«Ω ται λιπαραί και ιοστέφανοι και αοίδιμοι -... κλειναί Αθήναι, δαιμόνιον πτολίεθρον»! Απ' όλ' αυτά τα εξαίσια χαρίσματα που έψαλε ο Πίνδαρος, η σημερινή Αθήνα διετήρησε μονάχα της «λιπαρότητος»

Συντάκτης: Δημήτρης Νανούρης

Λαθρόβιοι στην ίδια μας την πόλη, στο έπακρο καταναλωτές –τα χούγια βγαίνουν μετά την ψυχή, δεν τ' αγγίζουν οι κρίσεις, ακόμα κι οι πιο ολέθριες–, τρώμε και πίνουμε γερά στις γιορτές κι αντί να φοβερίσουμε την Αρτα, γεμίζουμε τον κόσμο απορρίμματα. Πλημμυρίζουν μέχρι τα μπούνια οι κάδοι με πλαστικές σακούλες και στο τέλος βρίθουν τα ρείθρα των πεζοδρομίων δίπλα τους, τυχαίνει να 'χουν αργίες οι αποκομιδείς κι οι δρόμοι καταντούν αποπνικτικοί, παρά το κρύο. Σημεία των χαλεπών καιρών, θα μου πεις, μόνο που οι αφιλότιμοι διαρκούν δεκαετίες ολόκληρες. Ξετρύπωσα χρονογράφημα του Κώστα Βάρναλη, δημοσιευμένο στην εφημερίδα «Πρωία» στα 1942, που στηλιτεύει αυτήν ακριβώς τη νοοτροπία («Φέιγ βολάν της Κατοχής», Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007).

Ιδού ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα: Αθήνα, πόλις του φωτός! «Ω ται λιπαραί και ιοστέφανοι και αοίδιμοι -... κλειναί Αθήναι, δαιμόνιον πτολίεθρον»! Απ' όλ' αυτά τα εξαίσια χαρίσματα που έψαλε ο Πίνδαρος, η σημερινή Αθήνα διετήρησε μονάχα της «λιπαρότητος». Οσο και να φροντίζουνε τα καμιόνια της δημαρχίας να μαζεύουνε τ' απορρίμματα που κατεβάζουν απ' το σπίτι οι νοικοκυράδες με τον τενεκέ, όταν ακούνε το κουδούνι να χτυπά την ορισμένη του ώρα, οι περισσότεροι τα ρίχνουνε στο δρόμο ή στην πλαγινή μάντρα και ησυχάζουν. Ησυχάζουν! Γιατί ο παλιός ατομικισμός, που είχε ως τυπικότερη εκδήλωσή του τη θρυλική «μονοκατοικία», συνεχίζεται με την περιφρόνηση όλου του κόσμου που βρίσκεται έξω από την πόρτα του καθενός. Ο δρόμος, και μάλιστα το πεζοδρόμιο, θεωρούνται όχι απλώς ξένος κόσμος, αλλά κ' εχθρικός. Κανείς δεν έχει το αίσθημα πως η πόλις είναι δική του κ' επομένως πως έχει την υποχρέωση να την αγαπά και να τη φροντίζει.

Πετούν λοιπόν τα σκουπίδια έξω κι από κει και πέρα δεν τους νοιάζει αν βρωμά η συνοικία κι αν η υγεία, όχι μονάχα των αλλωνών, παρά και η δική τους πρώτα-πρώτα κινδυνεύει. Τι κέφι να σου δώσει μια πολιτεία με τέτοια εμφάνιση! Οταν βγαίνει κανείς απ' το σπίτι του με το κεφάλι γεμάτο σκοτούρες, αντίς να ιδεί λουλούδια στους φράχτες και στα μπαλκόνια, αντίς ν' ανασάνει τον καθαρό αέρα, κι αντίς ν' ακούσει τα πουλιά να τιτιβίζουνε στα κλώνια, βλέπει στους δρόμους και στα πεζοδρόμια σκόρπια σκουπίδια. Η ευθύνη δεν είναι του δήμου, αλλά των ιδιωτών. Ο δήμος κάνει ό,τι είναι δυνατό, μα οι ιδιώτες δε βοηθάνε. Πολύ ολίγοι σκουπίζουνε τα πεζοδρόμια των σπιτιών τους ή των καταστημάτων τους. Το θεωρούν αγγαρεία προς ξένους!...

Η Αρχαία Αθήνα που ύμνησε ο Πίνδαρος ως λαμπρή (λιπαρή), μενεξεδοστεφή (ιοστέφανος) και χιλιοτραγουδισμένη (αοίδιμος) διέθετε ταπεινά ενδιαιτήματα στα οποία κατοικούσαν ακόμα και οι ζάπλουτοι, χωρίς αυτό να τους εμποδίζει να ξοδεύουν αμύθητα ποσά προκειμένου να στολίσουν το άστυ με πανέμορφα δημόσια κτίρια. Τη ρωμαϊκή περίοδο της παρακμής επικράτησε το ιδιωτικό έναντι του κοινού και σήμερα, την εποχή του ηθικού εκφυλισμού και της χρεοκοπίας, παράγινε το κακό. Το προσωρινό, πάντως, το πρόσκαιρο, το παροδικό και το διαβατάρικο διατηρούν συχνά εστίες μονιμότητας και ενίοτε εκφάνσεις αιωνιότητας, σωτήριο στοιχείο και στοιχειό για μας τους γαζετατζήδες, τους καταϊδρωμένους καταγραφείς του εφήμερου πα' να πει.