Πλούταρχος - Θεμιστοκλής

 

Συγγραφέας : Πλούταρχος

Βιβλίο          :  ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ, Τόμος 2 / Θεμιστοκλής - Κάμιλλος  

Εκδόσεις      : Κάκτος

σελίδες 51, 53, 55, 57

10. Τότε ο Θεμιστοκλής, μην μπορώντας να πείσει το λαό με την ανθρώπινη λογική, τους παρουσίασε θεϊκά σημάδια και μαντείες -σαν ένα από μηχανής θεό στις τραγωδίες. Έκαμε πως, τάχα, πιστεύει ότι ένα τέτοιο σημάδι ήταν το φίδι που τις ημέρες εκείνες, όπως έλεγαν, είχε εξαφανιστεί από το ιερό του ναού πάνω στην Ακρόπολη την τροφή, που του πήγαιναν κάθε μέρα οι ιερείς, την έβρισκαν άγγιχτη και διέδωσαν, δασκαλεμένοι από το Θεμιστοκλή, το λόγο ότι η θεά άφησε την πόλη, γιατί ήθελε να οδηγήσει τους Αθηναίους στη θάλασσα. Επίσης χρησιμοποίησε επιτήδεια το χρησμό, που είχαν πάρει από το μαντείο, λέγοντας πως το "ξύλινο τείχος" δε σήμαινε τίποτε άλλο παρά τα πλοία· γι' αυτό και ο θεός ονομάζει τη Σαλαμίνα θεϊκή και όχι φοβερή ή δύστυχη, γιατί θα συνδεθεί το όνομα της με μια μεγάλη ευτυχία των Ελλήνων. Έτσι μπόρεσε να τους επηρεάσει και πρότεινε ένα ψήφισμα, να αφήσουν την πόλη στο έλεος της Αθηνάς, που την προστάτευε, να μπουν όλοι οι άνδρες στα πλοία και τα παιδιά, τις γυναίκες και τους δούλους να τους προστατέψει ο κάθε πολίτης όπως μπορεί. Εγκρίθηκε το ψήφισμα και οι πιο πολλοί Αθηναίοι έστειλαν τα παιδιά και τις γυναίκες τους στην Τροιζήνα, όπου οι κάτοικοι τους δέχτηκαν με την πιο μεγάλη φιλοξενία· αποφάσισαν οι Τροιζήνιοι να τρέφουν τα γυναικόπαιδα με έξοδα του κράτους, πληρώνοντας ο καθένας για το σκοπό αυτό δύο οβολούς· επίσης να μπορούν να κόβουν φρούτα από όλα τα περιβόλια και να πηγαίνουν δωρεάν στο σχολείο. Το ψήφισμα αυτό το πρότεινε ο Τροιζήνιος Νικαγόρας.

Επειδή οι Αθηναίοι τότε δεν είχαν δημόσιο χρήμα, ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι ο Άρειος Πάγος έδωσε οχτώ δραχμές σε κάθε μάχιμο πολίτη και συντέλεσε έτσι αποφασιστικά στην επάνδρωση των πλοίων. Αλλά ο Κλείδημος το θεωρεί και τούτο κατόρθωμα του Θεμιστοκλή. Όταν, λέει, οι Αθηναίοι άρχισαν να κατεβαίνουν στον Πειραιά, διαδόθηκε πως χάθηκε το γοργόνειο από το άγαλμα της Αθηνάς και ο Θεμιστοκλής, διατάζοντας να ψάξουν σε όλα τα μέρη για να το βρουν, βρήκε πολλά χρήματα κρυμμένα στις αποσκευές των Αθηναίων τα μάζεψε όλα κι έτσι οι άνδρες, που μπήκαν στα πλοία, εξασφάλισαν τα εφόδια τους.

Όταν η πόλη, βαλμένη στα καράβια, άρχισε να φεύγει, ήταν ένα θέαμα οίκτου να τη βλέπει κανείς, πολλοί ωστόσο θαύμαζαν τη γενναιότητα των ανθρώπων αυτών, που έστελναν τα παιδιά τους σε ξένα μέρη, για να έρθουν αυτοί στη Σαλαμίνα, χωρίς να αφήνουν να τους πτοήσουν την ψυχή των γυναικών και των παιδιών τους τα δάκρυα και οι θρήνοι και οι αγκαλιές. Κι ας ήταν, βέβαια, οι γεροντότεροι που έμεναν στην πόλη αξιολύπητοι. Υπήρχε τέλος και μια γλυκιά, τρυφερή διάθεση, που τη δημιουργούσαν τα ήμερα, κατοικίδια ζώα, που και αυτά έτρεχαν με φωνές και παράπονο πίσω από τους κυρίους τους, που έμπαιναν στα καράβια. Ένα από αυτά, το σκυλί του Ξανθίππου, του πατέρα του Περικλή, δεν άντεξε, λένε, να βλέπει τον κύριο του να φεύγει μακριά κι έπεσε στη θάλασσα και κολύμπαγε δίπλα στην τριήρη, ως τη Σαλαμίνα. Εκεί, ολότελα εξαντλημένο, πέθανε αμέσως! Δικός του τάφος λέγουν πως είναι το Κύνος σήμα, που ως τώρα ακόμη υπάρχει και τον δείχνουν εκεί.

11. Αυτά είναι τα μεγάλα έργα του Θεμιστοκλή. Και ακόμη τούτο: Καθώς έβλεπε τους πολίτες να επιθυμούν πολύ το γυρισμό του Αριστείδη και να φοβούνται μήπως εκείνος από οργή πάει με τον εχθρό και οδηγήσει την Ελλάδα στην καταστροφή -γιατί είχε εξοριστεί πριν από τον πόλεμο, μετά την πολιτική επικράτηση του Θεμιστοκλή- πρότεινε ένα ψήφισμα, όσοι ήταν εξορισμένοι για ένα χρονικό διάστημα, να μπορούν να κατέβουν στην πατρίδα και να δράσουν και να μιλήσουν μαζί με τους άλλους πολίτες για το καλό της Ελλάδας.

Ο Ευρυβιάδης είχε αναλάβει την αρχηγία του στόλου ύστερα από αξίωση της Σπάρτης. Έδειχνε όμως κάποιαν ατολμία μπροστά στον κίνδυνο και ήθελε να τον Ισθμό, όπου ήταν συγκεντρωμένος και ο πεζός στρατός των Πελοποννησίων· ο Θεμιστοκλής εναντιώθηκε. Τότε λένε πως έγινε και ο περίφημος διάλογος, όπου ο Ευρυβιάδης είπε στον Θεμιστοκλή: "Θεμιστοκλή, στα γυμναστήρια χτυπούν τους αθλητές, που ξεκινούν προτού να δοθεί το σύνθημα"· και ο Θεμιστοκλής απάντησε: "Χτύπησε με, αλλά άκουσε με!" Ο Ευρυβιάδης θαύμασε τότε την ψυχραιμία του και τον άφησε να μιλήσει, και ο Θεμιστοκλής άρχισε να εξηγεί την άποψη του. Τη στιγμή εκείνη παρατήρησε κάποιος πως ο Θεμιστοκλής, άνθρωπος δίχως πατρίδα, δε συμβουλεύει ορθά με το να λέει να εγκαταλείψουν και να προδώσουν τις πατρίδες τους και εκείνοι που τις έχουν ακόμη. Αλλά ο Θεμιστοκλής του επέστρεψε τα λόγια: "Εμείς, άθλιε, εγκαταλείψαμε τα σπίτια μας και τα τείχη, γιατί τα θεωρούμε ανάξιο μας να είμαστε δούλοι σε άψυχα πράγματα. Και όσο για πόλη, έχουμε τη μεγαλύτερη στην Ελλάδα, τα διακόσια πλοία μας, που τώρα βρίσκονται εδώ για να σας βοηθήσουν, αν ενδιαφερόσαστε για τη σωτηρία σας· και αν φύγετε προδίδοντας μας για δεύτερη φορά, θα μάθουν οι Έλληνες αμέσως πως οι Αθηναίοι βρήκαν ελεύθερη πόλη και χώρα, που δε θα είναι χειρότερη από αυτή που έχασαν*". Τα λόγια αυτά του Θεμιστοκλή έριξαν στην ψυχή του Ευρυβιάδη έγνοια και φόβο, μήπως οι Αθηναίοι σηκωθούν και φύγουν και τους παρατήσουν. Στο Θεμιστοκλή ήθελε να πει κάτι και ο αρχηγός των Ερετριέων, αλλά ο Θεμιστοκλής τον πρόφτασε: "Και σεις μιλάτε για πόλεμο, που, σαν τα καλαμάρια, έχετε μαχαίρι, αλλά δεν έχετε καρδιά;*".

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

* Ο Θεμιστοκλής διατυπώνει εδώ μια από τις θεμελιώδεις για τους Αθηναίους αρχές: αυτοί, αν και τόσο συνδεδεμένοι με την πόλη τους, δεν θα δίσταζαν να την εγκαταλείψουν και να μετοικήσουν σε άλλο μέρος, με την επίγνωση πως η Αθήνα είναι μόνο ένα τοπικό μέγεθος, ενώ η "πόλις" είναι στην πραγματικότητα οι ίδιοι οι Αθηναίοι και το πολιτικό και ηθικό πνεύμα από το οποίο εμφορούνται. Μεταφέροντας μαζί τους αυτό το πνεύμα, μπορούν, όπου και να πάνε, να δημιουργήσουν νέα εφάμιλλη πόλη.

* Ο θυρεός των Ερετριέων παρίστανε ένα καλαμάρι το χονδρώδες αιχμηρό σώμα, που έχει το καλαμάρι στο εσωτερικό του, οι αρχαίοι το έλεγαν "ξίφος".

Εκ του διαχειριστή: Η "πόλις" για τους Αθηναίους δεν είχε υλική υπόσταση αλλά μετρούσε κυρίαρχα και πρωτεύοντα ως οι άνθρωποι της, κατά τους προγόνους μας και όχι τα τείχη, τα σπίτια, οι περιουσίες και στο να υποπέσουν σε καθεστώς δουλείας ήταν έτοιμοι να τα θυσιάσουν όλα αυτά τα υλικά αγαθά. Αντίθετα, δηλαδή, με το σημερινό καθεστώς που είναι έτοιμο να επιβάλλει σε θυσίες τον ελληνικό λαό (δίχως κάποιο ψήφισμα, όπως έκανε ο Θεμιστοκλής για να μεταβούν οι τότε Αθηναίοι στα καράβια), να παραδώσει την εθνική κυριαρχία αμετάκλητα και άνευ όρων (γη και ύδωρ, ήταν άλλοτε η ορολογία αυτή στις τότε δανειακές συμβάσεις), αρκούμενη η σημερινή πολιτική ελίτ να λαμβάνει μέρος του ντόπιου τοποτηρητή προασπίζοντας μοναδικά και τα συμφέροντα του κατακτητή. Άλλες εποχές ήταν εκείνες και για αυτό δοξάστηκαν οι Αθηναίοι, τότε.

ΠΗΓΗ:  protagorasnews