Κακού κόρακος κακόν ωόν

 

Του Μιχάλη Νικήτα*

Στην αρχαία Αθήνα, κατά τον 5ο αιώνα, υπήρχαν φιλόσοφοι ρήτορες και δημαγωγοί.

Η λέξη φιλοσοφία, που σημαίνει «αγάπη για τη σοφία, επιδίωξη της σοφίας», εμφανίζεται την εποχή του Πλάτωνα, στις αρχές του 4ου αιώνα, γίνεται προσπάθεια να καθοριστεί η ακριβής σημασία και το εύρος της εφαρμογής της.

Ο Αριστοτέλης θα αποδώσει τον τίτλο των πρώτων φιλοσόφων σε τρεις στοχαστές από τη Μίλητο, στον Θαλή, στον Αναξίμανδρο και στον Αναξιμένη, και έκτοτε θα τον ακολουθήσουν όλοι οι ιστορικοί της φιλοσοφίας.

Από τον Θεόφραστο, τον μαθητή του Αριστοτέλη, ξεκινά και η διαδεδομένη στον αρχαίο κόσμο πεποίθηση ότι οι τρεις Μιλήσιοι φιλόσοφοι, συνδέονται ο ένας με τον άλλο με σχέση μαθητείας. Ο Αναξίμανδρος υπήρξε μαθητής του Θαλή και ο Αναξιμένης μαθητής του Αναξίμανδρου.

Τότε εμφανίζονται και οι δημαγωγοί που ήταν αυτοί που με τον λόγο τους ξεγελούσαν τον λαό και αποκτούσαν πολιτική δύναμη .Τους αποκαλούσαν ρήτορες.

Ένας από τους διάσημους ρήτορες και διδάσκαλος της ρητορικής, ήταν ο Κόρακας. Καταγόταν από τις Συρακούσες, όπου και είχε διατελέσει σύμβουλος (παραδυναστεύων) του τυράννου Ιέρωνα (477-466 π.χ.), από τον οποίον και εξορίστηκε. Είχε γράψει ένα πολύκροτο για την εποχή του έργο με τον τίτλο «Τέχνη», στο οποίο εξέταζε τους κανόνες της ρητορικής και φυσικά είχε πολλούς μαθητές, οι οποίοι ενδιαφέρονταν να μάθουν τη ρητορική τέχνη, για να ασχοληθούν εν συνεχεία κυρίως με το γράψιμο δικανικών λόγων, γιατί κατά τους νόμους της αρχαίας δημοκρατίας, στις δίκες δεν παρίστατο δικηγόρος, αλλά κάθε κατηγορούμενος υπεράσπιζε μόνος του τον εαυτό του, απαγγέλλοντας λόγο, που τον είχε γράψει κάποιος ρήτορας (Λυσίας, Αισχίνης, Ισαίος κ.ά.).

Μεταξύ των μαθητών του ήταν και ο Αθηναίος Τεισίας, με τον οποίον ο Κόραξ, σίγουρος για τις γνώσεις του και τη διδακτική του ικανότητα, συμφώνησε πως ο μαθητής του θα πλήρωνε τα δίδακτρα μόνον όταν θα κέρδιζε την πρώτη του δίκη στο δικαστήριο, αφού αυτό θα ήταν απόδειξη της καλής του καταρτίσεως.

Ο μαθητής όμως όταν «ξεσκόλισε», δεν ανελάμβανε καμία δίκη και έτσι ούτε έχανε ούτε κέρδιζε, πάντως όμως δεν πλήρωνε. Για το λόγο αυτόν ο δάσκαλος αποφάσισε να αναζητήσει δικαστικώς την αμοιβή του.

Έτσι ο δάσκαλος πήγε στο δικαστήριο και ζήτησε να επιδικαστεί υπέρ του αντιδίκου του η υπόθεση, έχοντας σκοπό την πρώτη δίκη που θα κέρδιζε ο Τεισίας θα ήταν και η αιτία της πληρωμής του στο χρέος που του όφειλε ο μαθητής του.

Στο δικαστήριο και οι δύο αντίδικοι παραδέχθηκαν τη συμφωνία τους, καθένας όμως υπεστήριξε τις απόψεις του με τον δικό του τρόπο. «Κύριοι δικαστές», είπε στην αγόρευσή του ο δάσκαλος, «ο μαθητής μου πρέπει οπωσδήποτε να μου πληρώσει τα δίδακτρα που μου χρωστάει, όποια κι αν θα είναι η απόφασή σας. Αν μεν με δικαιώσετε, πρέπει να με πληρώσει για να εκτελεσθεί η δικαστική απόφαση. Αν όμως δε με δικαιώσετε εμένα αλλά εκείνον, τότε ο μαθητής μου κερδίζει την πρώτη του δίκη, και έτσι αποδεικνύεται η καλή του κατάρτιση και η δική μου καλή διδασκαλία και πρέπει να με πληρώσει για να τηρήσει τη συμφωνία μας».

Ο μαθητής όμως ήταν αντάξιος του δασκάλου. «Κύριοι δικαστές» είπε στη δική του αγόρευση, «εγώ δεν έχω καμιάν υποχρέωση πληρωμής, όποια και αν είναι η απόφασή σας. Αν μεν με δικαιώσετε, (να μην πληρώσω τα δίδακτρα που ο δάσκαλος μου διεκδικεί )για να εφαρμοστεί η απόφασή σας, έχει καλώς, αν δε δεν με δικαιώσετε, γιατί τότε δεν θα έχω κερδίσει ακόμα την πρώτη μου δίκη και επομένως, κατά τη συμφωνία μας, δεν έχω ακόμα υποχρέωση καταβολής της αμοιβής».

Οι δικαστές «βραχυκυκλώθηκαν» από τις δύο ατράνταχτες λογικές. Συνεδρίαζαν συσκεπτόμενοι όλη την ημέρα, χωρίς να μπορούν να καταλήξουν σε απόφαση. Και επειδή τότε υπήρχε γι αυτούς όριο χρόνου, μέχρι τη δύση του ηλίου, με το τέλος της ημέρας απέπεμψαν τους δύο αντιδίκους, χωρίς να έχουν εκδώσει απόφαση, λέγοντας τους αγανακτισμένοι την παροιμιώδη φράση, που αποτελούσε και λογοπαίγνιο με το όνομα του δασκάλου

«Κακού κόρακος, κακόν ωόν»

Σήμερα αυτή η ρήση στον απλό λαό έχει την ερμηνεία «μ΄ όποιο δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις»

ΚΑΙ Ο ΝΟΩΝ ΝΟΕΙΤΩ……………………….

*Ο Μιχάλης Νικήτας είναι μέλος του Εθνικού Συντονιστικού Συμβουλίου του Ε.ΠΑ.Μ.

ΠΗΓΗ:epamhellas