Νέο χρήμα και αγορές στην Ευρωζώνη: μια δύσκολη σχέση

Στα τέλη του 2010 τόσο στο Bloomberg όσο και στο Reuters κυκλοφορούσε μια ριζοσπαστική πρόταση περί υποτίμησης του ευρώ μέσω έκδοσης νέου χρήματος που θα κατανέμονταν ανάλογα με το ΑΕΠ κάθε χώρας

Του Ηλία Καραβόλια

Η πρόταση εκείνη πέρα από τα συνηθισμένα περιοριστικά εργαλεία άσκησης παρεμβατικής πολιτικής από την ΕΚΤ στηριζότανε κυρίως στο εγχείρημα της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας (Fed) που τότε «έκοψε» μέσω του αμερικανικού δημοσίου 700 δις δολάρια νέο χρήμα στην οικονομία των ΗΠΑ. 

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Οι ενστάσεις των αναλυτών στην Ευρωζώνη τότε δεν ήταν, όπως θα ανέμενε κανείς, γύρω από το επιχείρημα του πληθωρισμού, αλλά ήταν σχετικές με την δομή, τις μεταβολές και την προοπτική του χρέους, που συνέχιζε (και συνεχίζει) να πλήττει τις κοινωνίες της Ε.Ε. Ας δούμε όμως γιατί επικράτησαν τότε εκείνες οι φωνές και τελικά δεν εκδόθηκε νέο χρήμα. Και ας δούμε κατά πόσο αυτό συνέβη με την ποσοτική χαλάρωση που ακόμα τρέχει η ΕΚΤ.

Ένσταση πρώτη: Ο μηχανισμός τόνωσης της οικονομίας των ΗΠΑ με νέο χρήμα δεν ήταν «πιστωτική ένεση», όπως πολλοί νομίζουν μέχρι σήμερα, αλλά ενίσχυση της πρωτογενούς πιστωτικής ρευστότητας (δηλαδή του διατραπεζικού τομέα) με αγορές κρατικών ομολόγων. 

Το «πέρασμα» της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία ήταν και είναι αμφιβόλου αποτελέσματος και αποτελεί αντικείμενο διαμάχης μεταξύ οικονομολόγων καθώς  η ανοιχτή, υπερκαταναλωτική και υπερχρεωμένη στους Ασιάτες τραπεζίτες και εξαγωγείς οικονομία των ΗΠΑ μπορεί εύκολα να πέσει στην παγίδα του στασιμοπληθωρισμού (ό, τι χειρότερο για να εγκατασταθεί μακροχρόνια ύφεση). 

Ένσταση δεύτερη: Το μίγμα του χρέους στην Ευρωζώνη, αν τελικά δεν αναδιαρθρωθεί αποτελεσματικά κάποτε, θα  ενσωματώσει τους  αρνητικούς επιταχυντές  της ανάπτυξης που περνάνε εύκολα κατα καιρούς (δίμηνα-τρίμηνα) σχεδόν όλες οι οικονομίες της ευρωζώνης. 

Με την κυκλοφορία νέου, φρέσκου χρήματος, το συνολικό ΑΕΠ θα αυξήσει άμεσα με πληθωριστικό τρόπο το παλιό χρέος (καθότι νέο κυκλοφορούν χρήμα δεν σημαίνει και νέο παραγόμενο εθνικό προϊόν). Ακόμη και αν δημιουργηθεί ένα περιβάλλον ομαλής υποτίμησης του κοινού νομίσματος, μέσω κλιμακωτής  απορρόφησης/ισοκατανομής που θα στηρίζεται στο ΑΕΠ και στους ρυθμούς μεγέθυνσης κάθε  χώρας, τα αποτελέσματα δεν θα κατανεμηθούν ανάλογα αλλά – δυστυχώς- αντιστρόφως ανάλογα! Ο λόγος είναι ότι η Ευρωζώνη δεν είναι εθνική οικονομία με απλές ενδοκλαδικές ανισορροπίες ή  ομοιόμορφα κατανεμημένες  εισοδηματικές  διαφορές (δηλαδή απλές διαφορές αγοραστικής δύναμης από χώρα σε χώρα) όπως θα δούμε παρακάτω. 

Ένσταση τρίτη: Η  Ευρωζώνη είναι μια  ομοσπονδία κρατών με άνισα κατανεμημένα παραγόμενα αποτελέσματα, με διαφορετικούς δείκτες ανταγωνιστικότητας και το σημαντικότερο, διαφορετικούς απορροφητήρες πιστωτικής επέκτασης (πχ δώστε δάνειο-ακόμα και σήμερα - σε Έλληνα, Ιταλό, Ισπανό ή Πορτογάλο και να δούμε  αν θα το διαχειριστεί όπως ένας  Γερμανός ή ένας Αυστριακός !). 

Και ακριβώς εκεί βρίσκεται και ο πυρήνας του προβλήματος! Άλλωστε η περίπτωση της υπερχρέωσης της Ιρλανδίας και της Μ. Βρετανίας,  δεν οφείλοτανε σε ακόρεστη δίψα και ζήτηση δανείων από τους καταναλωτές, αλλά σε τραπεζική υπερεπέκταση, σε επισφαλείς πιστώσεις, με ενέχυρο υπερτιμημένα ακίνητα (όχι λόγω υπερβάλλουσας ζήτησης αλλά λόγω υπερβάλλουσας πιστωτικής επέκτασης). 

Γράφω τα παραπάνω καθότι ζούμε την εποχή της ανάδυσης  κρυμμένων ανισορροπιών στις μεγάλες οικονομίες με υψηλό βαθμό ομοιογένειας οικονομικών επιταχυντών και πολλαπλασιαστών (ΗΠΑ και Κίνα) και την εποχή της ανάδυσης εμφανών αδυναμιών της ανομοιογενούς παραγωγικά Ευρώπης. Οι εμπορικές ροές  κεφαλαίων παγκοσμίως (κυρίως οι μοχλευμένες  συναλλαγές εικονικών αξιών σε παράγωγα και προθεσμιακά συμβόλαια σε νομίσματα, πετρέλαιο, εμπορεύματα, χρυσό) αποτελούν βόμβα πολλών τρις έτοιμη να εκραγεί στην πραγματική οικονομία. Η πυρίτιδα βρίσκεται φυλαγμένη στις θέσεις επαγγελματιών κερδοσκόπων που ξέρουν να επιβάλλουν την γενεσιουργό αιτία του κέρδους τους :βίαιες μετατροπές και διακυμάνσεις σε πολλές αξίες ταυτόχρονα.

Η Ευρωζώνη χωρίς την ενιαία οικονομική διακυβέρνηση και μια ενιαία οικονομική και νομισματική πολιτική δεν μπορεί να τρέξει μπροστά από τις  εξελίξεις διότι ζει με την ατέλεια της ανομοιόμορφης οικονομίας, με μια ανομοιογένεια οικονομικών δράσεων και αποτελεσμάτων. 

Αύξηση στην κυκλοφορία του ευρώ, δηλαδή ισχυρότερο κυκλοφορούν νόμισμα στα ταμπλό των χρηματιστών, βολεύει τους  μεγάλους παίχτες  των ομολόγων και των νομισμάτων που θρέφονται με το να διαιωνίζουν τα ευρωπαϊκά κρατικά χρέη και να ποντάρουν στις  χρεοκοπίες αδύναμων κρίκων( π.χ. Ελλάδα) ανεβάζοντας  spreadς και ασφάλιστρα κινδύνου. Να είμαστε λοιπόν έτοιμοι  και προετοιμασμένοι ότι αμέσως μόλις εκδοθεί  νέο ευρωπαϊκό  «φρέσκο» χρήμα, και όχι αυτό απο το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, θα σημαίνει ευκαιρία για νέες θέσεις στις προθεσμιακές ''αγορές χρεοκοπίας''.

Να το διατυπώσω πιο απλά: το ευρώ κυκλοφορεί περισσότερο στα τερματικά συστήματα των υψηλής συχνότητας χρηματιστηριακών συναλλαγών συγκριτικά με την κυκλοφορία του στο πιστωτικό και στο εμπορικό κύκλωμα. Και αυτό δεν εξηγεί το γιατί το Βερολίνο θεωρεί κίνδυνο τον πληθωρισμό (και ο Ντράγκι της ΕΚΤ τα όποια νέα δανειακά ανοίγματα προκύψουν για τις ευρωπαικές τράπεζες, αφού ακόμη δεν συμμάζεψαν τα κόκκινα δάνεια τους).

Με λίγα λόγια, αν αποτελεί  κίνδυνο για τις χώρες της ΕΕ ο πληθωρισμός και το τραπεζικό σύστημα, ας αναλογιστούμε σοβαρά  μήπως αυτοί που θα ποντάρουν σε αυτούς τους κινδύνους αποτελούν ακόμη μεγαλύτερη απειλή όταν ανοίξουν μοχλευμένες στοιχηματικές θέσεις στις αγορές.

Πηγή