Η πτώση των τιμών του πετρελαίου αναστατώνει την γεωπολιτική σκακιέρα, του Thierry Meyssan

Σχόλιο Ιστολογίου: Μια συνολική εικόνα γύρω από τα θέματα του περιβάλλοντος, της ενέργειας και γενικότερα την γεωπολιτική, μπορείτε να δείτε στην ακόλουθη αρθρογραφία του Τιερί Μεισάν η οποία ολοκληρώνεται με το παρόν άρθρο, και  αποτελούν μια μικρή μελέτη για αυτά τα καίρια ζητήματα των καιρών μας, Μεισάν ο οποίος πιάνει το νήμα από την αρχή και φτάνει στο σήμερα:

α) H Oικολογία του Πολέμου (1970-1982)

β) H Oικολογία της Aγοράς (1982-1996)

γ) H Xρηματοπιστωτική Oικολογία (1997-2010), του ThierryMeyssan

Επιμέλεια Μετάφρασης   ο Γιώργος του Κλικ

Η πτώση των τιμών του πετρελαίου έδειξε ότι η θεωρία “Hubbert peak” είναι λανθασμένη (ΣτΜ η θεωρία υποτίθεται ότι προβλέπει το χρονικό σημείο πέραν του οποίου η εξόρυξη μπορεί μόνο να μειωθεί). Κατά πάσα πιθανότητα δεν θα υπάρξει στέρηση ενέργειας κατά τον επόμενο αιώνα. Η μείωση των τιμών είναι επίσης πιθανώς το πρώτο βήμα για το γκρέμισμα της θεωρίας της “ανθρώπινης προέλευσης της παγκόσμιας υπερθέρμανσης”. Στέρησε τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας από οποιαδήποτε εγκυρότητα, καθώς και τις επενδύσεις για σχιστολιθικούς υδρογονάνθρακες και γεωτρήσεις βαθέων υδάτων. Κλόνισε εντελώς το γεωπολιτικό σκηνικό, και είναι πιθανό να οδηγήσει στην ανάκληση του στρατού των ΗΠΑ από την Εγγύς Ανατολή και να αναγκάσει το Πεντάγωνο να εγκαταλείψει οριστικά τη θεωρία του “δημιουργικού χάους”.

Πέρυσι, τα αφεντικά των πιο σημαντικών εταιρειών πετρελαίου του δυτικού κόσμου έκαναν έκκληση για μείωση των εκπομπών CO2. Ήλπιζαν ακόμα να λάβουν δημόσια ενίσχυση για την ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Σήμερα, όμως, το κόστος του πετρελαίου στερεί αυτές τις επενδύσεις από κάθε ωφελιμότητα κόστους-αποτελεσματικότητας.

Τα τελευταία δύο χρόνια, η παγκόσμια αγορά για τις πηγές ενέργειας έχει ανατραπεί. Πρώτα απ' όλα, η προσφορά και η ζήτηση έχουν αλλάξει σημαντικά, ακολουθούμενες από την μετατροπή της εμπορικής ροής, και τέλος τις τιμές, οι οποίες έχουν καταρρεύσει. Αυτές οι ριζικές αλλαγές θέτουν σε αμφισβήτηση όλες τις γεωπολιτικές αρχές της αγοράς πετρελαίου.

Ο μύθος της στέρησης

Η οικονομική επιβράδυνση των δυτικών χωρών καθώς επίσης και ορισμένων αναπτυσσόμενων χωρών, είχε ως αποτέλεσμα την πτώση της ζήτησης, ενώ η συνεχιζόμενη αύξηση [της οικονομίας] στην Ασία, αντιθέτως, οδήγησε στην άνοδο της [ζήτησης]. Τελικά, η παγκόσμια ζήτηση συνεχίζει να αναπτύσσεται με αργό ρυθμό. Από την πλευρά της προσφοράς, όχι μόνο κανένα από τα κράτη που παράγουν πετρέλαιο δεν είδε τις ικανότητες του να καταρρέουν, αλλά μερικά από αυτά κατάφεραν να επεκταθούν, όπως η Κίνα, η οποία πλέον συσσωρεύει σημαντικά στρατηγικά αποθέματα. Ως αποτέλεσμα, η παγκόσμια αγορά είναι σε μεγάλο βαθμό υπερ-τροφοδοτημένη.

Η πρώτη παρατήρηση έρχεται σε αντίθεση με αυτό που θεωρείτο κοινή πεποίθηση της επιστημονικής και επαγγελματικής αφρόκρεμας κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα – η παγκόσμια παραγωγή πλησίαζε στο αποκορύφωμα της και ο κόσμος επρόκειτο να βιώσει μια περίοδο στέρησης κατά την οποία, ορισμένα κράτη επρόκειτο να καταρρεύσουν και πόλεμοι για ενεργειακές πηγές επρόκειτο να ξεσπάσουν. Αμέσως μόλις επέστρεψε στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο του 2001, ο αντιπρόεδρος Dick Cheney σχημάτισε μια ομάδα εργασίας για να σχεδιάσει την ανάπτυξη μιας εθνικής ενεργειακής πολιτικής (National Energy Policy Development - NEPD), η οποία χαρακτηρίστηκε ως μια “μυστική εταιρεία” από την Washington Post [1]. Σε μια εξαιρετικά προστατευμένη ατμόσφαιρα, οι σύμβουλοι του Προέδρου άκουσαν τους επικεφαλής των κύριων επιχειρήσεων του τομέα, μια σειρά από διάσημους επιστήμονες και τους επικεφαλής των υπηρεσιών Πληροφοριών. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το ρολόι χτυπάει και ότι δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο – κατά συνέπεια, το Πεντάγωνο θα πρέπει να εγγυηθεί την επιβίωση της οικονομίας των ΗΠΑ με την αρπαγή των πόρων της “ευρύτερης Μέσης Ανατολής”. Δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα ποιοι συμμετείχαν σε αυτή την ομάδα εργασίας, βάση ποιων δεδομένων εργάστηκαν, ή ποια ήταν τα στάδια των αξιολογήσεων τους. Όλα τα εσωτερικά έγγραφα καταστράφηκαν έτσι ώστε κανείς να μην μπορέσει να ανακαλύψει τα στατιστικά στοιχεία στα οποία είχαν πρόσβαση.

Αυτή είναι η ομάδα που συνέστησε το ξέσπασμα του πολέμου σε Αφγανιστάν, Ιράν,  Ιράκ, Συρία, Λίβανο, Λιβύη, Σομαλία και Σουδάν – ένα πρόγραμμα που υιοθετήθηκε επίσημα από τον Πρόεδρο George W. Bush κατά τη διάρκεια συνάντησης στις 15 Σεπτεμβρίου 2001 στο Καμπ Ντέιβιντ.

Θυμάμαι ότι συνάντησα, κατά τη διάρκεια μιας συνέλευσης της AFPO (ΣτΜ, African Potash, εταιρεία λιπασμάτων) στη Λισαβόνα, τον Γενικό Γραμματέα της ομάδας εργασίας του Λευκού Οίκου. Παρουσίασε μια έκθεση σχετικά με τη μελέτη των γνωστών αποθεμάτων, το επικείμενο “Hubbert peak” και τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν για να περιοριστεί η κατανάλωση ενέργειας στις ΗΠΑ. Εκείνη την εποχή, πείστηκα – λανθασμένα – από το σκεπτικό του και τις διαβεβαιώσεις του.

Με τον καιρό, όμως, συνειδητοποιήσαμε ότι η ανάλυση του ήταν εντελώς εσφαλμένη και ότι οι πρώτοι πέντε πόλεμοι στη λίστα του (κατά του Αφγανιστάν, του Ιράκ, του Λιβάνου, της Λιβύης και της Συρίας) ήταν, από αυτή την άποψη, εντελώς άχρηστοι, παρ' όλο που το πρόγραμμα συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Αυτό το τεράστιο σφάλμα προοπτικής δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Είναι συνέπεια του “groupthink” (ΣτΜ, ομαδική σκέψη). Μέσα σε μια ομάδα, μια ιδέα μπορεί βαθμιαία να επιβληθεί σε σημείο που κανείς δεν τολμά να την αμφισβητήσει από φόβο μην αποκλειστεί από το “κύκλο της λογικής”. Είναι ένα είδος  “ορθοδοξίας της διανόησης”. Στην περίπτωση αυτή, οι σύμβουλοι του Λευκού Οίκου ξεκίνησαν και έμειναν ριζωμένοι στην μαλθουσιανή θεωρία η οποία κυριαρχούσε στην  Αγγλικανική κουλτούρα κατά τον 19ο αιώνα. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο πληθυσμός αυξάνεται εκθετικά, ενώ οι πόροι αυξάνονται μόνο αριθμητικά. Στο τέλος, δεν θα υπάρχουν αρκετοί πόροι για όλους.

Η πρόθεση του Thomas Malthus ήταν να αντιταχθεί στην θεωρία του Adam Smith σύμφωνα με τον οποίο, όταν είναι απαλλαγμένη από κάθε ρύθμιση, η αγορά θα αυτορυθμιστεί. Στην πραγματικότητα, ο πάστορας Μάλθους βρήκε στη δική του θεωρία –  η οποία δεν αποδείχτηκε ποτέ – την δικαιολογία της άρνησης του να βοηθήσει τους αναρίθμητους φτωχούς στην ενορία του. Ποιος ο λόγος να τρέφεις όλους αυτούς τους ανθρώπους, αν αύριο, τα πολλά παιδιά τους θα πεθάνουν από την πείνα; Η κυβέρνηση του George W. Bush ήταν ως επί το πλείστον WASP (ΣτΜ, Λευκοί Αγγλο-Σάξωνες Προτεστάντες), και περιελάμβανε πολλούς ανθρώπους από την βιομηχανία πετρελαίου, ξεκινώντας από τον Αντιπρόεδρο Cheney, τον πρώην επικεφαλής της κατασκευαστικής εταιρείας Halliburton.

Παρά το γεγονός ότι το πετρέλαιο είναι ένας μη ανανεώσιμος πόρος και ως εκ τούτου μία ημέρα θα εξαντληθεί, τίποτα δεν αποδεικνύει ότι το τέλος είναι κοντά. Το 2001, σκεφτόμασταν με όρους πετρελαίου τύπου Σαουδικής Αραβίας, το οποίο ξέραμε πώς να το διυλίζουμε. Εκείνη την εποχή, δεν πιστεύαμε ότι τα αποθέματα της Βενεζουέλας, για παράδειγμα, ήταν εκμεταλλεύσιμα, ενώ σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι επαρκή για να καλύψουν όλες τις ανάγκες του κόσμου για τουλάχιστον έναν αιώνα.

Σημειώνουμε ότι η θεωρία της “ανθρώπινης προέλευσης της υπερθέρμανσης του πλανήτη” ίσως δεν είναι περισσότερο ακριβής από εκείνη του “Hubbert peak”. Πηγάζει από τις ίδιες μαλθουσιανές αρχές και έχει το πλεονέκτημα να πλουτίζει τους υποστηρικτές της μέσω του Χρηματιστηρίου του Σικάγο με τις συναλλαγές εκπομπών ρύπων [2]. Η θεωρία διαδόθηκε με στόχο να διδαχθούν οι δυτικοί να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα, και κατά συνέπεια να προετοιμαστούν για έναν κόσμο όπου το πετρέλαιο θα γίνεται όλο και πιο σπάνιο και ακριβό.

Το τέλος των τεχνητών τιμών

Η άνοδος της τιμής του βαρελιού πετρελαίου στα $110 φάνηκε να στηρίζει την θεωρία της ομάδας Dick Cheney, αλλά η βίαιη πτώση της σε μόνο $35 έδειξε ότι η θεωρία είναι λάθος. Όπως και το 2008, η πτώση των τιμών άρχισε με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, οι οποίες αναστάτωσαν τις παγκόσμιες συναλλαγές, εκτόπισαν κεφάλαια, και στο τέλος, έσπασαν οριστικά την φούσκα της κερδοσκοπίας πετρελαίου. Αυτή τη φορά, οι χαμηλές τιμές ενθαρρύνθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες είδαν σ' αυτές έναν άλλο τρόπο για να βουλιάξουν την ρωσική οικονομία.

Τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο μπερδεμένα όταν η Σαουδική Αραβία ανακάλυψε ότι θα μπορούσε κι αυτή να επωφεληθεί από την κατάσταση. Πλημμυρίζοντας την αγορά με τα προϊόντα του, το Ριάντ κράτησε την τιμή του βαρελιού του Arabian Light μεταξύ $20 και $30. Με αυτόν τον τρόπο, κατέστρεψε την αποδοτικότητα των επενδύσεων σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας και εγγυήθηκε την ισχύ και το εισόδημα του σε μακροπρόθεσμη βάση. Οι Σαουδάραβες κατάφεραν να πείσουν τους εταίρους τους στον ΟΠΕΚ να στηρίξουν αυτή την πολιτική. Τα μέλη του καρτέλ έλαβαν την απόφαση να σώσουν την εξουσία τους μακροπρόθεσμα ακόμη και αν αυτό σήμαινε πολύ λιγότερο κέρδος για μερικά χρόνια.

Συνεπώς, η πτώση των τιμών, που ενθαρρύνθηκε από την Ουάσιγκτον σαν εργαλείο κατά της Μόσχας, κατέληξε να πλήξει τις ίδιες τις ΗΠΑ. Περισσότερες από 250.000 θέσεις εργασίας χάθηκαν από τον ενεργειακό κλάδο σε παγκόσμιο επίπεδο μέσα σε δυο χρόνια, και περίπου οι μισές από αυτές ήταν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 78% των εξεδρών άντλησης πετρελαίου των ΗΠΑ έκλεισαν. Ακόμη και αν η ύφεση της παραγωγής πετρελαίου δεν είναι τόσο θεαματική, παραμένει το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι πλέον ενεργειακά ανεξάρτητες, ή σύντομα δεν θα είναι.

Και δεν είναι μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες – ολόκληρο το Δυτικό καπιταλιστικό σύστημα επηρεάζεται. Το 2015, η Total έχασε 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια, η ConocoPhillips 4,4 δις, η BP 5,2 δις, η Shell 13 δισεκατομμύρια, η Exxon 16,2 δις, και η Chevron κοντά στα 23 δισεκατομμύρια.

Αυτή η κατάσταση μας θυμίζει το “Δόγμα Κάρτερ” του 1980. Εκείνη την εποχή, η Ουάσιγκτον έδωσε στον εαυτό της το δικαίωμα να επέμβει στρατιωτικά στην Εγγύς Ανατολή για να διασφαλιστεί η πρόσβαση της στο πετρέλαιο. Στη συνέχεια, ο Πρόεδρος Reagan δημιούργησε την CENTCOM προκειμένου να εφαρμόσει αυτό το δόγμα. Σήμερα, το πετρέλαιο γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης σε όλο τον κόσμο και με διάφορους τρόπους. Η φαντασίωση του “Hubbert peak” έχει εξατμιστεί. Ο Πρόεδρος Ομπάμα μπόρεσε έτσι να διατάξει την μετατόπιση στρατευμάτων από την CENTCOM στην PACOM (η θεωρία της “στροφής προς την Ασία”). Παρατηρήσαμε ότι το σχέδιο αυτό τροποποιήθηκε με την συσσώρευση δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη (EUCOM), αλλά κατά πάσα πιθανότητα θα τροποποιηθεί και πάλι αν οι τιμές παραμείνουν μεταξύ $20 και $30 ανά βαρέλι. Σε αυτή την περίπτωση, θα σταματήσουμε πιθανώς την εκμετάλλευση ορισμένων τύπων πετρελαίου, και θα επιστρέψουμε στο Arabian Light. Το ζήτημα της επανατοποθέτησης των δυνάμεων από την Εγγύς Ανατολή, επομένως, ισχύει μέχρι σήμερα (ΣτΜ για τα αρχηγεία ΗΠΑ βλέπε χάρτη).

Εάν η Ουάσινγκτον επιλέξει αυτό το μονοπάτι, θα τροποποιήσει ίσως τις μεθόδους του Πενταγώνου. Η θεωρία του Strauss περί “δημιουργικού χάους” όντως επιτρέπει την διακυβέρνηση τεράστιων εδαφών με πολύ λίγους άνδρες στο έδαφος, αλλά παίρνει πολύ χρόνο για να καταστεί δυνατή η αξιοποίηση των τεράστιων πόρων, όπως έχουμε δει στο Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Λιβύη. Ίσως θα πρέπει να καταφύγουμε σε μια σοφότερη πολιτική, να σταματήσουμε την οργάνωση της τρομοκρατίας και να αποδεχτούμε την ειρήνη προκειμένου να συμμετάσχουμε σε συναλλαγές με άλλα κράτη, ή ότι έχει απομείνει από αυτά.

  

Thierry Meyssan   13/6/2016

[1] “Energy Task Force Works in Secret”, Dana Milbank & Eric Pianin, Washington Post, April 16th, 2001.

[2] “1997-2010: Financial Ecology”, by Thierry Meyssan, Translation Roger Lagassé, Оdnako (Russia) , Voltaire Network, 7 December 2015.

Πηγή: voltairenet