ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΣΟΚ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΝΤΟΡΑ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΗΠΑ ΜΠΡΕΖΙΝΣΚΙ: Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ

Η ΣΠΑΣΜΕΝΗ ΣΚΑΚΙΕΡΑ. Ο ΜΠΡΕΖΙΝΣΚΙ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΕΙ ΤΑ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ

του MIKE WHITNEY

Επιμέλεια μετάφρασης  ο Γιώργος του Κλικ

Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου, διανομή υπό άδεια CC-BY 2.0.

Ο κύριος αρχιτέκτονας του σχεδίου της Ουάσιγκτον να κυβερνήσει τον κόσμο έχει εγκαταλείψει το πλάνο και ζητάει τη σφυρηλάτηση των δεσμών με την Ρωσία και την Κίνα. Ενώ το άρθρο του Zbigniew Brzezinski στο American Interest με τίτλο «Προς μια Παγκόσμια Επανευθυγράμμιση" έχει σε μεγάλο βαθμό αγνοηθεί από τα μέσα ενημέρωσης, εντούτοις δείχνει ότι ισχυρά μέλη του κατεστημένου που διαμορφώνει πολιτική δεν πιστεύουν πλέον ότι η Ουάσινγκτον θα επικρατήσει στην προσπάθεια της να επεκτείνει την ηγεμονία των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή και στην Ασία. Ο Μπρεζίνσκι, ο οποίος ήταν ο κύριος υποστηρικτής αυτής της ιδέας και που συνέταξε το σχέδιο για αυτοκρατορική επέκταση το 1997 στο βιβλίο του Η Μεγάλη Σκακιέρα: Αμερικανική Υπεροχή και οι Γεωστρατηγικές της Επιταγές, έκανε στροφή 180 μοιρών και έκκληση για μια δραματική αναθεώρηση της στρατηγικής. Ιδού ένα απόσπασμα από το άρθρο στο AI:

"Καθώς η εποχή της παγκόσμιας κυριαρχίας τους τελειώνει, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην αναδιάταξη του παγκόσμιου συστήματος εξουσίας.

Πέντε βασικές αλήθειες σχετικά με την αναδυόμενη αναδιανομή της παγκόσμιας πολιτικής ισχύος και η βίαιη πολιτική αφύπνιση στην Μέση Ανατολή σηματοδοτούν την έλευση μιας νέας παγκόσμιας επανευθυγράμμισης.

Η πρώτη από αυτές τις αλήθειες είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να είναι πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά η πιο ισχυρή οντότητα παγκοσμίως αλλά, δεδομένων των περίπλοκων γεωπολιτικών αλλαγών στις περιφερειακές ισορροπίες, δεν είναι πλέον η παγκόσμια αυτοκρατορική δύναμη”. (Προς μια Παγκόσμια Επανευθυγράμμιση, Zbigniew Brzezinski, The American Interest).

Επαναλαμβάνω: Οι ΗΠΑ “δεν είναι πλέον η παγκόσμια αυτοκρατορική εξουσία". Συγκρίνετε την εκτίμηση αυτή με μια δήλωση που ο Μπρεζίνσκι έκανε χρόνια νωρίτερα στη “Σκακιέρα”, όταν ισχυρίστηκε ότι οι ΗΠΑ ήταν “η υπέρτατη δύναμη στον κόσμο”.

"... Η τελευταία δεκαετία του εικοστού αιώνα γνώρισε μια τεκτονική μετατόπιση στις παγκόσμιες υποθέσεις. Για πρώτη φορά, μια μη-Ευρασιατική δύναμη έχει αναδειχθεί όχι μόνο ως βασικός κριτής των Ευρασιατικών σχέσεων εξουσίας, αλλά και ως πρωταρχική δύναμη στον κόσμο. Η ήττα και η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν το τελικό βήμα για την ταχεία άνοδο μιας δύναμης του Δυτικού Ημισφαιρίου, των Ηνωμένων Πολιτειών, ως η μόνη, και μάλιστα, η πρώτη πραγματικά παγκόσμια δύναμη”. (Η Μεγάλη Σκακιέρα: Η Αμερικανική Υπεροχή και οι Γεωστρατηγικές της Επιταγές", Zbigniew Brzezinski, Basic Books, 1997, σελ. xiii)

Εδώ περισσότερα από το άρθρο του AI:

"Το γεγονός είναι ότι δεν υπήρξε ποτέ μια πραγματικά "κυρίαρχη" παγκόσμια δύναμη, μέχρι την εμφάνιση της Αμερικής στην παγκόσμια σκηνή.... Η αποφασιστική νέα παγκόσμια πραγματικότητα ήταν η εμφάνιση στην παγκόσμια σκηνή της Αμερικής ως ταυτόχρονα ο πιο πλούσιος και στρατιωτικά ο πιο ισχυρός παίκτης. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου μέρους του 20ου αιώνα, καμία άλλη δύναμη, δεν προσέγγισε σ' αυτό ούτε στο ελάχιστο. Αυτή η εποχή τώρα τελειώνει”. (AI)

Αλλά γιατί “αυτή η εποχή τώρα τελειώνει"; Τι έχει αλλάξει από το 1997, όταν ο Μπρεζίνσκι αναφέρθηκε στις ΗΠΑ σαν “υπέρτατη δύναμη του κόσμου”;

Ο Μπρεζίνσκι επισημαίνει την άνοδο της Ρωσίας και της Κίνας, την αδυναμία της Ευρώπης και την “βίαιη πολιτική αφύπνιση μεταξύ των μετα-αποικιακών Μουσουλμάνων", σαν κατά προσέγγιση αιτίες αυτής της ξαφνικής αντιστροφής. Τα σχόλια του για το Ισλάμ είναι ιδιαίτερα διδακτικά στο ότι παρέχει μια λογική εξήγηση για την τρομοκρατία και όχι το τυπικό κυβερνητικό στερεότυπο ότι “μισούν τις ελευθερίες μας”. Προς τιμήν του, ο Μπρεζίνσκι βλέπει το ξέσπασμα του τρόμου σαν την “ανάβλυση ιστορικών παραπόνων” (από "βαθιά αίσθηση αδικίας”) όχι σαν τυφλή βία φανατικών ψυχοπαθών.

Φυσικά, σε ένα σύντομο άρθρο 1.500 λέξεων, ο Brzezniski δεν μπορεί να καλύψει όλες τις προκλήσεις (ή απειλές) που οι ΗΠΑ ενδέχεται να αντιμετωπίσουν στο μέλλον. Αλλά είναι σαφές ότι αυτό που τον ανησυχεί περισσότερο είναι η ενίσχυση των οικονομικών, πολιτικών και στρατιωτικών δεσμών μεταξύ της Ρωσίας, της Κίνας, του Ιράν, της Τουρκίας και των άλλων κρατών της Κεντρικής Ασίας. Αυτή είναι η κύρια περιοχή ανησυχίας, και πράγματι, ο ίδιος έφτασε στο σημείο να προβλέψει αυτό το πρόβλημα το 1997 όταν έγραψε την “Σκακιέρα”. Ιδού τι είχε πει:

“Στο εξής, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να χρειαστεί να σκεφτούν το πως θα τα βγάλουν πέρα με περιφερειακές συμμαχίες που θα επιδιώξουν να ωθήσουν την Αμερική έξω από την Ευρασία, απειλώντας έτσι την ιδιότητα της Αμερικής ως παγκόσμιας δύναμης." (σελ. 55)

"... Για να το θέσουμε σε μια ορολογία που αναφέρεται πίσω, στην πιο βάρβαρη εποχή των αρχαίων αυτοκρατοριών, οι τρεις μεγάλες επιταγές της αυτοκρατορικής γεωστρατηγικής είναι να αποτραπούν οι αθέμιτες συμπράξεις και να διατηρηθεί η εξάρτηση ασφάλειας μεταξύ των υποτακτικών, να κρατηθούν οι υποτελείς ενδοτικοί και προστατευμένοι, και να εμποδιστούν οι βάρβαροι από το να ενωθούν μεταξύ τους”. (σελ. 40)

"... να αποτραπούν οι αθέμιτες συμπράξεις... ανάμεσα στους υποτελείς". Αυτό τα λέει όλα, έτσι δεν είναι;

Η απερίσκεπτη εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Ομπάμα, κυρίως η ανατροπή των κυβερνήσεων στην Λιβύη και την Ουκρανία, έχει επιταχύνει σημαντικά το ρυθμό με τον οποίο έχουν σχηματιστεί αυτοί οι αντι-αμερικανικοί συνασπισμοί. Με άλλα λόγια, οι εχθροί της Ουάσιγκτον έχουν προκύψει ως απάντηση στην συμπεριφορά της Ουάσιγκτον. Ο Ομπάμα μπορεί να κατηγορήσει τον εαυτό του και μόνο.

Ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντιμίρ Πούτιν απάντησε στην αυξανόμενη απειλή της περιφερειακής αστάθειας και στην τοποθέτηση δυνάμεων του ΝΑΤΟ στα σύνορα της Ρωσίας ενισχύοντας συμμαχίες με χώρες της Ρωσικής περιμέτρου και σε όλη την Μέση Ανατολή. Την ίδια στιγμή, ο Πούτιν και οι συνάδελφοί του στις χώρες των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) έχουν δημιουργήσει ένα εναλλακτικό τραπεζικό σύστημα (Τράπεζα των BRICS και AIIB) που θα προκαλέσει τελικά το σύστημα που κυριαρχείται από το δολάριο και που είναι η πηγή της παγκόσμιας δύναμης των ΗΠΑ. Αυτός είναι ο λόγος που ο Μπρεζίνσκι έκανε μια γρήγορη στροφή 180 μοιρών και εγκατέλειψε το σχέδιο για την ηγεμονία των ΗΠΑ. Είναι γιατί ανησυχεί για τους κινδύνους από ένα σύστημα που δεν θα βασίζεται στο δολάριο και που θα προκύψει μεταξύ των αναπτυσσόμενων και μη ευθυγραμμισμένων χωρών και που θα αντικαταστήσει το δυτικό ολιγοπώλιο της Κεντρικής Τράπεζας. Αν συμβεί αυτό, τότε οι ΗΠΑ θα χάσουν την θηλιά που έχουν στον λαιμό της παγκόσμιας οικονομίας και το εκβιαστικό σύστημα όπου χαρτονομίσματα πατσαβούρες  ανταλλάσσονται με πολύτιμα αγαθά και υπηρεσίες, θα φτάσει στο τέλος του.

Δυστυχώς, η πιο προσεκτική προσέγγιση του Μπρεζίνσκι δεν είναι πιθανό να ακολουθηθεί από το φαβορί των προεδρικών, την Χίλαρι Κλίντον, η οποία είναι πιστός οπαδός της αυτοκρατορικής επέκτασης μέσω της δύναμης των όπλων. Ήταν η Κλίντον που εισήγαγε πρώτη την έννοια του “pivot” (ΣτΜ “περιστροφή”) στο λεξικό της στρατηγικής σε μια ομιλία που έδωσε το 2010 με τίτλο "Ο Αιώνας του Ειρηνικού [Ωκεανού] της Αμερικής". Εδώ είναι ένα απόσπασμα από την ομιλία που εμφανίστηκε στο περιοδικό Foreign Policy:

"Καθώς ο πόλεμος στο Ιράκ τελειώνει και η Αμερική αρχίζει να αποσύρει τις δυνάμεις της από το Αφγανιστάν, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι σε ένα σημείο περιστροφής. Κατά τα τελευταία 10 χρόνια, έχουμε διαθέσει τεράστιους πόρους σε αυτά τα δύο πεδία. Στα επόμενα 10 χρόνια, πρέπει να είμαστε έξυπνοι και συστηματικοί σχετικά με το πού θα επενδύσουμε χρόνο και ενέργεια, έτσι ώστε να μπορέσουμε να βρεθούμε στην καλύτερη θέση για να διατηρήσουμε τον ηγετικό μας ρόλο, να διασφαλίσουμε τα συμφέροντα μας και να προωθήσουμε τις αξίες μας. Συνεπώς ένα από τα πιο σημαντικά καθήκοντα της αμερικανικής πολιτικής για την επόμενη δεκαετία θα είναι να επικεντρωθεί σε μια ουσιαστική αύξηση των επενδύσεων - διπλωματικά, οικονομικά, στρατηγικά και αλλιώς - στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού ...

Η αξιοποίηση της ανάπτυξης και του δυναμισμού της Ασίας είναι κεντρικής σημασίας για τα αμερικανικά οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα και μια βασική προτεραιότητα για τον Πρόεδρο Ομπάμα. Οι ανοικτές αγορές στην Ασία παρέχουν στις Ηνωμένες Πολιτείες πρωτοφανείς ευκαιρίες για επενδύσεις, εμπόριο και πρόσβαση στην τεχνολογία αιχμής... Οι αμερικανικές επιχειρήσεις (χρειάζονται) να αξιοποιήσουν την τεράστια και αυξανόμενη βάση των καταναλωτών της Ασίας...

Η περιοχή παράγει ήδη περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής και σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου εμπορίου. Καθώς προσπαθούμε να πετύχουμε τον στόχο του Προέδρου Ομπάμα για διπλασιασμό των εξαγωγών το 2015, ψάχνουμε για ευκαιρίες για να κάνουμε ακόμη περισσότερες δουλειές στην Ασία... και για επενδυτικές ευκαιρίες στις δυναμικές αγορές της Ασίας".

(“America’s Pacific Century”, Υπουργός Εξωτερικών Hillary Clinton”, Foreign Policy Magazine, 2011)

Συγκρίνετε την ομιλία της Κλίντον με στα σχόλια που είχε κάνει ο Brzezinski στην Σκακιέρα 14 χρόνια νωρίτερα:

“Για την Αμερική, το κύριο γεωπολιτικό έπαθλο είναι η Ευρασία... (σελ. 30)... Η Ευρασία είναι η μεγαλύτερη ήπειρος στον κόσμο και είναι γεωπολιτικά αξονική. Μια δύναμη που θα κυριαρχεί στην Ευρασία θα ελέγχει δύο από τις τρεις πιο προηγμένες και οικονομικά παραγωγικές περιοχές του κόσμου... Περίπου 75 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού ζει στην Ευρασία, και ο περισσότερος από τον φυσικό πλούτο του κόσμου βρίσκεται επίσης εκεί, τόσο στις επιχειρήσεις της όσο και κάτω από το έδαφος της. Η Ευρασία αντιπροσωπεύει το 60 τοις εκατό του παγκόσμιου ΑΕΠ και περίπου τα τρία τέταρτα των γνωστών ενεργειακών πόρων του κόσμου”. (Σελ. 31)

Οι στρατηγικοί στόχοι είναι ίδιοι, η μόνη διαφορά είναι ότι ο Μπρεζίνσκι έχει κάνει μια διόρθωση πορείας με βάση τις μεταβαλλόμενες συνθήκες και την αυξανόμενη αντίσταση στον εκφοβισμό, στην κυριαρχία και στις κυρώσεις των ΗΠΑ. Δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο σημείο καμπής για την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ, αλλά εκείνη η ημέρα πλησιάζει γρήγορα και ο Brzezinski το γνωρίζει.

Σε αντίθεση, η Κλίντον εξακολουθεί να είναι πλήρως δεσμευμένη στο να επεκτείνει την ηγεμονία των ΗΠΑ σε ολόκληρη την Ασία. Δεν καταλαβαίνει τους κινδύνους που αυτό εγκυμονεί για τη χώρα ή τον κόσμο. Πρόκειται να συνεχίσει τις παρεμβάσεις μέχρις ότου το πολεμοκάπηλο μεγαθήριο των ΗΠΑ κυριολεκτικά “τα τινάξει”, πράγμα που, αν κρίνουμε από την υπερβολική ρητορική της, θα συμβεί κατά πάσα πιθανότητα κάποια στιγμή στην πρώτη θητεία της.

Ο Μπρεζίνσκι παρουσιάζει ένα ορθολογικό αλλά ιδιοτελές σχέδιο για να αποκλιμακώσει, να ελαχιστοποιήσει τις μελλοντικές συγκρούσεις, να αποφύγει μια πυρηνική λαίλαπα και να διατηρήσει την παγκόσμια τάξη (δηλαδή το "σύστημα δολάριο"). Θα ακολουθήσει όμως η αιμοδιψής Χίλαρι τις συμβουλές του;

Σε καμία περίπτωση.

*Ο MIKE WHITNEY ζει στην πολιτεία της Washington. Είναι συνεργάτης στο Hopeless: Barack Obama and the Politics of Illusion (AK Press). Το “Hopeless” διατίθεται επίσης από την Kindle edition. Μπορείτε να τον βρείτε στο fergiewhitney@msn.com.

ΠΗΓΗ: counterpunch