Τουρκικό δημοψήφισμα: Πρώτη ανάγνωση

Του Δημήτρη Μηλάκα

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος επιβεβαίωσε το προφανές: Η Τουρκία είναι μια βαθιά διχασμένη χώρα. Από την μια ο Ερντογάν και οι Σουνίτες «πιστοί» του. Από την άλλη όλοι οι υπόλοιποι. Δηλαδή οι κοσμικοί «ευρωπαϊστές» και οι Κούρδοι. Η οριακή επικράτηση του «ναι» στη συνταγματική μεταρρύθμιση που ζήτησε ο Ερντογάν επιβεβαίωσε τον διχασμό, βάθυνε το τραύμα και κρατά ανοιχτή την «πληγή» με την οποία η Τουρκία θα πρέπει να πορευτεί το επόμενο διάστημα…

Στις πολιτικές διαδικασίες, όπως αυτή που συνεπάγεται ένα δημοψήφισμα, το ζητούμενο είναι η καταγραφή ενός συμβιβασμού τον οποίο η μειοψηφία θα πρέπει να αποδεχτεί. Στην προκειμένη περίπτωση το αποτέλεσμα της κάλπης -δηλαδή η οριακή επικράτηση του «ναι»- αντί για συμβιβασμό περιγράφει το ίδιο σταυροδρόμι στο οποίο βρίσκονταν η Τουρκία και πριν το δημοψήφισμα: ο ένας δρόμος οδηγεί σε μια «νέου τύπου» ισλαμική δημοκρατία υπό την καθοδήγηση του φωτισμένου προέδρου - ηγέτη. Ο άλλος δρόμος πηγαίνει προς τη Δύση.

Για τους Κούρδους της Τουρκίας το «όχι» τους στο δημοψήφισμα εντάσσεται σε μια άλλη ατζέντα η οποία έχει να κάνει με τις δικές τους ξεχωριστές πια επιδιώξεις και οι οποίες δεν συνδέονται ούτε με το σουνιτικό ιδεώδες του Ερντογάν ούτε με τα «θέλω» των Τούρκων ευρωπαϊστών. Οι Κούρδοι της Τουρκίας, ήδη ονειρεύονται την εθνική τους ολοκλήρωση η οποία αρχίζει και αποκτά «σάρκα και οστά» ως αποτέλεσμα των εξελίξεων στη Συρία με τη δημιουργία «ανεξάρτητης» κουρδικής οντότητας.

Το ισχνό «ναι» που απέσπασε ο Ερντογάν πολλαπλασιάζει την ένταση των διλημμάτων του: θα προχωρήσει δια πυρός και σιδήρου στην επιβολή μιας πορείας την οποία υποστηρίζει ο μισός πληθυσμός της χώρας έναντι του άλλου μισού που διαφωνεί; Ή θα επιδιώξει συμβιβασμούς οι οποίοι τελικά θα καταγραφούν ως οι συνέπειες της πρώτης μεγάλης του πολιτικής ήττας;

Αν και η πρόβλεψη είναι επισφαλής, έχουμε την εντύπωση ότι ο Ερντογάν έχει ήδη πάρει την απόφασή του της δια πυρός και σιδήρου επιβολής του δρόμου που ο ίδιος χάραξε. Αυτό, με πιο απλά λόγια, σημαίνει ότι το επόμενο διάστημα το σύστημα εξουσίας που έχει οικοδομήσει ο Ερντογάν θα σκληρύνει τη στάση του έναντι των εσωτερικών του αντιπάλων. Αυτό, προφανώς, αναμένεται να εντείνει και τις τριβές της Τουρκίας με τη Δύση.

Σε κάθε περίπτωση το οριακό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος κρατά το πολιτικό παιχνίδι στο εσωτερικό «ανοιχτό» όπως ανοιχτή είναι και η διαμόρφωση της νέας σχέσης της Τουρκίας με τη Δύση, κατά κύριο λόγο με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Υ.Γ. η αίσθηση της αστάθειας και οι προβλεπόμενες εντάσεις που αυτή συνεπάγεται στη γειτονική χώρα τίποτε θετικό και ωφέλιμο δεν προσφέρει στις τραυματισμένες ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αντίθετα, πολλαπλασιάζει τους κινδύνους «ατυχημάτων»…