκιμίου της ανάρτησης) είναι εξ ορισμού και προγραμματικά διαφορετικές, όπως και οι αιτιολογήσεις των συμφερόντων.

Ακόμη και εντός της ΕΕ το ίδιο ισχύει. Γι’ αυτό δεν έπρεπε οι πολιτικοί αντιπρόσωποί μας να πηγαίνουν –έπρεπε να διαβάσουν πέραν της μιας σελίδας και όχι συνθήματα πριν πάνε– σε συναντήσεις κορυφής και εκεί να τους εκβιάζουν και να βγουν μετά έξω με επιχείλιο έρπη μαζί και με νέα επάρατα μνημόνια. Υπογραμμίζεται επίσης μια πραγματικότητα που αν δεν την γνωρίζεις πάλι νεφελοβατείς: Ο πόλεμος παραμονεύει σε κάθε γωνιά της διεθνούς πολιτικής. Και αυτό σε αντίθεση με αυτό που πίστευαν «μπουμπουνοκέφαλοι» (φράση του Κονδύλη: Οι Έλληνες “μπουμπουνοκέφαλοι προοδευτικοί”) σε επιφυλλίδες ή ακόμη και φορείς επιστημονικών τίτλων.

Οι πόλεμοι επιπλέον διακρίνονται σε πολλών ειδών. Αμυντικοί, επιθετικοί, ηγεμονικοί, εθνικοαπελευθερωτικοί και ιδιαίτερα όταν δύο ή περισσότερα έθνη βρίσκονται σε συμπληγάδες τραγικοί. Λάθη σημαίνουν ζημιές ή και θάνατο, ιδιαίτερα όταν κάποιες κοινωνίες αντί να δουν πως θα επιβιώσουν γίνονται εισαγγελείς και δικαστές της ιστορίας. Εδώ των Παλαιστινίων ή των Ισραηλινών, δύο δηλαδή έθνη που συγκρούονται τραγικά και δυστυχώς αδιέξοδα. Εάν κανείς ξέρει καμιά εύκολη λύση καλά κάνει να πάει εκεί γύρω να την πει! Να πέσει με αλεξίπτωτο, για παράδειγμα, στο «εξάγωνο» Ισραήλ, Ιορδανία, Συρία, Ιράν, Ιράκ, Τουρκία και αφού καβαλλικεύσει μια καμήλα να περιφέρεται και να διακηρύσσει ή και επιβάλει την δική του δικαστική (του) απόφαση.

Τόσο απλά. Λογική μόνο χρειάζεται για να καταλάβουμε την διεθνή πολιτική και όταν αυτό επιτευχθεί θα αγαπήσουμε την πατρίδα μας, θα ενισχύσουμε το κράτος μας και θα κάνουμε συναλλαγές με τα άλλα κράτη με όρους συμφερόντων. Για ένα αμυνόμενο κράτος όπως η Ελλάδα εάν έτσι λειτουργεί κανένα δεν θα βλάψει ενώ με δεδομένες τις εν εξελίξει καταιγιστικές στρατηγικές εξελίξεις εάν έτσι λειτουργήσει ίσως επιβιώσει. Εάν ήταν και ισχυρό (πολύ δύσκολο πλέον) θα μπορούσε να συνεισφέρει και για μεγαλύτερη σταθερότητα για επίλυση κάποιων διενέξεων στην περιφέρεια που ανήκει.

Πηγή