Πάμε για το σκάσιμο - Μειώνονται αντί να αυξάνονται οι καταθέσεις των νοικοκυριών

Του Κωνσταντίνου Μαριόλη

Ένα από τα σημαντικότερα συστατικά για την ανάκαμψη της οικονομίας είναι η επιστροφή των καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα. Όχι μόνο γιατί οι τράπεζες θα αρχίσουν σταδιακά να διοχετεύουν τα χρήματα αυτά στην οικονομία μέσω δανειοδοτήσεων, αλλά ταυτόχρονα διότι η επιστροφή αποτελεί τον βασικό και καίριο δείκτη του κλίματος και της ψυχολογίας στην αγορά.

Όμως είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος που είδαν σήμερα το φως της δημοσιότητας δείχνουν ότι για έναν ακόμη μήνα οι καταθέσεις των νοικοκυριών υποχώρησαν. Σύμφωνα με την ΤτΕ, οι καταθέσεις των νοικοκυριών διαμορφώθηκαν στα 98,82 δισ. ευρώ, έναντι 99,152 δισ. ευρώ τον Απρίλιο και σχεδόν 2 δισ. ευρώ χαμηλότερα από το τέλος του 2016. Είναι η τέταρτη μείωση που καταγράφεται μέσα στο 2017, αντανακλώντας το μεγάλο πλήγμα από την αβεβαιότητα και τις αυξανόμενες υποχρεώσεις των νοικοκυριών.

Είτε πρόκειται για μία εξέλιξη που σχετίζεται με την αβεβαιότητα για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, είτε η μείωση είναι αποτέλεσμα εποχικότητας και φορολογικής αφαίμαξης, το θέμα είναι ότι οι καταθέσεις δεν επιστρέφουν στο σύστημα. Ακόμη και τους μήνες που σημειώνεται αύξηση, αυτή δεν είναι η επιθυμητή για να επιτρέψει αισιόδοξες προβλέψεις.

Ανώτερες τραπεζικές πηγές αναφέρουν στο liberal.gr, ότι τα πρώτα χρήματα που θα επιστρέψουν είναι αυτά που βρίσκονται στα «σεντούκια», όμως μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν τέτοια σημάδια. Μάλιστα, οι πολίτες συνεχίζουν να εξαντλούν το όριο ανάληψης των 840 ευρώ κάθε δύο εβδομάδες. Σε αυτό το πλαίσιο, η Τράπεζα της Ελλάδος θα είναι εξαιρετικά προσεχτική στην εφαρμογή μέτρων χαλάρωσης των capital controls, όπως περιγράφεται και στον οδικό χάρτη που έχει εκπονηθεί. Διότι, όπως εκτιμάται αρμοδίως, οι συνθήκες σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπουν την επιτάχυνση της χαλάρωσης των περιορισμών, όταν μάλιστα οι τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν το εκρηκτικό πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων και προετοιμάζονται για τα stress tests της ΕΚΤ.

Δύο ακριβώς χρόνια από την ανακοίνωση του πρωτοφανούς για την Ελλάδα μέτρου των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, η τάση στις καταθέσεις αποδεικνύει ότι η βελτίωση του κλίματος θα είναι αργή και επίπονη. Πριν από λίγη ώρα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Δημήτρης Τζανακόπουλος, απαντώντας σε ερώτηση στο πλαίσιο ενημέρωσης, δεν προχώρησε σε πρόβλεψη για την άρση των περιορισμών, απλώς τη συνέδεσε με την γενικότερη πορεία της οικονομίας. Είναι σαφώς μία πιο εύλογη τοποθέτηση σε σύγκριση με τις μέχρι σήμερα υποσχέσεις για πλήρη άρση τους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Γιατί δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι στο παρελθόν οι υποσχέσεις κυβερνητικών στελεχών για την πλήρη άρση του μέτρου δίνονταν με μεγάλη ευκολία δημιουργώντας λανθασμένες εντυπώσεις στην κοινή γνώμη.

Το σίγουρο είναι ότι η διαδικασία μέσω της οποίας οι τράπεζες θα αρχίσουν να μειώνουν την έκθεση στον ELA για να φτάσουμε στην πλήρη άρση των capital controls βρίσκεται σε αρχικό στάδιο. Στο ίδιο μήκος κύματος, αν λάβουμε υπόψη την εκτίμηση της Moody's ότι η ΕΤΕ θα είναι η πρώτη τράπεζα που θα μηδενίσει τον ELA σε διάστημα 12-18 μηνών, τότε τα capital controls θα πρέπει μάλλον να τα συνηθίσουμε. Και όπως σημειώνουν αρμόδια τραπεζικά στελέχη, όσο δεν χαλαρώνουν τα capital controls οι πολίτες πολύ δύσκολα θα επαναφέρουν χρήματα στις τράπεζες παρά τον διαχωρισμό μεταξύ «φρέσκου» και «παλαιού» χρήματος.

Τα στοιχεία της ΤτΕ

Συνολικά, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα ενισχύθηκαν κατά 638 εκατ. ευρώ τον Μάιο, σύμφωνα με την ΤτΕ, έναντι μείωσης κατά 139 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα καθώς οι καταθέσεις των επιχειρήσεων υπερκάλυψαν κατά πολύ τη μείωση που παρατηρήθηκε στα νοικοκυριά.

Πιο αναλυτικά, τα υπόλοιπα καταθέσεων των νοικοκυριών και των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων υποχώρησαν κατά 214 εκατ. ευρώ τον Μάιο του 2017, οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων, έναντι αύξησης κατά 444 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΤτΕ.

Στον αντίποδα, αύξηση κατά 852 εκατ. ευρώ παρουσίασαν, το Μάιο του 2017, οι συνολικές καταθέσεις των επιχειρήσεων, έναντι μείωσης κατά 583 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε στο 12,9% από 14,5% τον προηγούμενο μήνα. Ειδικότερα, οι καταθέσεις των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 665 εκατ. ευρώ, έναντι μείωσης κατά 935 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα και οι καταθέσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων αυξήθηκαν κατά 186 εκατ. ευρώ, το Μάιο του 2017, έναντι αύξησης κατά 352 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.

Όσον αφορά τη μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τη γενική κυβέρνηση, το Μάιο του 2017, ήταν θετική κατά 94 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 369 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης της γενικής κυβέρνησης διαμορφώθηκε στο -5,0% από -5,4% τον προηγούμενο μήνα.

Αντίστοιχα, o ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε στο -1,0% από -0,9% τον προηγούμενο μήνα. Η μηνιαία καθαρή ροή της συνολικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα ήταν αρνητική κατά 395 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 659 εκατ. ευρώ τον Απρίλιο.

Αναλυτικότερα, η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις, το Μάιο του 2017, ήταν αρνητική κατά 295 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 763 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε στο 0,4% από 0,7% τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων διαμορφώθηκε στο 0,4% από 0,5% τον προηγούμενο μήνα και η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησής τους ήταν αρνητική κατά 168 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 756 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων διαμορφώθηκε στο 1,2% από 3,0% τον προηγούμενο μήνα και η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησής τους ήταν αρνητική κατά 126 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 7 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.

Αντίστοιχα, η χρηματοδότηση προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις ήταν θετική κατά 73 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 11 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε στο -0,5% από -1,1% τον προηγούμενο μήνα.

Αρνητική, όμως, κατά 173 εκατ. ευρώ ήταν η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 115 εκατ. ευρώ τον Απρίλιο, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε στο -2,4% από -2,5%.