Τί λένε οι άριες στις όπερες που αγαπήσαμε (Μέρος Α’)

 

Γράφει η Όλγα Μαύρου

H όπερα, ένα είδος στο οποίο κυριαρχεί η ιταλική και η γαλλική γλώσσα, συγκινεί με την μουσική της, αλλά οι περισσότεροι δεν καταλαβαίνουμε “τα λόγια”. Μπορούμε να ανατρέξουμε στο διαδίκτυο για να βρούμε την πλοκή μιας όπερας, αλλά συχνά θέλουμε να ξέρουμε τι ακριβώς λέει ο ερμηνευτής σε μια άρια ή ο χορός σε ένα σημείο που μας συγκινεί περισσότερο.

Να αναφέρουμε ότι η όπερα ξεκίνησε ουσιαστικά από μια προσπάθεια να μιμηθούν οι μουσουργοί το αρχαίο ελληνικό θέατρο, με μονολόγους και χορικά. Το λιμπρέτο είναι τα “λόγια” του σεναρίου και τα ερμηνεύουν τενόροι, σοπράνο, βαρύτονοι ή κοντράλτο. Το κείμενο ή σενάριο γραφόταν συχνά από τους ίδιους τους μουσουργούς, αλλά συχνότερα οι συνθέτες ανέθεταν τους “στίχους” και το γραπτό σκέλος σε σταθερούς συνήθως συνεργάτες τους, τους λιμπρετίστες.  Άλλοτε γραφόταν η μουσική και ο “στιχουργός” καλείτο να γράψει τους στίχους εκ των υστέρων, και άλλοτε ο λιμπρετίστας έγραφε το κείμενο και ο συνθέτης τα μελοποιούσε.

Τις περισσότερες φορές οι μουσουργοί επέλεγαν ένα ήδη γνωστό μυθιστόρημα ή και μια αρχαία τραγωδία και διασκεύαζαν το περιεχόμενο του πρωτότυπου έργου ώστε να μπορούν να το “αφηγηθούν” στο αναγκαστικά μικρό κείμενο της όπεράς τους. Πολλές όπερες έχουν το ίδιο θέμα –π.χ. το μυθιστόρημα για την Μανόν Λεσκό χρησιμοποιήθηκε για πέντε όπερες από διαφορετικούς μουσουργούς και “στιχουργούς”– και κάθε δημιουργός παράλλασε σε σημαντικό βαθμό την πλοκή και τα λόγια.

Άλλες όπερες βασίζονταν επίσης σε γνωστά λογοτεχνικά έργα, χωρίς να τα διασκευάσουν μετέπειτα άλλοι δημιουργοί, οπότε έμειναν μοναδικές. Και πολλές ήταν απολύτως πρωτότυπες, δηλαδή δεν στηρίζονταν σε έργο ήδη γραμμένο. Διαλέξαμε μερικά “κομμάτια” ως ιδιαίτερα αγαπητά έργα και βρήκαμε τα λόγια που τα συνοδεύουν (το αφιέρωμα είναι χωρισμένο στο παρόν Α΄ Μέρος και στο Β΄ Μέρος).

Η Τόσκα του Πουτσίνι

Η Τόσκα του Πουτσίνι αφηγείται το δράμα μιας τραγουδίστριας και του ζωγράφου εραστή της. Αυτός πρόκειται να εκτελεστεί επειδή παρείχε άσυλο σε έναν φυγόδικο και εκείνη εκλιπαρεί τον βαρόνο που τον συνέλαβε. Ο βαρόνος της λέει ψέματα ότι θα τον ελευθερώσει αν εκείνη γίνει δική του. Όταν εκείνη υποκρίνεται ότι δέχεται, ο βαρόνος υποτίθεται ότι δίνει την εντολή να ρίξουν στον κατάδικο άσφαιρα πυρά. Η Τόσκα του τάζει ότι θα του δοθεί, αλλά ζητεί ένα έγγραφο για να περάσει εν συνεχεία τα σύνορα με τον αγαπημένο της. Όταν της δίνει το ντοκουμέντο, εκείνη τον σκοτώνει με μαχαίρι λέγοντας “να το φιλί της Τόσκα”.

Κανείς δεν έχει αντιληφθεί το φόνο και η Τόσκα λέει στον αγαπημένο της το σχέδιο, ζητώντας του να παραστήσει τον πεθαμένο μετά τις βολές. Όμως ο αγαπημένος της εκτελείται στα αλήθεια καθώς ο βαρόνος δεν είχε δώσει εντολή για άσφαιρα. Η Τόσκα πλησιάζει τον σκοτωμένο λέγοντας «είσαι φοβερός ηθοποιός» και τότε διαπιστώνει ότι είναι όντως νεκρός. Προτού την συλλάβουν για το φόνο του βαρόνου, η Τόσκα αυτοκτονεί.

Διαβάστε την συνέχεια στο slpress