ΗΠΑ: είναι η πανδημία, ανόητε!

Γράφει ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου

Θα ήταν αφελές να περιμένει κανείς ότι η δοκιμασία του Ντόναλντ Τραμπ από την COVID-19 θα λειτουργούσε ως η δική του πορεία προς τη Δαμασκό, για να τον προικίσει εξ αποκαλύψεως με ταπεινότητα, ευγένεια και αυτοσυγκράτηση. Ωστόσο, οι αρχικές του δηλώσεις μέσα από το στρατιωτικό νοσοκομείο «Ουόλτερ Ριντ», όταν έλεγε ότι η προσωπική του περιπέτεια ήταν ένα «μεγάλο σχολείο», κι εκείνες οι τόσο ασυνήθιστες για την ιδιοσυγκρασία του δόσεις αμφιβολίας (αισθάνομαι καλύτερα… νομίζω… θα δούμε…) άφηναν κάποιες αμυδρές ελπίδες. Πολύ γρήγορα, όμως, έγινε φανερό ότι το μόνο που κατάφερε ο ιός ήταν να κάνει τον πρόεδρο πιο Τραμπ από πριν.

Πρώτα ήρθε ο γύρος του θριάμβου έξω από το νοσοκομείο, για να χαιρετήσει τους οπαδούς του, θέτοντας σε κίνδυνο τους δύσμοιρους πράκτορες της μυστικής υπηρεσίας, οι οποίοι αναγκάστηκαν να συγχρωτίζονται μαζί του στην επτασφράγιστη προεδρική λιμουζίνα. Ακολούθησε η σκηνοθετημένη παράσταση του Τραμπ σε ρόλο χολιγουντιανού υπερήρωα, που προσγειώνεται με το προεδρικό ελικόπτερο, ανεβαίνει στο μπαλκόνι και βγάζει προκλητικά τη μάσκα προτού μπει στον Λευκό Οίκο, σκορπίζοντας τον τρόμο στους συνεργάτες του. Η κατάπληξη μετατράπηκε σε οργή όταν ο Τραμπ, με το πρώτο βίντεο μετά την επιστροφή του, καλούσε τους πολίτες «να μη φοβούνται» τον ιό, τον οποίο παραλλήλιζε για μία ακόμη φορά με την κοινή γρίπη. Λες και έχουν όλοι οι Αμερικανοί τη δυνατότητα να μεταφέρονται με το πρώτο σύμπτωμα σε ένα εκπληκτικό νοσοκομείο, όπου θα βρίσκονται σε σουίτα, με τους καλύτερους γιατρούς πάνω από το κεφάλι τους όλο το εικοσιτετράωρο.

Το πώς εννοεί να αξιοποιήσει πολιτικά την περιπέτεια της υγείας του, το έκανε σαφές ο Ντόναλντ Τραμπ με ένα μήνυμά του στο Twitter: «Αν ο πρόεδρος επιστρέψει δυναμικά στην προεκλογική εκστρατεία, θα είναι ένας ανίκητος ήρωας, ο οποίος θα έχει επιβιώσει όχι μόνο από κάθε βρώμικο κόλπο των Δημοκρατικών το προηγούμενο διάστημα, αλλά και από κινεζικό ιό», έγραψε χαρακτηριστικά. Με άλλα λόγια, αυτό που τον δίδαξε το «μεγάλο σχολείο» του ιού, ήταν αυτό που ήδη ήξερε, αυτό που όλοι πρέπει να δεχθούμε και να αφομοιώσουμε: ότι ο ίδιος είναι ένας «ανίκητος ήρωας».

Μπορεί ως επιχειρηματίας να βρέθηκε αρκετές φορές στο χείλος της χρεοκοπίας, αλλά λίγο τα φορολογικά κόλπα, λίγο η επιτυχία του σε τηλεοπτικά ριάλιτι, όλο και κάτι γινόταν και ξεγλιστρούσε. Μπορεί ως πρόεδρος να απειλήθηκε από την έρευνα Μιούλερ για τη ρωσική υπόθεση και να παραπέμφθηκε για καθαίρεση με αφορμή το ουκρανικό σκάνδαλο, αλλά πάλι στο τέλος τη γλίτωσε. Και μπορεί τώρα οι δημοσκοπήσεις να προβλέπουν βαριά ήττα, αλλά αυτός θα δικαιώσει και πάλι τον μύθο που έχει φτιάξει για τον εαυτό του, σαν τη γάτα που, ακόμη κι αν τη ρίξεις κρεμασμένη από τα πόδια προς το κράσπεδο, θα καταφέρει, έστω και την τελευταία στιγμή, να γυρίσει όρθια και να φύγει σώα και αβλαβής.

Τον χειμώνα που μας πέρασε, αυτό το αφήγημα θα μπορούσε ακόμη να δικαιωθεί. Το χρηματιστήριο έκανε πάρτι, η εμπιστοσύνη των μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων, που ευνοήθηκαν από τις μειώσεις φόρων, είχε κάνει ρεκόρ δεκαετίας και οι απολαβές των χαμηλόμισθων αυξάνονταν με ετήσιο ρυθμό 4,7%, τον μεγαλύτερο από το 2008. Η σκληρή του πολιτική έναντι της Κίνας εύρισκε μεγάλη υποστήριξη στις ελίτ και τον κόσμο, ενώ η επιθετική στάση του έναντι του Ιράν και η ταύτισή του με το Ισραήλ του χάριζαν σημαντικούς συμμάχους. Και τότε ήρθε η COVID-19.

H αρχική διαχείριση

Σε πρώτο χρόνο, τα πολιτικά του ένστικτα για το εθνικό κράτος, τα σύνορα και τους μετανάστες μάλλον δεν τον έβλαψαν στη διαχείριση του κινδύνου. Οι αποφάσεις του να κλείσει την Αμερική στους Κινέζους, ύστερα και στους Ευρωπαίους, αποδείχθηκαν δικαιολογημένες, έστω κι αν αρχικά κατακεραυνώθηκαν από τις κοσμοπολίτικες ελίτ. Ωστόσο, η βασική του αγωνία, αυτή που τον χαντάκωσε τελικά, ήταν να μη διακόψει το ράλι του χρηματιστηρίου, να μην αναταράξει την οικονομία, ό,τι επιπτώσεις κι αν είχε στη δημόσια υγεία μια χαλαρή αντιμετώπιση του κινδύνου. Προς την τραγική υποτίμηση του ιού τον ωθούσε και η ενστικτώδης αποστροφή του απέναντι στους επιστήμονες, τους ειδικούς, οποιουσδήποτε έθεταν περιορισμούς στον πολιτικό του βολονταρισμό. Το είχαμε δει, άλλωστε, ήδη με τη (μη) αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μόνο που σε αυτή την περίπτωση οι βαρύτατες επιπτώσεις στον πλανήτη και την υγεία είναι πιο αργές. Η COVID-19 εξαπλώθηκε αστραπιαία, συμπυκνώνοντας τον ιστορικό χρόνο και φέρνοντας γρήγορα τον Τραμπ αντιμέτωπο με τη Νέμεση του ναρκισσισμού και της αλαζονείας του.

Στις εκλογές του 2016 επικράτησε γιατί κατάφερε να εμφανιστεί ως εκπρόσωπος των χαμένων από την παγκοσμιοποίηση, των πολλών απέναντι στο κατεστημένο της Ουάσιγκτον. Στην πανδημία, τα πιο ευάλωτα κοινωνικά στρώματα είναι εκείνα που πληρώνουν το μεγαλύτερο τίμημα, σε μισθούς, θέσεις εργασίας ή και με την ίδια τη ζωή τους. Ακόμη και η έκρηξη του φυλετικού προβλήματος, που σημάδεψε την τελευταία χρονιά της προεδρίας του, δεν ήταν άσχετη από το δυσανάλογα μεγάλο βάρος που επωμίστηκαν οι μειονότητες. Παρά τις υποσχέσεις του, ο Τραμπ δεν έκανε τίποτα για να βελτιώσει τις υποδομές, ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας, ενώ η εμμονή του να ξηλώσει το Obamacare γινόταν εξοργιστική τη στιγμή κατά την οποία οι φτωχότεροι Αμερικανοί χρειάζονταν όσο ποτέ πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Η ραγδαία πτώση της δημοτικότητάς του στους λευκούς εργάτες και συνταξιούχους, που έπαιξαν μεγάλο ρόλο στη νίκη του 2016, ήρθε σαν φυσιολογική συνέπεια.

Oι δημοσκοπήσεις

Με τις δημοσκοπήσεις να δίνουν διψήφια διαφορά υπέρ του Τζο Μπάιντεν και τον Τραμπ να έχει εγκλωβιστεί σε έναν αυτοκαταστροφικό κύκλο, η ήττα του στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου μοιάζει, πλην συγκλονιστικού απροόπτου, αναπότρεπτη. Ακόμη και το τελευταίο του χαρτί, να προκαλέσει συνταγματική κρίση που θα λυθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο αμφισβητώντας τις επιστολικές ψήφους, είναι πολύ πιθανό ότι θα καεί εφόσον η νίκη του Μπάιντεν είναι τόσο ευρεία όσο σήμερα προδιαγράφεται.

Ωστόσο, η έξοδος του Τραμπ από τον Λευκό Οίκο δεν θα λυτρώσει αυτόματα μια διχασμένη όσο ποτέ, στην πρόσφατη Ιστορία, Αμερική από τους δαίμονές της. Αυτή την εποχή των πολλαπλών, χωρίς προηγούμενο για τα μεταπολεμικά χρόνια κρίσεων, όπου οι κοινωνίες ζητούν στιβαρές ηγεσίες με έμπνευση και ριζοσπαστισμό, η αμερικανική πολιτική τάξη ακτινοβολεί κούραση και παρακμή. Μελαγχολικοί γέροντες κοιτάζουν από τον καθρέφτη τους κορυφαίους θεσμικούς παράγοντες: στα 74 ο Τραμπ, 77 ο Μπάιντεν, 78 ο αρχηγός της πλειοψηφίας στη Γερουσία Μακόνελ, 80 η πρόεδρος της Βουλής Πελόσι. Φθινόπωρο στην Ουάσιγκτον…

από kathimerini