Το θαύμα της σωστής παιδείας

 

Του Τρύφων Λιώτα

Η “θαυματοποιός” (Miracle Worker, US, 1962) του Arthur Penn βασισμένη στο θεατρικό σενάριο του William Gibson, αποτελεί δυστυχώς ένα από τα καλύτερα παραδείγματα ταινιών που ενώ απαιτεί ελάχιστη προσπάθεια από τον θεατή για να την εκτιμήσει εντούτοις δεν έχει λάβει την αναγνώριση που της αξίζει. Το θαύμα που συντελείται μπροστά στα μάτια του θεατή είναι πολύ πιο εντυπωσιακό από τα “θαύματα” που προτιμάνε να μας πλασάρουν καθημερινά: είτε επιστημονικά (ανακαλύψεις), είτε τεχνολογικά (στρατιωτικές επιχειρήσεις), είτε ανθρωπίνων επιδόσεων (στον αθλητισμό).

Πρόκειται για πραγματικά γεγονότα, βασισμένα στην αυτοβιογραφία της Helen Keller από το 1902. Η νεαρή Helen Keller, τυφλή, κουφή και μουγκή από την βρεφική της ηλικία, βρίσκεται στο επικίνδυνο σημείο να σταλεί από τρυφερή ηλικία στα απάνθρωπα ιδρύματα της εποχής. Η αδυναμία της να επικοινωνήσει την έχει μετατρέψει σε ένα επικίνδυνο και απελπισμένο ζώο. Οι γονείς της ως τελευταία λύση απευθύνονται για βοήθεια στο ίδρυμα Πέρκινς το οποίο στέλνει μια τρόφιμο του ιδρύματος για βοήθεια. Στα μάτια των γονιών αυτή η μισότυφλη νεαρή με το όνομα Annie Sullivan φαίνεται να έχει αποτύχει πριν καν αρχίσει. Μέσα όμως από επιμονή, αγάπη και καθαρή ισχυρογνωμοσύνη η Annie θα καταφέρει να γκρεμίσει τους τοίχους σιωπής και σκοταδιού της Helen καταφέρνοντας τελικά να της διδάξει πως να επικοινωνεί.

Η δυσκολία του εγχειρήματος αρχικά εντοπίζεται στη φύση της “μαθήτριας”. Η υπερβολική αγάπη των γονιών, που δε θέλουν να χαλάσουν χατήρι στην ανάπηρη κόρη τους, έχει φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδίωκαν. Το παιδί έχει γίνει δύστροπο, με κακούς τρόπους και ξεσπάσματα οργής όταν δεν γίνεται το δικό της. Βλέπετε ο οίκτος δεν είναι πάντα συνώνυμο της αγάπης. Και η σκληρότητα μπορεί μερικές φορές να αποτελέσει το καλύτερο δώρο αγάπης που μπορεί κάποιος να κάνει σε κάποιον άλλο. Ένα δώρο που μπορεί να κάνει θαύματα γιατί πολύ απλά ο άνθρωπος μπορεί να γίνει θηρίο ανήμερο, χειρότερο από όλα τα άλλα, έχει όμως μέσα του την όρεξη για μάθηση, για το καινούργιο που ποθεί το ατρόμητο πνεύμα του και που μπορεί να τον ημερέψει και να τον κάνει από θηρίο άνθρωπο. Μοιάζει πολύ με την αλληγορία της μάχης ανάμεσα στο άσπρο και το μαύρο άλογο της ψυχής του Πλάτωνα.

Η δεύτερη δυσκολία της δασκάλας είναι να γκρεμίσει τις πεποιθήσεις της κοινωνίας σχετικά με την διαφορετικότητα και την αρρώστια. Όταν όλοι σε βλέπουν σαν άρρωστο σού κόβουν κάθε ελπίδα να μπορέσεις να καταφέρεις κάτι. Η παραμικρή επιτυχία μοιάζει να έχει φτάσει το όριο που θα μπορούσε κάποιος να περιμένει από ένα τέτοιο άτομο ανακόπτοντας έτσι κάθε προσπάθεια για περαιτέρω επιδιώξεις και επιτυχίες.

Η τρίτη δυσκολία είναι οι λέξεις. Η λέξη είναι η αρχή της σκέψης. Χωρίς τις λέξεις ο άνθρωπος είναι όχι μόνο ανίκανος να εκφραστεί αλλά και να σκεφτεί. Μάλιστα όσο μεγαλύτερο το λεξιλόγιο κάποιου τόσο πιο μεγάλη σαφήνεια αποκτά η έκφρασή του. Επιπλέον οι λέξεις μάς δίνουν κατά κάποιον τρόπο την δυνατότητα να κοιτάξουμε πίσω στο παρελθόν όλη την ιστορία του ανθρώπινου είδους. Τέλος, αποτελούν το μόνο τρόπο να εκπληρώσουμε αυτήν την έμφυτη και αναγκαία για την επιβίωση του ανθρώπου τάση για επικοινωνία.

Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ότι πριν τα γυρίσματα της ταινίας οι ηθοποιοί που ενσαρκώνουν τους βασικούς ρόλους συμπρωταγωνιστούσαν στα θεατρικά σανίδια δίνοντας κάθε βράδυ αυτές τις απίστευτες ερμηνείες που μπορείτε να απολαύσετε στην ταινία. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό και συγκινητικό δράμα χωρίς να του λείπουν οι στιγμές του γέλιου, το οποίο αντέχει τη δοκιμασία του χρόνου κάνοντας το ένα αξέχαστο κλασσικό αριστούργημα που δικαιολογεί πλήρως το χαρακτηρισμό τέχνη που αποδίδουμε στον κινηματογράφο.

Χάρη στις προσπάθειες της δασκάλας της, η Helen Keller έγινε ο πρώτος άνθρωπος που αποφοίτησε από Πανεπιστήμιο αν και σχεδόν εκ γενετής τυφλός και κουφός καταφέρνοντας να πάρει πτυχίο Καλών Τεχνών, να γίνει πετυχημένη και διάσημη συγγραφέας, να γίνει επίτιμη διδάκτορας του πανεπιστημίου της Σκωτίας ενώ κατείχε και περίοπτη θέση στους σοσιαλιστές της χώρας της. Ως μέλος της IWW (βιομηχανικών εργατών του κόσμου), έδωσε διαλέξεις και υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των γυναικών, της ψήφου τους και της εργασίας τους καθώς και αυτά των αναπήρων. Υπήρξε στενή φίλη του Μαρκ Τουέην, του Τσάρλι Τσάπλιν, του Μπέρναρντ Σω και του Γκράχαμ Μπελ. 

Hellen Keller: Το ανάπηρο παιδί που συγκρούστηκε με την ανάπηρη ανθρωπότητα (1880-1968)

Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ότι από τη στιγμή που εκδήλωσε ανοιχτά τις σοσιαλιστικές πεποιθήσεις της, ο τύπος της χώρας της έκανε στροφή 360 μοιρών και από τους επαίνους άρχισε να ασχολείται με τις αναπηρίες της. Σε μια τέτοια αήθη επίθεση από την εφημερίδα "Ο Αετός του Μπρούκλιν" ο εκδότης έγραψε ότι "λάθη ξεπηδούν από τις ολοφάνερους περιορισμούς της ανάπτυξής της". 

Η ίδια απάντησε στις 3 Νοεμβρίου του 1912 τα παρακάτω, αναφερόμενη σε προηγούμενη συνάντησή τους πριν μάθει για τις πολιτικές της απόψεις: "Τότε τα κοπλιμέντα που μου έκανε ήταν τόσο γενναιόδωρα που κοκκινίζω μόνο που τα θυμάμαι. Αλλά τώρα που υπερασπίζομαι τον σοσιαλισμό, υπενθυμίζει σε εμένα και το κοινό του ότι είμαι κουφή και τυφλή και ιδιαιτέρως επιρρεπής σε λάθη. Πρέπει να συρρικνώθηκε η εξυπνάδα μου όλα αυτά τα χρόνια από την πρώτη συνάντηση....Ω, γελοίε Αετέ του Μπρούκλιν! Κοινωνικά τυφλός και κουφός, υπερασπίζεται ένα ανυπόφορο σύστημα, ένα σύστημα που είναι η αιτία για πολλά από την φυσική τυφλότητα και κουφότητα τις οποίες προσπαθούμε να αποτρέψουμε."

ΠΗΓΗ: stontoixo