Ο Ομπάμα φεύγει, ο Τραμπ έρχεται, του Δημήτρη Μηλάκα

Aναμονή και μικρές προσδοκίες από τον νέο πλανητάρχη

Στην Αθήνα, σ’ ολόκληρο τον πλανήτη και κυρίως στις χώρες όπου το αμερικανικό «ενδιαφέρον» αποτυπώνεται άμεσα, η προσοχή είναι στραμμένη στην Ουάσιγκτον καθώς αυτό ακριβώς το διάστημα συντελείται η μεταβίβαση της εξουσίας στη νέα διοίκηση του Ντόναλντ Τραμπ. Σε ποιο βαθμό, με τι ρυθμό και με ποιον τρόπο η νέα αμερικανική διοίκηση μπορεί και είναι διατεθειμένη να αλλάξει την ατζέντα των προτεραιοτήτων της Ουάσιγκτον;

Η θεωρητική προσέγγιση της απάντησης σ’ αυτό το ερώτημα είναι ότι οι σχεδιασμοί των μεγάλων χωρών και οι στρατηγικές τους επιλογές δεν αλλάζουν τόσο εύκολα και δεν επηρεάζονται από την εναλλαγή των κομμάτων (και των προσώπων) στην εξουσία. Παρ’ όλα αυτά, το μεσοδιάστημα μέχρι την πλήρη εγκατάσταση της νέας αμερικανικής διοίκησης πάντοτε δημιουργεί κάποια αγωνία, ειδικά σε χώρες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους αμερικανικούς σχεδιασμούς, είναι αδύναμες και ευελπιστούν στην αμερικανική υποστήριξη για να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους. Μια τέτοια χώρα, προφανώς, είναι η Ελλάδα, ειδικά σ’ αυτήν τη συγκυρία της «στασιμοχρεοκοπίας»…

Η ελληνική κυβέρνηση άκουσε με ιδιαίτερη ικανοποίηση την επανάληψη των τοποθετήσεων του απερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα για την ανάγκη ελάφρυνσης του χρέους. Γνωρίζουν ωστόσο στην Αθήνα ότι η σημασία αυτής της δήλωσης είναι πια ελάχιστη αν δεν μεταβιβαστεί ως θέση την οποία θα υιοθετήσει και η νέα αμερικανική ηγεσία. Καλύτερα από την ελληνική κυβέρνηση αυτό το γνωρίζουν στη Γερμανία, και ο Β. Σόιμπλε ήδη περιμένοντας την άφιξη του Ομπάμα από την Αθήνα έσπευσε με δήλωσή του να σημειώσει ότι δεν προσφέρουν καλές υπηρεσίες στην Ελλάδα όσοι της υπόσχονται ελάφρυνση του χρέους της. Ο Σόιμπλε, προφανώς, «καρφώνει» εκ του ασφαλούς τον απερχόμενο Ομπάμα, αλλά στέλνει το μήνυμά του τόσο στην ελληνική κυβέρνηση όσο και στον επόμενο Αμερικανό πρόεδρο.

Κανείς ακόμη δεν είναι σε θέση να γνωρίζει πού ακριβώς θα καταλήξουν οι επιλογές της νέας αμερικανικής κυβέρνησης για το θέμα του ελληνικού χρέους. Ωστόσο, κοιτώντας αυτό το θέμα ευρύτερα, έχουμε την εντύπωση ότι και η διοίκηση του Τραμπ θα υποχρεωθεί εμμέσως να συνεχίσει την υποστήριξη στην Αθήνα καθώς αυτό εντάσσεται στη γενικότερη αντίληψη της Ουάσιγκτον, σύμφωνα με την οποία η Γερμανία πρέπει να «πληρώσει» για την ηγεσία της στην Ευρώπη. Βέβαια, από την πλευρά του το Βερολίνο έχει τη δύναμη αλλά και το πρόσχημα των εκλογών του ερχόμενου φθινοπώρου για να κωλυσιεργήσει παζαρεύοντας με τους Αμερικανούς τις λεπτομέρειες για τον έλεγχο του ευρωπαϊκού «οικοπέδου» συνολικά. Αυτό, η δυνατότητα δηλαδή της Γερμανίας να πετάξει ακόμα πιο μακριά στον χρόνο τη συζήτηση για το ελληνικό χρέος, είναι κάτι που δυσκολεύει εξαιρετικά την ελληνική κυβέρνηση…

Ελληνοτουρκικά - Κυπριακό

Κατά το διήμερο παραμονής του απερχόμενου Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στην Αθήνα δόθηκε από ελληνικής πλευράς ιδιαίτερη σημασία και προσοχή στα όσα η ελληνική κυβέρνηση ζητούσε και ανέμενε απ’ αυτόν. Δηλαδή στην υποστήριξή του στο θέμα του χρέους. Αυτή η προσέγγιση ωστόσο αφαιρεί από την οπτική μας γωνία μια άλλη σημαντικότερη παράμετρο, η οποία έμεινε στο σκοτάδι: Σ’ αυτά που η αμερικανική πολιτική, σταθερά και ανεξάρτητα από προέδρους, ζητά από την Ελλάδα.

Αν και δεν δόθηκε καθόλου βάρος, ο Μπαράκ Ομπάμα επανέλαβε κωδικοποιημένα και δημόσια το περίγραμμα των πάγιων αμερικανικών απαιτήσεων:

- «Μεταρρυθμίσεις», δηλαδή συνέχεια της υποταγής στα μνημόνια και το οικονομικό αδιέξοδο με ταυτόχρονο «ξαλάφρωμα» περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου.

- «Κυπριακό», δηλαδή αποδοχή του διχοτομικού σχεδίου που έρχεται.

tΑιγαίο, δηλαδή αποδοχή των αναθεωρητικών απόψεων της Τουρκίας σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάννης.

- ΝΑΤΟ, δηλαδή απόλυτη προσαρμογή στα αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα (με άλλα λόγια, απαγορεύεται κάθε είδους σχέση με χώρες που δεν κάνουν κέφι οι ΗΠΑ).

Για να αναζητήσουμε τις πιθανές επιλογές της νέας αμερικανικής κυβέρνησης στα ειδικού ελληνικού ενδιαφέροντος θέματα, θα βοηθούσε ίσως να σκεφτούμε τις αμερικανικές διοικήσεις τα τελευταία 25 χρόνια, από τον πρόεδρο Μπους τον πρεσβύτερο μέχρι και σήμερα.

Σ’ αυτό το διάστημα έχουν κυβερνήσει δύο Ρεπουμπλικάνοι (οι Μπους, πατέρας και γιος) και δύο Δημοκρατικοί (Κλίντον και Ομπάμα). Παρακολουθώντας την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων, διαπιστώνει κανείς ότι καμία αλλαγή στην Ουάσιγκτον, είτε κόμματος είτε προσώπου, δεν μετέβαλε υπέρ των ελληνικών θέσεων την κατάσταση.

Στη δεδομένη συγκυρία ωστόσο ίσως κάτι να αλλάξει στον τρόπο με τον οποίο η αμερικανική κυβέρνηση «βλέπει» τα ελληνοτουρκικά. Κι αυτό, πέρα από την εναλλαγή στην αμερικανική προεδρία, έχει να κάνει πρώτα και κύρια με την εξέλιξη των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Θα μπορέσει η νέα αμερικανική διοίκηση να τα βρει με (ή να μαζέψει) τον Ερντογάν; Ή μήπως το χάσμα που έχει δημιουργηθεί μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον δεν έχει να κάνει με την κακή «χημεία» μεταξύ Ομπάμα και Ερντογάν, αλλά με τα αντικρουόμενα συμφέροντα των χωρών στην περιοχή;

Όλα τα ίδια μένουν…

Έχουμε την εντύπωση ότι ο νέος Αμερικανός πρόεδρος πολύ σύντομα θα υποχρεωθεί να πατήσει τις «ράγες» που υπαγορεύουν τα συμφέροντα της αυτοκρατορίας της οποίας ηγείται. Αυτό άλλωστε έπραξε θέλοντας και μη και ο απερχόμενος Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος είχε εκλεγεί υποσχόμενος να βάλει ένα τέλος στις στρατιωτικές εμπλοκές των ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του:

- Στο Αφγανιστάν άφησε περί τους 10.000 στρατιώτες και καμιά 30.000 «πολεμικούς εργολάβους» για να συνεχίσουν τη… δουλειά.

- Στο Πακιστάν κλιμακώθηκε και έφτασε στο απόγειό της η χρήση των μη επανδρωμένων δολοφονικών αεροσκαφών (drones) που πετούν καθημερινά κυνηγώντας «τρομοκράτες» και σκοτώνοντας… παραπλεύρως χιλιάδες αμάχους.

- Στη Λιβύη τον Μάιο του 2011 οι στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ συνέβαλαν αποφασιστικά στη διάλυση αυτού του κράτους και στη δημιουργία του χάους που επικρατεί σ’ αυτήν την περιοχή μέχρι τώρα.

- Στην Υεμένη ενέκρινε περί τους 100 βομβαρδισμούς από το 2009, όπως ανακοίνωσε το New American Foundation. Κατόπιν ενέκρινε τις επιχειρήσεις της Σαουδικής Αραβίας εναντίον των φιλο-ιρανών πραξικοπηματιών Σούθι που ανέτρεψαν τον δικτάτορα πρόεδρο που κατέφυγε στην Τζέντα μετά την κατάληψη της Σαναά.

- Στο Ιράκ, επικαλούμενος «ανθρωπιστική κρίση» και μετά την κατάληψη τμήματος του ιρακινού εδάφους από τους τζιχαντιστές, διέταξε αεροπορικές επιδρομές «και για τη διαφύλαξη των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή».

- Στη Συρία, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις του, τελικά διέταξε να «πατήσουν αμερικάνικες μπότες» και απέστειλε ως «εκπαιδευτές δύναμη ειδικών αμερικανικών δυνάμεων». Και όλοι γνωρίζουμε τι ακριβώς γίνεται χρόνια τώρα στη Συρία.

Αυτά, για να μην τρέφουμε ψευδαισθήσεις και προσδοκίες…

από το «ΠΟΝΤΙΚΙ» μέσω  ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ ΕΠΑΜ