Η άνιση ευαλωτότητα

 Γράφει ο Παναγιώτης Σωτήρης

Η εποχή μας θα μπορούσε να θεωρηθεί εποχή της ευαλωτότητας. Η πανδημία ήρθε να υπογραμμίσει πόσο ευάλωτες και ευάλωτοι παραμένουμε παρά την τεράστια επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο. Και δεν είναι μόνο η πανδημία· η κλιματική αλλαγή, που είναι σε σαφή τροχιά να μετατραπεί σε μη αντιστρέψιμη κλιματική καταστροφή, επίσης υπογραμμίζει τη ριζική ευαλωτότητα που διαμορφώνει το υπαρκτό ενδεχόμενο σε σχετικά σύντομο διάστημα μεγάλο μέρος του πλανήτη να είναι κυριολεκτικά αβίωτο.

Ομως, αυτή η αυξανόμενη ευαλωτότητα δεν θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μια λίγο πολύ αναπόφευκτη προέκταση των ανυπέρβλητων βιολογικών ορίων της ύπαρξής μας. Αντιθέτως, έχουμε να κάνουμε μια διαρκή κοινωνική παραγωγή της ευαλωτότητας. Είτε μιλάμε για την πανδημία, είτε μιλάμε για την κλιματική αλλαγή, έχουμε να κάνουμε και με κοινωνικούς μηχανισμούς που έκαναν τους ανθρώπους πιο ευάλωτους. Από ένα μοντέλο ανάπτυξης που στηρίχτηκε στα ορυκτά καύσιμα, την υπερκατανάλωση πόρων και την καταστροφή οικοσυστημάτων μέχρι όλες τις μορφές άνισης πρόσβασης στις υπηρεσίας υγείας και τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία από όλες τις μορφές φτώχειας, επισφάλειας και κοινωνικοοικονομικού στρες.

Η τελευταία διάσταση έχει ιδιαίτερη σημασία. Δεν είμαστε όλες και όλοι εξίσου ευάλωτοι. Ενα χάσμα χωρίζει όσες και όσους έχουν πλήρη πρόσβαση σε συστήματα υγείας και όσες και όσους ζουν με αρρύθμιστα υποκείμενα προβλήματα υγείας εξαιτίας ελλιπούς φροντίδας, αυτούς που μπορούν να «μείνουν σπίτι» και αυτούς που είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται στις «ουσιώδεις εργασίες», αυτούς που μπορούν να δουν το σπίτι ως «ασφαλή χώρο» και αυτούς που το βιώνουν ως «εστία διασποράς», όσους υπέστησαν την παγκόσμια τραγωδία με τους θανάτους σε υποστελεχωμένα και υποεξοπλισμένα γηροκομεία και όσους είχαν αποτελεσματική προστασία.

Είναι αυτή η κοινωνική παραγωγή μιας άνισης ευαλωτότητας που εξηγεί γιατί η προσπάθεια να διαμορφωθεί πραγματική συνθήκη ανθεκτικότητας των κοινωνιών μας περνάει αναγκαστικά μέσα από τη συλλογική διεκδίκηση για την ανατροπή των συνθηκών που επιτείνουν και την ανισότητα και την ευαλωτότητα.

από in