Οι αγώνες των Σανταίων για την ελευθερία και τον ελληνισμό

Η αντίσταση στον Πόντο και μάλιστα στη Σάντα, χρονολογείται 200 χρόνια πριν από την ελληνική επανάσταση. Είναι η εποχή που επιβλήθηκε το τιμαριωτικό σύστημα και η διοίκηση των Τερεπέγηδων ήταν ανυπόφορη. Και ενώ ολόκληρος ο Πόντος λεηλατούνταν από τις αυθαιρεσίες και τα όργια των Τερεπέγηδων, οι Σανταίοι, αρματωμένοι και με προστατευτικό φιρμάνι του σουλτάνου, απολάμβαναν τα αγαθά της ησυχίας τους.

Ξακουστός έμεινε στην ιστορία ο Χαράλαμπος Αμοιράς, που λέγεται και Κούρτος. Σε απειλές των Τούρκων να παραδώσει ο Κούρτος τα όπλα, ακούγεται στην επτάκωμη Σάντα βροντερή η φωνή του Κούρτου. "Ελάτε να τα πάρετε".