Λέσβος: Το κράτος έγινε ΜΚΟ και οι ΜΚΟ κράτος

Η..αυτοκατάργηση του κράτους

του Νϊκου Μανάβη

Η εφαρμογή της συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας έφερε τα πάνω κάτω στο νησί της Λέσβου. Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις η μία μετά την άλλη ανακοινώνουν ότι αναστέλλουν τη λειτουργία τους στο νησί. Οι αποφάσεις αυτές οδήγησαν αμέσως στην εμφάνιση προβλημάτων. Οι πρόσφυγες που φθάνουν στο νησί θαλασσοδαρμένοι παραμένουν επί ώρες με βρεγμένα ρούχα, χωρίς τις στοιχειώδεις φροντίδες που χρειάζεται ένας άνθρωπος σε αυτή την κατάσταση. Ίδια είναι η κατάσταση ακόμη κι όταν φτάσουν στο Κέντρο Κράτησης της Μόριας οι πρόσφυγες.

Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές έγινε γνωστό ότι δόθηκε εντολή να μην φεύγει κανένας πρόσφυγας ή μετανάστης από τα νησιά με προορισμό την ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι η κατάσταση στο Κέντρο Κράτησης της Μόριας από μέρα σε μέρα θα επιδεινώνεται.

Η συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας αποτέλεσε την αρχή μιας νέας φάσης για τις σχέσεις του ελληνικού κράτους με τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Πρόκειται για την τέταρτη φάση τους τελευταίους 15 μήνες. Ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά της θα το δούμε το επόμενο διάστημα.

Έχουν προηγηθεί τρεις φάσεις. Η πρώτη φάση ξεκίνησε στα μέσα του περασμένου καλοκαιριού, τότε που μαζικά έφθασαν στην Λέσβο δεκάδες μη κυβερνητικές οργανώσεις για να στηρίξουν τους πρόσφυγες, που έφθαναν στο νησί κατά χιλιάδες σε καθημερινή βάση. Άλλες ΜΚΟ πραγματικά συνέβαλαν στην ανακούφιση των προσφύγων, άλλες χρησιμοποιήσουν την παρουσία τους στο νησί για να αποκομίσουν κέρδη. Τον Αύγουστο οι δημοσιογράφοι που βρίσκονταν στην Λέσβο συνήθιζαν να λένε πως αρκούσαν μερικές φωτογραφίες με πρόσφυγες από τις ακτές της Λέσβου, μια ιστοσελίδα και ένας τραπεζικός λογαριασμός για να λύσει κανείς το οικονομικό του πρόβλημα.

Είναι ψέμα ότι το ελληνικό κράτος πιάστηκε στον ύπνο το περασμένο καλοκαίρι και έχασε τον έλεγχο των προσφυγικών ροών. Η αλήθεια είναι ότι γνώριζε πολύ καλά τι συνέβαινε, στη Λέσβο, τη Χίο, στην Κω και τα άλλα νησιά του Αιγαίου. Κι είχε στη διάθεση του ολόκληρη υπηρεσία την οποία μπορούσε να αξιοποιήσει για να διαχειριστεί την κατάσταση. Πρόκειται για τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (πρώην υπουργείο Αιγαίου), μια υπηρεσία που γνωρίζει άριστα τη νησιωτική Ελλάδα και τις ιδιαιτερότητές της. Θα μπορούσε από την πρώτη στιγμή που ανέκυψε το πρόβλημα να αξιοποιηθεί. Ήταν συνειδητή επιλογή να μην αξιοποιηθεί.

Δίπλα στις ΜΚΟ δημιουργήθηκαν και δομές υποστήριξης των προσφύγων από μεμονωμένα άτομα, από συλλόγους εργαζομένων, από πολιτικο-συνδικαλιστικές συλλογικότητες. Οι οποίες δεν λάμβαναν χρηματοδότηση από πουθενά κι απλά ήθελαν να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους.

Η επόμενη περίοδος, που ξεκίνησε στα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου, είναι η περίοδος που ξεκινάει η καταγραφή των ΜΚΟ που βρίσκονται στα νησιά και την ηπειρωτική Ελλάδα. Γίνονται σειρά συναντήσεων μεταξύ κρατικών παραγόντων, ΜΚΟ και αυτοδιοικητικών φορέων. Είναι η περίοδος που το κράτος ετοιμάζεται για το ξεκαθάρισμα. Θέλει να διώξει τους ενοχλητικούς εθελοντές, αυτούς που δεν χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό ή από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διότι έχουν την κακή συνήθεια να μιλάνε πολύ. Να δίνουν πληροφορίες στους δημοσιογράφους για την κακομεταχείριση των προσφύγων και να αποκαλύπτουν πώς λειτουργούν οι κρατικοί μηχανισμοί. Άλλες φορές δίνουν κρίσιμες πληροφορίες στους πρόσφυγες.

Η τρίτη περίοδος ξεκινάει στα μέσα του Νοεμβρίου: το κράτος υποχρεώνει τις μικρές ΜΚΟ να μπουν κάτω από την σκέπη μεγαλύτερων, μάλιστα απειλούνται έμμεσα ή άμεσα πως αν δεν υπακούσουν θα υποχρεωθούν να φύγουν από την χώρα.

Είναι φανερό πως στη διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος δοκιμάστηκε ένας νέος τρόπος λειτουργίας του κράτους. Στις ΜΚΟ παραχωρήθηκαν κονδύλια, αλλά και η δυνατότητα να λειτουργούν ως αυτό που αποκαλείται κοινωνικό κράτος. Το επίσημο κράτος δεν ανέλαβε την ευθύνη να παρέχει σίτιση, στέγαση, ρουχισμό, υγειονομική περίθαλψη στους πρόσφυγες. Με αποτέλεσμα να αποφύγει την πρόσληψη προσωπικού, που ήταν αναγκαίο για να διεκπεραιώσει τις συγκεκριμένες εργασίες. Οι ΜΚΟ, από την άλλη, είχαν όλες τις δυνατότητες να κινηθούν γρήγορα, να φέρουν προσωπικό και εθελοντές από το εξωτερικό. Να προσλάβουν εργαζόμενους από τους ντόπιους ανέργους. Έτσι διαμορφώθηκε ένα αμάλγαμα εργασιακών σχέσεων, που περιλαμβάνει απλήρωτη εργασία, κακοπληρωμένη εργασία, απλήρωτες υπερωρίες, ασφάλιση στο ΙΚΑ, ασφάλιση στον ΟΑΕΕ, συμβάσεις που ανανεώνονται κάθε μήνα ή κάθε τρεις μήνες. Συμβάσεις εργασίας που αθετούνταν, απειλές προς τους εργαζόμενους ότι αν μιλήσουν δεν θα μπορούν να βρουν δουλειά σε άλλη ΜΚΟ. Βέβαια δεν λείπουν τα μεγαλοστελέχη που πληρώνονται με μηνιαίους μισθούς 4.500 ευρώ.

Ταυτόχρονα οι ΜΚΟ μπορούν να λύσουν κι άλλα ζητήματα, όπως είναι προσλήψεις φίλων και ψηφοφόρων των κυβερνητικών κομμάτων, των αυτοδιοικητικών αρχόντων. Φυσικά δύσκολα λησμονείται σε τέτοιες περιπτώσεις η τήρηση των κοινοβουλευτικών ισορροπιών. Επίσης μπορούν να εξευμενίσουν τις τοπικές κοινωνίες με την ενοικίαση κτηρίων, με την χρηματοδότηση τοπικών μέσων ενημέρωσης ή ορισμένων δημοσιογράφων κ.ά.
Όλα αυτά γίνονται σε πλήρη γνώση του επίσημου κράτους, το οποίο διατηρεί πάντα τη δυνατότητα να παρεμβαίνει κατασταλτικά. Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ τα νοσοκομεία των νησιών του ανατολικού Αιγαίου σήκωσαν ένα τεράστιο βάρος της κάλυψη των προσφύγων, οι υπηρεσίες που κατά κύριο λόγο ενισχύθηκαν ήταν η αστυνομία και το λιμενικό. Για να μην αναφερθούμε στις μυστικές υπηρεσίες από την Ελλάδα, τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις ΗΠΑ κ.ά. που κατέκλεισαν τα νησιά που βρίσκονται στην μεθόριο με την Τουρκία, το περασμένο καλοκαίρι. Δυνάμεις των ΜΑΤ μεταφέρθηκαν στη Μυτιλήνη από τον Ιούλιο. Για τη στέγασή τους έχει νοικιαστεί ολόκληρο ξενοδοχείο στα περίχωρα της πόλης. Την ίδια ώρα μετρημένες στα δάχτυλα των δύο χεριών είναι οι προσλήψεις που έγιναν στα νοσοκομεία των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Πρόκειται για προσλήψεις επικουρικών γιατρών (δηλαδή με ένα χρόνο θητεία).

ΠΗΓΗ:prin