Λευκορωσία: ο μηχανισμός αλλαγής της εξουσίας

Γράφει ο Alexander Kolesnikov

Ξεκινώντας από την άνοιξη, οι συμμετέχοντες στον προεκλογικό αγώνα για τις προεδρικές εκλογές στη Λευκορωσία, δηλαδή οι αντίπαλοι του ιθύνοντα από το 1994 Aleksandr Lukashenko, ξεκίνησαν να μεταχειρίζονται μια στρατηγική μη βίαιης εναντίωσης που οδηγεί σε «χρωματιστή επανάσταση», δηλαδή σε ειρηνική μετάβαση της κρατικής εξουσίας στα χέρια των ηγετών των διαδηλωτών.

Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες παρεμφερή σενάρια πραγματοποιούνταν σε μια ολόκληρη σειρά χωρών και δημιουργείται η εντύπωση ότι επίσης στη Λευκορωσία προκύπτει μια αλλαγή εξουσίας.

Ο καθοδηγητής του «Κέντρου Εφαρμοσμένων, Μη Βίαιων Ενεργειών και Στρατηγικών» (CANVAS) Srđa Popović εξάγει μια σειρά κανόνων, οι οποίοι βοήθησαν το κίνημα Otpor, ενεργό μέλος του οποίου υπήρξε και ο ίδιος, να νικήσει το 2000 στη Γιουγκοσλαβία τον Μιλόσεβιτς. Οι αντίπαλοι των αρχών πρέπει να δημιουργήσουν ένα μαζικό κίνημα με επιθετική στρατηγική και να εγκαθιδρύσουν επικοινωνιακούς δεσμούς με όλα τα στρώματα του πληθυσμού. Μια τέτοια οργάνωση πρέπει να ελκύει τους ανθρώπους, να διαθέτει θετική εικόνα και να έχει σύστημα εκπαίδευσης για τους ακτιβιστές και τους νεοεπιστρατευμένους. Αργότερα στο TEDx Κρακοβίας ανέλυσε την εμπειρία αντίστοιχων γεγονότων σε άλλες χώρες και συνόψισε τις απαιτήσεις σε τρία σημεία: ικανότητα των διαδηλωτών να ενοποιηθούν, κίνηση βάσει ευκρινούς σχεδίου αλλά και καθήκον διαχείρισης μιας αυστηρά μη βίαιης στρατηγικής πάλης.

Η ανάλυση της τήρησης όλων αυτών των κανόνων από την πλευρά της λευκορωσικής αντιπολίτευσης μπορεί να δώσει την απάντηση στο ερώτημα αναφορικά με τις πολιτικές της προοπτικές.

Οι αντίπαλοι της υφιστάμενης αρχής, κυρίως για υποκειμενικούς λόγους, προσήλθαν εκ νέου στις εκλογές όχι ως κόμμα ή κίνημα αλλά άμεσα σαν μια σύμπηκτη ομοσπονδία «δεξιών δυνάμεων». Το 2001 ο αντίπαλος του Lukashenko από την αντιπολίτευση ήταν ο Vladimir Goncharik, τον οποίον υποστήριζε «το συντριπτικό μέρος εκείνων που δεν είναι ικανοποιημένοι με την τωρινή κατάσταση και ανησυχούν για το μέλλον των παιδιών τους, μέχρι να δουν ξεκάθαρη και πειστική εναλλακτική». Το 2006 ήταν ο Aleksandr Milinkevich, του οποίου ο ρόλος ως ενιαίου ηγέτη των δημοκρατικών δυνάμεων της Λευκορωσίας, ακόμη και μεταξύ των αντιπάλων των αρχών, ήγειρε σοβαρές αμφιβολίες ξαφνικά μετά τις εκλογές ενώ το 2010 προέκυψαν αμέσως 9 υποψήφιοι ως αντίπαλοι του Lukashenko. Αυτό ακριβώς το τελευταίο το έκρινε άξιο προσοχής και ο Popović: «Ο Λουκασένκο έχει 9 αντιπάλους στις προεδρικές εκλογές αλλά το αποτέλεσμα είναι ήδη ξεκάθαρο».

Είναι βέβαιο λοιπόν για τον αρχιτέκτονα των «χρωματιστών επαναστάσεων» πως για να διεξάγει κανείς την πάλη με τον «δικτάτορα» στις εκλογές χρειάζεται ένας άνθρωπος. Το Otpor ξόδεψε 10 χρόνια για την ενοποίηση των ηγετών 18 αντιπολιτευόμενων κομμάτων και για την εύρεση ενός κοινού υποψηφίου εναντίον του Milosevic, δηλαδή τον Koštunica.

Οι αντίπαλοι των αρχών βρήκαν τον ηγέτη τους ακριβώς εξαιτίας των διωκτικών αρχών. Τον Ιούλιο του 2020 η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή της Λευκορωσίας κατέγραψε πέντε διεκδικητές, συμπεριλαμβανομένου του τωρινού προέδρου, και δεν απέδωσε πιστοποιητικά στα βασικά «ενεργά πρόσωπα» της αντιπολίτευσης. Ήδη τον Μάιο συνελήφθη ο επιχειρηματίας και δημιουργός του καναλιού «Страна для Жизни» Sergey Tyhanovskyi για επίθεση εναντίον αστυνομικών υπαλλήλων και τον Ιούνιο ο πρώην ιθύνοντας του τραπεζικού ιδρύματος «Belgazprombank» Viktor Babariko με την υποψία οικονομικής απάτης. Επίσης η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή αρνήθηκε να εγγράψει ως διεκδικητή του βασικού κρατικού αξιώματος τον Valery Chepkalo (αργότερα αυτός κατέφυγε με αεροπλάνο στο Κίεβο διαμέσω Μόσχας).

Τελικά μοναδική υποψήφια από την αντιπολίτευση είτε υποχρεωτικά είτε μάλλον τυχαία κατέληξε να είναι η Svetlana Tyhanovskaya. Στους ώμους λοιπόν της συζύγου του μπλόγκερ Tyhanovskyi, η οποία ως τότε δεν είχε λάβει μέρος στην πολιτική – μεταφράστρια στο επάγγελμα και νοικοκυρά το τελευταίο διάστημα – έπεσε η οργάνωση της «χρωματιστής επανάστασης». Δεν διαθέτει δικό της πρόγραμμα και η γυναίκα αυτή παρέπεμψε εκείνους που επιθυμούν να την γνωρίσουν στον κώδικα μεταρρυθμίσεων για την οικονομία και την κοινωνία από ανεξάρτητους ειδικούς. Το ντοκουμέντο αυτό προτείνει μια μεγάλης κλίμακας ιδιωτικοποίηση στη χώρα κατά τα συμφέροντα των πολυεθνικών επιχειρήσεων, μαζικές απολύσεις εργατών από τις «μη αποδοτικές» κρατικές επιχειρήσεις και το πιο πρακτικό μέτρο – διευκόλυνση της καταγραφής των αυτοαπασχολούμενων, του ιδιωτικού τομέα και των λιανικών επιχειρήσεων.

Η τακτική επίθεσης

Η πρώτη ιδιότητα του επιτυχούς κινήματος, σύμφωνα με τον Popović, είναι η τακτική επίθεσης, δηλαδή η ιδιοποίηση της πρωτοβουλίας και η τοποθέτηση κατά ένα βήμα μπροστά έναντι του αντιπάλου στα πλαίσια της πολιτικής πάλης. Σε μια σειρά βιβλίων του περιγράφει λεπτομερώς πως το Otpor προκαλούσε με τις δράσεις του τις αρχές, με πειράγματα και κοροϊδίες. Παραδείγματος χάρη, οι ακτιβιστές έστησαν στο κέντρο της πόλης ένα κουτί με την εικόνα του Milosevic και πρότειναν σ’ εκείνους που ήθελαν να το χτυπήσουν. Ως αποτέλεσμα η αστυνομία «συλλάμβανε» το κουτί. Παρόμοιες περφόρμανς προσέδιδαν μια εικόνα στο κίνημα και βοηθούσαν στην εύρεση συμμάχων. Στη Λευκορωσία αξιοποίησαν αυτήν ακριβώς την πορεία. Κατά τη διάρκεια της άνοιξης στη χώρα ξεκίνησαν flash mobs: ουρές κατά τη διάρκεια της συλλογής υπογραφών υπέρ των αντιπάλων του Lukashenko, αναγνωριστικά κουδουνίσματα εναντίον της αστυνομίας προκειμένου οι διαδηλωτές να πλησιάσουν στο ένα ή το άλλο σημείο της πόλης δίχως συλλήψεις, εμφάνιση με T-shirt που έφεραν την επιγραφή Psycho3% κα. To τμήμα των «επαναστατών» στα κοινωνικά δίκτυα συγκέντρωνε πληροφορίες για τους «σκλάβους και τους υπηρέτες του καθεστώτος» – δημοσιογράφους, αξιωματούχους και τους εκπροσώπους των εκλογικών επιτροπών. Η υπόθεση έφτασε στο παράλογο: κάποιος άγνωστος «ριζοσπάστης» άφησε ένα «σωρό» πάνω στο χαλάκι της εισόδου του διαμερίσματος του αστυνόμου Ganchevich ενώ δημοφιλή έγιναν τα flash mobs για τον ίδιο λόγο.

Αυτού του είδους η τακτική αποδείχθηκε επιτυχής, κυρίως εξαιτίας της έλλειψης πολιτικών ελευθεριών στη χώρα. Για πολλά χρόνια οι αρχές απαγόρευαν ή «μετέφεραν» τις πορείες σε ερημικές πλατείες. Στο νόμο για τις ογκώδεις διαδηλώσεις δεν περιλαμβάνονται οι πικετοφορίες. Ενώ για τη δραστήρια συμμετοχή σε διαδηλώσεις μπορεί κανείς να αποβληθεί από το πανεπιστήμιο ή να χάσει τη δουλειά του.  Γι’ αυτό το λόγο η αντιπολίτευση προσπάθησε να δράσει κυρίως με ειρηνικά και νόμιμα μέσα, επιχειρώντας να προσελκύσει περισσότερο με δημιουργικές ιδέες τους ανθρώπους.

Κινητοποίηση

Ως αποτύπωμα πίσω από τα flash mobs προέκυψαν οι ογκώδεις διαδηλώσεις στους δρόμους, περαιτέρω «θερμές» κατά τη σύλληψη του Tyhanovskyi και του Babariko. Η φυλάκιση του τραπεζίτη αποτυπώθηκε ως μια εξάλειψη του ανταγωνιστή ενώ τη φυλάκιση του μπλόγκερ τη σχολίασε η ίδια η ανώτατη κρατική αρχή, έχοντας στην πραγματικότητα αντιληφθεί τα πολιτικά της επίδικα. «Τους έκανα σινιάλο» ανέφερε ο Lukashenko. Χιλιάδες ανθρώπων που βγήκαν στους δρόμους το Μάιο, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο απαιτούσαν την απελευθέρωση των υποψηφίων τους όπως και να τους επιτραπεί η συμμετοχή στις εκλογές. Οι δράσεις αυτές συνοδεύτηκαν από συλλήψεις.

Το Otpor, εξηγεί ο  Popović, προσέγγιζε προσεκτικά τους συμμάχους προς τις εκλογές, αντιλαμβανόμενο εξαιρετικά ότι δεν μοιράζονται όλοι τη στρατηγική των μη βίαιων μεθόδων πάλης. Αυτό ειδικά οι διαδηλωτές του Μινσκ στις 14 Ιουλίου το ξέχασαν. Κοντά στο πάρκο Gorky την ημέρα που η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή απέρριψε τους Tyhanovskyi και Babariko από την εγγραφή στη λίστα υποψηφίων για τις προεδρικές εκλογές, κάποιος άγνωστος – είτε σταλμένος προβοκάτορας είτε όχι – αποφάσισε να έρθει δυναμικά αντιμέτωπος με τα λευκορωσικά ΜΑΤ. Τα κρατικά ΜΜΕ αμέσως αξιοποίησαν το λάθος, εφόσον κατηγόρησαν όλους τους διαδηλωτές για έκνομες πράξεις.

Όπως έδειξαν τα κατοπινά γεγονότα, ο Ιούνιος και η αρχή του Ιουλίου στάθηκαν το ζενίθ διαμόρφωσης του κινήματος της αντιπολίτευσης κατά τη διάρκεια της καμπάνιας ως την ημέρα των εκλογών. Κατά την ύστερη ανάπτυξη της όμως η διαμαρτυρία αυτού του είδους δεν κέρδισε ιδιαιτέρως, εξαιτίας της απουσίας στο πρόγραμμα της εναλλακτικών υποψηφίων με ελκυστικές ιδέες στο επίπεδο της κοινωνικής και της οικονομικής σφαίρας.

Το ΑΕΠ στη Λευκορωσία αναπτύσσεται χαμηλότερα από το διεθνή μέσο όρο, ως 0.3% κατά την πορεία των τελευταίων ετών. Το επίπεδο του μέσου μισθού στην πρωτεύουσα το Μάιο του 2020 σε σύγκριση με τους εαρινούς μήνες του 2019 αυξήθηκε κατά 20%, ως τα 729$ (μισθός) κατά την τρέχουσα περίοδο, ενώ σε όλη τη χώρα κατά μέσο όρο σήμανε αύξηση 8,7%, ως τα 505,9$ (μισθός). Πρόκειται για μια φανερά υψηλότερη αύξηση απ’ ότι σημειώθηκε στο νότιο γείτονα της Λευκορωσίας. Σύμφωνα με το Derzkomstat στην Ουκρανία το Μάιο του 2020 κατά μέσο όρο το εισόδημα έφτανε τα 394$ ενώ στο Κίεβο τα 568$. Αλλά αυτή η αξία είναι κατ’ ουσίαν χαμηλότερη από τον δυτικό γείτονα της Λευκορωσίας – την Πολωνία, σύμφωνα με την στατιστική υπηρεσία Główny Urząd Statystyczny, το μέσο εισόδημα το Μάιο έφτανε τα 1.294 $. Ο μισθός στο Μινσκ περιλαμβάνει τον επίσημα γνωστό μέσο μισθό της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Έτσι με βάση τα δεδομένα της Росстат στο μέσο πολίτη της χώρας το Μάιο αντιστοιχούσαν 49.300 ρούβλια (674,54$). Πρόκειται δηλαδή για περίπου 700$ με βάση τις τρέχουσες αξίες. Μολονότι τα πραγματικά έσοδα είναι ως γνωστόν χαμηλότερα.

Είναι δύσκολο λοιπόν να διεξαχθεί επιθετική τακτική και να συνενωθεί σε μαζική κινητοποίηση όταν δεν υπάρχουν ισχυρή πτώση του επιπέδου ζωής, όργιο εγκληματικότητας, κραυγαλέα κοινωνική ανισότητα και ηχηρά σκάνδαλα διαφθοράς. Παρ’ όλα αυτά η συγκέντρωση της Tyhanovskaya στις 29 Ιουλίου συγκέντρωνε από 18.000, όχι κι ό,τι καλύτερο γι’ αυτό το σημείο του Μινσκ, (κατά το Υπουργείο Εσωτερικών), ως 60.000 ανθρώπους (κατά τους ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων). Πρόκειται για υψηλούς αριθμούς για κάποιον που μετέχει σε προεκλογική εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές κατά τα τοπικά κριτήρια.

Τα κρατικά ΜΜΕ, ευρισκόμενα πλήρως υπό τον έλεγχο του ιθύνοντος προέδρου, όπως είναι και ο κανόνας, δεν αναπαράγουν αυτές τις εκδηλώσεις. Η αποσιώπηση γεννά τη δυσπιστία και την επιθυμία να μάθει κανείς την «αλήθεια» σε εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης. Στο κύριο τηλεοπτικό κανάλι της χώρας τρέχει το πρόγραμμα «Υπό τον έλεγχο του προέδρου» ενώ τα στούντιο παραχωρήθηκαν σε καριερίστες. Στη Λευκορωσία προέκυψε κλώνος του Kishelev, ο πολιτικός αρθρογράφος Andrey Kryvosheev, που διηύθυνε την Ένωση Δημοσιογράφων της Λευκορωσίας το Φεβρουάριο. Μόλις δυο χρόνια πριν ο σύζυγος της εκπροσώπου τύπου της κυβέρνησης, ο Ivan Eysmont έγινε πρόεδρος της Belteleradiokompaniya. Το τυπικό βίντεο-θέμα στην τηλεόραση είναι η σπορά και ο θερισμός, όπου παρουσιάζοντας τη δύσκολη αγροτική εργασία, οι δημοσιογράφοι υπαινίσσονται την φροντίδα των αρχών για τους πολίτες, προκαλώντας στον θεατή το αίσθημα υπερηφάνειας για τη χώρα, την ηρεμία για το μέλλον της, διαμορφώνοντας την υπακοή απέναντι στην κυβέρνηση και τον πρόεδρο.

Η αντιπολίτευση μπόρεσε να αξιοποιήσει τη δυσαρέσκεια της κοινωνίας με την επίφαση των αντι-δημοφιλών μεθόδων των αρχών προς εμπόδιση της διάδοσης του COVID-19. Η διευθύντρια έκδοσης της «Hartiya-97» (Βαρσοβία) Natalya Radina πρότεινε μάλιστα να συγκληθεί το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ , δίνοντας κίνητρα γι’ αυτό βάσει της χειροτέρευσης της επιδημιολογικής κατάστασης στο κράτος: την άνοιξη ο Lukashenko πρότεινε τη διεξαγωγή του πολέμου με την επιδημία «στο πεδίο της μάχης» αντί για την εφαρμογή μιας καραντίνας μεγάλης κλίμακας, μέτρου που εφαρμόστηκε στην πλειοψηφία των χωρών του κόσμου. Αυτού του είδους το μέτρο επέτρεψε στις εταιρείες να συνεχίσουν τις εργασίες τους και να διεξαχθεί η σπορά στο χωριό. Στη χώρα δεν έπαυσαν οι μαζικές εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένου του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου. O Lukashneko αντιλήφθηκε εξαιρετικά ότι η άλλη επιλογή θα ενίσχυε τους αντιπάλους του – στις διαδηλώσεις θα έβγαιναν και χιλιάδες άνεργοι.

Ακριβώς τη στιγμή της λήψης της απόφασης να πολεμήσει «κατά μονάς» τον κορονοϊό, η χώρα αντιμετώπιζε ισχυρή πληροφοριακή απομόνωση από τον έξω κόσμο. Κυρίως από τη Ρωσία. Το πλήρωμα του καναλιού OPT, αφού τράβηξε πλάνα για ένα προπαγανδιστικό θέμα δήθεν αναφορικά με την απόκρυψη από τις αρχές της Λευκορωσίας των πραγματικών διαστάσεων της επιδημίας, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Ενώ δυο μέρες αργότερα – στις 9 Μαίου, ένα σεβαστό μέρος Ρώσων πολιτικών επιστημόνων συνηγόρησε στο μεγαλορωσικό σοβινισμό, βρίσκοντας κακώς καμωμένη την παρέλαση για την Ημέρα Νίκης στο Μινσκ. Ο Lukashenko είχε ήδη κατηγορήσει το κανάλι «NEzygar» και «τις δομές του Babic» (ο Babic είναι πρώην πρόξενος και έκτακτος εκπρόσωπος του προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη Λευκορωσία) για ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας.

Το επίπεδο της υποκρισίας της αντιπολίτευσης αναφορικά με την επίφαση της εφαρμογής οργανωτικών μέτρων τάχα για τη «σωτηρία της ζωής των πολιτών» αποκαλύφθηκε στη συγκέντρωση της Tyhanovskaya τον Ιούλιο, που δεν κατέστη παράδειγμα εφαρμογής των ατομικών μέτρων προστασίας και κοινωνικής αποστασιοποίησης στο 1,5 μέτρο.

Επικοινωνία με τον πληθυσμό και τους ακτιβιστές

Οι αρχές της Λευκορωσίας εδώ και πολλά χρόνια προσπαθούν να σταματήσουν τη  χρηματοδότηση της αντιπολίτευσης από το εξωτερικό και στην τρέχουσα προεκλογική καμπάνια για τις προεδρικές εκλογές μείωσαν, κατά το μέγιστο, το χρόνο για τη συλλογή υπογραφών, γεγονός που εν μέρει προσδιόρισε και τη σύνθεση των συμμετεχόντων της. Οι πολιτικοί έπρεπε ως μέσο κινητοποίησης να χρησιμοποιήσουν τις πηγές πληροφοριών της νεολαίας με ξεκάθαρα νεοφιλελεύθερη και εθνικιστική ρητορική: tut.by, ράδιο “Свобода”, kyky.org, citydog.by, The Village Belarus, naviny.by και πολλές άλλες, καθώς και τις προσπάθειες του δικτύου σύντομων «μηνυμάτων-καναλιών» του δημοφιλή blogger Stepan Pytilo και του πρώην δημοσιογράφου στο ραδιόφωνο “Свобода” Roman Protasevich (NEXTA), ο οποίος από το Νοέμβριο του περασμένου έτους καθοδηγούσε την προπαγάνδα από το εξωτερικό.

Αν στο ακροατήριο των Babariko και Chepkalo μπορούμε υπό όρους να αποδώσουμε τους πλούσιους, τους επιχειρηματίες και τη διανόηση, τότε η υπόσχεση του Tyhanovskyi απευθύνεται μάλλον στους μικροαστούς και τους ανέργους. Η αντιπολιτεύομενη “Наша нива” δεν εμπιστεύτηκε τον μπλόγκερ και διεξήγαγε έρευνα σχετικά με τη χρηματοδότηση του καναλιού του που ήταν αρκετά σκιώδης. Και όταν στο διαμέρισμα της μητέρας του, ανακάλυψαν 900.000$, η σύζυγος  του Tyhanovskyi δήλωσε ότι αν διέθετε τόσα χρήματα, ο άντρας της “σίγουρα δεν θα αγωνιζόταν για τα δικαιώματα του απλού λαού”.

Ο εμφύλιος πόλεμος στην Ουκρανία και η προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία πριν από 6 χρόνια άρχισε να γυρίζει την κοινή γνώμη των Λευκορώσων προς την πιο “ξεκούραστη” και προβλέψιμη Δύση. Μάλιστα η διαμάχη μεταξύ Μόσχας και Μινσκ για τις τιμές των πηγών ενέργειας και τη μη εισαγωγή αγροβιομηχανικών προϊόντων στη ρωσική αγορά χάλυβα στάθηκαν σημεία ανάπτυξης εθνικιστικών διαθέσεων από τη μία πλευρά και αλαζονείας της μεγάλης δύναμης από την άλλη. Οι κατηγορίες των Λευκορώσων παραγωγών από την πλευρά του Rospotrebnadzor στην πραγματικότητα, συχνά αποδεικνύονται ως αγώνας με τους ανταγωνιστές τους. Ο Λουκασένκο ούτε μια φορά δεν επεσήμανε το ρόλο του στην υπόθεση των εταιρειών που σχετίζονται με την οικογένεια του πρώην διευθυντή του Минсельхоз της Ρωσικής Ομοσπονδίας Alexander Tkachev. Κατά τα τελευταία πέντε χρόνια πολύ πιο ισορροπημένη συμπεριφορά διαθέτουν τα κρατικά ΜΜΕ της Λευκορωσίας – δίχως μανούβρες, όχι όπως εκείνα της Ρωσίας. Για παράδειγμα, τη σύλληψη των στρατιωτών της ιδιωτικής πολεμικής βιομηχανίας “Wagner” στο σανατόριο κάτω από το Μινσκ οι ειδικοί την σχολίασαν όσο πιο σωστά γινόταν.

Παρ ‘ όλες τις προσπάθειες των αντιπάλων του Lukashenko, “η διεθνής κοινότητα” στην αρχή δεν επέδειξε την αμέριστη προσοχή της στην πορεία της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές στη Λευκορωσία. Μετά τη διάλυση της μεγαλύτερης στην ιστορία της χώρας, συγκέντρωσης διαμαρτυρίας στα τέλη του 2010, η Ευρωπαϊκή Ένωση οργάνωσε την επιβολή  πολιτικών και οικονομικών κυρώσεων εναντίων των πρωταρχικών προσώπων του κράτους. Για τα μέτρα αυτά όμως επιβάλλονται μαζικοί ξυλοδαρμοί. Μάλιστα οι αρχές που διέλυσαν τις συγκεντρώσεις των πολιτών ήταν ήδη έτοιμες να τους επαναλάβουν, όπως ακριβώς συνέβη στις 9 Αυγούστου.

Επειδή ο πρόεδρος συχνά χρησιμοποιεί σοσιαλιστική φρασεολογία (πενταετές πλάνο, η Μόσχα είναι η πρωτεύουσα της πατρίδας μας, μπουρζουαζία κλπ.), οι συλλήψεις στους δρόμους τροφοδοτούν όχι μόνο τους δυσαρεστημένους έναντι της πολιτικής του αλλά και έναντι του σοσιαλισμού. Ο κριτικά σκεπτόμενος νέος, διαμαρτυρόμενος εναντίον της αστυνομίας, συχνά μετατρέπεται σε αντικομουνιστή και στη συνέχεια σε νεοφιλελεύθερο ή εθνικιστή. Οι απαγορεύσεις οδηγούν στη μία περίπτωση, στην απολίτικη στάση ή στην άλλη περίπτωση σε ινφαντισμό(πολιτική ανωριμότητα), σε ετοιμότητα δηλαδή να υποστηρίξει οποιονδήποτε αντίπαλο του Λουκασένκο. Αυτό ουσιαστικά το στοιχείο διευκόλυνε την επικοινωνία των αντιπάλων της εξουσίας με τους ψηφοφόρους τους.

Δημιουργία θετικής εικόνας του κινήματος

Και όμως κύριος υποψήφιος για τις τρέχουσες εκλογές έπρεπε να γίνει ο Viktor Babariko. Στην πραγματικότητα, αποτελούσε την πηγή της θετικής εικόνας του κινήματος. Η μητροπολιτική φιλελεύθερη διανόηση ήξερε τον τραπεζίτη ως μαικήνα στον τομέα του πολιτισμού. Αγόραζε έργα σύγχρονης τέχνης και μοντερνιστική ζωγραφική Λευκορώσων καλλιτεχνών, ειδικότερα τους πίνακες ζωγραφικής  του καλλιτέχνη Haim Sytin, για την ιδιωτική του συλλογή. Σε συνέντευξη του ο Babariko κατάφερε ταυτόχρονα να παραμείνει  ριζοσπάστης εθνικιστής μα και υποστηρικτής των κανονικών σχέσεων με τη Ρωσία, ενώ σιώπησε σχετικά με την κατασκευή του Σταθμού Πυρηνικής Ενέργειας στο Οστραβιέτς και είπε ότι δεν τον πειράζει η εμφάνιση Λευκορώσων ολιγαρχών.

O φιλικά προσκείμενος έναντι του συνασπισμού εναντίον του Λουκασένκο και πολιτικός Vladimir Milov, που για μεγάλο χρονικό διάστημα εργάστηκε στην κυβέρνηση με την “Gazprom”, αποκλείει πλήρως την αυτονομία του τέως επικεφαλής της θυγατρικής μονοπωλίου φυσικού αερίου (αναφέρεται στον Babariko και τους οικονομικούς δεσμούς του με την Gazprom). Παρά το μεγάλο αριθμό των συνεντεύξεων, σχετικά με την οικονομικό του πρόγραμμα ο τραπεζίτης δεν έλεγε τίποτα επικαλούμενος την έλλειψη δεδομένων προς ανάλυση.

Χρειάζονται στη βάση και την ανάλυση πραγματικά δεδομένα, τα οποία για την ώρα δυστυχώς δεν βρίσκονται στα χέρια μου ενώ πρέπει να οικοδομήσουμε ένα επιχειρηματικό σχέδιο για την ανάπτυξη της Λευκορωσίας. Δεν πιστεύω σε κανέναν οικονομικό πρόγραμμα που βασίζεται σ’ εκείνους τους αριθμούς που υπάρχουν σε ζωντανή και ανοικτή πρόσβαση – είπε.

Αλλά είπε και κάτι ακόμα. Σε συνέντευξη του, ο Babariko προτείνει την αποκρατικοποίηση του εκπαιδευτικού συστήματος, κατά το πρότυπο των χωρών της Σκανδιναβίας, όπου στην εκπαιδευτική διαδικασία εμπλέκονται ιδιωτικές εταιρείες. Μέχρι που στο Γκέτεμποργκ ξεκίνησε τη λειτουργία του κι ένα θρησκευτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα για τζιχαντιστές.

Την άνοιξη ο τραπεζίτης εμπλέχτηκε στο σκάνδαλο που σχετίζεται με την εταιρεία του γιου του Edward, που αργότερα κατηύθυνε την προεκλογική του βάση –  την πλατφόρμα Ulej. Η Belgazprombank μοίρασε τις μεγάλες της δωρεές στην έκδοση των βιβλίων της Svetlana Alekseyevich. Αποδείχθηκε όμως ότι η online υπηρεσία έλαβε το 10% από τις μεταφράσεις, κάτι που πολλοί δεν ήξεραν ότι υπήρχε.

Τον Ιούνιο, οι αρχές κατηγόρησαν τον Babariko για φοροδιαφυγή και προσπάθεια διαφυγής εκτός της χώρας 400 εκατ. $ μέσω της λιθουανικής τράπεζας ATV’S. Τώρα ο τραπεζίτης βρίσκεται υπό κράτηση.

Τα κοινά σχέδια των αντιπάλων του Λουκασένκο στις εκλογές αναφορικά με τον  τομέα της οικονομίας εξέφρασε κάποιος άλλος υποψήφιος. Σε συνέντευξή της στην εφημερίδα “Белорусы и рынок ” η Anna Kanopachkaya δήλωσε ότι είναι “συνεπής υποστηρίκτρια της αποκρατικοποίησης των πάντων χωρίς εξαίρεση για τους τομείς της οικονομίας: από το σύμπλεγμα των πετροχημικών και την εξόρυξη μέχρι την αγροτική παραγωγή και την εναέρια συγκοινωνία”. Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση που έρθει στην εξουσία, θα βρεθούν σε ιδιωτικά χέρια το αεροδρόμιο “Μινσκ 2”, το συνδικάτο “Belneheftim” (περιλαμβάνει τα διυλιστήρια στο Mozir και το Novopolotsk, καθώς και “Hrodna Azot” που σήμερα βρίσκεται σε απεργία αλλά και η θυγατρική της “Himvolokno”), η “Belaruskalyi” και άλλες επιχειρήσεις.

Κύριο όπλο και ταυτόχρονα φιάσκο από την πλευρά των αντιπάλων του Λουκασένκο στάθηκαν τα fake news –λ.χ. αναφορικά με ακόμα μια χαμηλή κατάταξη του προέδρου ( 3%) στα γκάλοπ. Στο μικρό παντοπωλείο “Симбал” ξεκίνησαν μάλιστα να πωλούν μπλουζάκια με την επιγραφή “ПСИХО3%”, αλλά οι αρχές το έκλεισαν με το πρόσχημα των καταγγελιών από την πλευρά των ιδιοκτητών που το νοίκιαζαν. Το περίεργο είναι ότι την είδηση περί του 3% από τα «κανάλια μηνυμάτων» την αναπαρήγαγε και το Euronews, το οποίο γρήγορα ζήτησε συγγνώμη για το γεγονός και ακύρωσε την καταγραφή της.

Και μολονότι η πλαστή στατιστική έδωσε αυτοπεποίθηση στους διαδηλωτές, κατά τις πλήρως ρεαλιστικές στατιστικές παρουσιάζουν 24% της υποστήριξης τον Μάιο στο κέντρο του κράτους, στο πλέον παραδοσιακά αντιπολιτευτικό Μινσκ. Υπό αυτές τις συνθήκες το fake new περί του 3% ξεγύμνωσε το πρόβλημα δημοσιότητας της λευκορωσικής κοινωνιολογίας. Στη Λευκορωσική δημοκρατία μόνο το κράτος ασχολείται με την καταγραφή της κοινής γνώμης της κοινωνίας αναφορικά με τις ποσοστιαίες μετρήσεις των πολιτικών. Και στο βαθμό που απέναντι του υπάρχει μικρή εμπιστοσύνη ενώ η κοινωνιολογία είναι μια επιχείρηση δίχως ενδιαφέρον, εμφανίζονται «αξιόπιστες» μετρήσεις στις «εθνικές δημοσκοπήσεις» σε αντιπολιτευτικές online πηγές.

Έτσι λοιπόν η παρουσίαση του έμπιστου προσώπου της Tyhanovskaya στην πόλη Grodno με επαίνους για τον Αδόλφο Χίτλερ ήταν αυθεντική. Μολονότι αυτή τραβούσε επί μακρόν τις επεξηγήσεις, δημιουργεί την εντύπωση ότι οι υπόγειες συνομιλίες στα πλαίσια της αντιπολίτευσης είναι νόρμα. Έτσι ο μπλόγκερ ΝΕΧΤΑ στην ερώτηση αναφορικά με την κατάσταση, που είναι καλύτερες στη Λευκορωσία απ’ ότι στην Πολωνία, απάντησε:

Στη Λευκορωσία τα πράγματα είναι πιο καθαρά. Δεν μιλάω μόνο για τους δρόμους, που τους καθαρίζουν αυτά τα φτωχαδάκια. Αλλά (μιλάω) και γι’ αυτό, ό,τι δηλαδή στη Λευκορωσία τα πράγματα είναι καθαρότερα και στο φυλετικό επίπεδο. Ας το πούμε έτσι, δεν είμαι ρατσιστής, αλλά είναι η πραγματικότητα. Επειδή κανείς δεν θέλει να έρθει εδώ, ας πούμε, στη Λευκορωσία.

Ετοιμότητα απέναντι στην καταστολή και σύστημα κατάρτισης ακτιβιστών

Στα βιβλία του ο Popović εξηγεί: πρέπει κανείς να φτιάξει μαζικό κίνημα όταν διαθέτει μέλη που δεν θα φοβούνται την επαφή με την αστυνομία και τις δυνάμεις καταστολής. Γι’ αυτό το λόγο χρειάζονται ειδικά σεμινάρια, στα οποία πρέπει να αναφέρονται τα πάντα, αναφορικά με αυτά που περιμένουν το άτομο σε περίπτωση σύλληψης, δίκης, φυλάκισης κα. Μόνο που εκπαιδευτές για χιλιάδες ακτιβιστές «προς επιλογή» δεν εμφανίστηκαν στη Λευκορωσία.

Σ’ αυτή την κατεύθυνση δημιουργήθηκε τάχα μια σειρά ανώνυμων πρωτοβουλιών. Για παράδειγμα, η online υπηρεσία «Zubr» παρέχει δεδομένα για τη σύσταση όλων των εκλεκτικών επιτροπών, η πλατφόρμα «Chestnye Liudy» συλλέγει πληροφορίες για την επίβλεψη των εκλογών, τις καταπατήσεις της νομοθεσίας κι εν μέρει τις απορρίψεις υπογραφών για τους υποψηφίους στις προεδρικές εκλογές. Επίσης η υπηρεσία ασχολείται με την απασχόληση των θυμάτων της «καταστολής». Ανάλογη μ’ αυτήν υπηρεσία με κενές θέσεις υπάρχει και στο ByChange. Αλλά ο Popović υπογραμμίζει ότι δεν πρέπει να υπερεκτιμάμε τον ρόλο της τεχνολογίας του διαδικτύου. Όπως και να’ χει οι μάζες πρέπει να βγουν στους δρόμους.

Ούτε ένα όμως από τα σχέδια της «παλιάς» αντιπολίτευσης δεν «άνοιξε πυρ»: ούτε το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Ανθρωπιστικών Σπουδών στη Βίλνα, που δημιουργήθηκε για την παραγωγή της «νέας ελίτ» 15 χρόνια πριν ούτε το «Πρόγραμμα Kalinowski» για διαγραφέντες φοιτητές λόγω πολιτικών κινήτρων ούτε και το τηλεοπτικό κανάλι «Belsat». Το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Ανθρωπιστικών Επιστημών χρησιμοποιεί το πρόγραμμα της νεολαίας σαν χαραμάδα για μετανάστευση ενώ το «Belsat» που εκπέμπει από την Βαρσοβία δεν κατάφερε ακόμη να γίνει το «τραγούδι των σειρήνων». Τυπικό θέμα: οι κάτοικοι της Ρωσικής Ομοσπονδίας είναι υπέρμαχοι του τσάρου και υποστηρικτές της βίας ενώ αντίθετα οι Λευκορώσοι θέλουν την ελευθερία τους.

Σχεδόν 10 χρόνια πριν, ο φοιτητής του «Λευκορωσικού Κολλεγίου» και μελλοντικός συντάκτης αυτού του κειμένου βρέθηκε σ’ ένα θερινό θέρετρο για την προετοιμασία πολιτικών ακτιβιστών στη Βαρσοβία. Για τη συμμετοχή ήταν αρκετή μια έκθεση με θέμα την «δικτατορία». Η εκπαίδευση των μελλοντικών ηγετών της αντιπολίτευσης συμπεριλάμβανε διαλέξεις πάνω στα δικαιώματα του ατόμου, τα δημοκρατικά δικαιώματα, την ελευθερία λόγου και τα ΜΜΕ, τις πτυχές ανάδυσης των ΜΚΟ κα. Έγιναν παρουσιάσεις από εκπροσώπους του «Belsat», γνωστούς πολιτικούς επιστήμονες, οικονομολόγους και πολιτικούς. Όλα τα έξοδα για αυτό το θερινό σεμινάριο πληρώθηκαν από δομές των ΗΠΑ. Αλλά εξεπλάγην έντονα όταν είδα εκεί να συνυπάρχουν πρωτάρηδες και πλήρως διαμορφωμένοι ακτιβιστές. Για να καταλάβετε, θέσεις στο «θερινό σεμινάριο» δεν έλαβαν μόνο φοιτητές αλλά και φίλοι των διοργανωτών. Και η εντελώς γνωστή σήμερα Λευκορωσίδα ποιήτρια, η οποία αργότερα έγραφε και απήγγειλε στίχους προς τιμή του «μαχητή ενάντια στο καθεστώς” Milinkevich, βρισκόταν τότε επικεφαλής.

Όμως το πιο ξεκάθαρο γεγονός στα πλαίσια εκείνου του σεμιναρίου στάθηκε η γνωριμία μας με τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών εκείνης της χώρας (της Πολωνίας). Ευθέως στην ενημέρωση του γραφειοκράτη του υπουργείου καταγραφόταν ότι τον επόμενο χρόνο η Πολωνική Δημοκρατία θα μοίραζε πολλά χρήματα για την ανάπτυξη της δημοκρατίας καθώς και στο «πρόγραμμα Kalinowski», περισσότερα απ’ ότι τον προηγούμενο. Όλοι χειροκρότησαν ομόθυμα ενώ εγώ καθόμουν και σκεφτόμουν πως όλο αυτό πρόκειται για τη χρηματοδότηση ενός πραξικοπήματος.

Η τωρινή κατάσταση στη Λευκορωσία θυμίζει την Ουκρανία κατά τη διετία 2013-2014 – με την έννοια ότι όσοι δεν είναι ικανοποιημένοι με την οικονομική κατάσταση, το επίπεδο των πολιτικών ελευθεριών, την κατάσταση στην εκπαίδευση, στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και στον πολιτισμό αναζητούν υποστήριξη στη δεξιά. Από την πλευρά του πολιτισμού αντίστοιχους προσανατολισμούς διαμορφώνουν η αντικομουνίστρια Svetlana Alekseyevich, οι τηλεοπτικές σειρές που χειρίζονται τη συνείδηση όπως το «Chernobyl» της HBO, η διάσημη κωμωδία «Ηrystal» όπου η δημιουργική νεολαία διακρίνεται επικερδώς μέσα σ’ ένα φόντο ηλικιωμένων της υπαίθρου, «οι ενέσεις υποστήριξης» υπέρ του Kyropat, η υποκίνηση του μίσους εναντίον των Ρώσων και ο αντι-μεγαλορωσικός εθνικισμός. Εντέλει προκύπτει ότι αν τοποθετείσαι εναντίον του Babariko, είσαι το φαράσι της «ρωσικής ειρήνης», και χρήζεις περίθαλψης.

Λόγω της έλλειψης αριστερών κομμάτων οι εργάτες και οι υπάλληλοι των βασικών επιχειρήσεων δεν εκπροσωπούν τα δικά τους συμφέροντα. Πολλοί είναι έτοιμοι να δουλέψουν υπερωρίες παρ’ όλη τη βλάβη στην υγεία τους, την οικογενειακή τους ζωή, την εκπαίδευση και σε κάθε άλλη περίπτωση. Μπορεί ακόμα να ακούσει κανείς από τους συνταξιούχους : «Οι Λευκορώσοι πρέπει να μπουν στην Ενωμένη Ευρώπη». Αυτό το λένε συχνά οι γονείς εκείνων που ήδη μετανάστευσαν στις πλούσιες χώρες της ΕΕ. H έξοδος των εργοστασιακών εργατών στις πολιτικές συναντήσεις αυτής της εβδομάδας εξηγείται με πολλούς τρόπους.

Οι κομουνιστές δεν έλαβαν καθόλου μέρος στην τρέχουσα εκλογική καμπάνια. Για μια σειρά αντικειμενικών και υποκειμενικών αιτιών δεν προέκυψε αριστερό κίνημα στη Λευκορωσία. Τα τελευταία δέκα χρόνια σημειώθηκαν μόλις κάποια βήματα προς την ανάπτυξη ενός «αριστερού youtube». Όμως εκτός του ψηφιακού κόσμου αναφύονται ακόμη προβλήματα με περαιτέρω επιπτώσεις. Έτσι ο εκπρόσωπος ενός από τους κύκλους της πόλης αφηγήθηκε στον συντάκτη αυτού του άρθρου πως λίγο πριν τις εκδηλώσεις μνήμης ο επικεφαλής ενός εκ των κομμάτων του ζήτησε να βρει κοντάρι για μια κόκκινη σημαία. Αρκετοί «αριστεροί» εκλιπαρούν για οικονομική στήριξη από τις αρχές. Παραδείγματος χάρη, ο ηγέτης του κόμματος «Spravedlivyi Mir» Sergey Kalyakin στην προεκλογική καμπάνια των εκπροσώπων του Λευκορωσικού Εθνικού Μετώπου και εκείνος του Ενωμένου Κόμματος των Πολιτών ζήτησαν από την κυβέρνηση περίπου 500.000$. Ο Kalyakin «συνενώθηκε» με τους δεξιούς ήδη από το 2003, μπαίνοντας στον συνασπισμό «ΠИТЁРКА+» (όπου μετέχουν το κεντροδεξιό κόμμα БНФ, το δεξιό κόμμα ΟΓΠ, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Λευκορωσίας, το Κόμμα της Εργασίας και το Κόμμα Κομουνιστών της Λευκορωσίας) ενώ ένα μέρος των «δικαίων» πρόθυμα συμμετείχε στα δεξιά δρώμενα των διαδηλώσεων.

Οι οργανώσεις όμως που υφίστανται στα χαρτιά, δίχως τη στήριξη των εργατών, μεταβάλλονται είτε σε όχλο είτε σε πολύ στενά συγκεντρωτικές δομές, γεγονός το οποίο και στις δύο περιπτώσεις οδηγεί στο ίδιο αξιοθρήνητο αποτέλεσμα. Στη Λευκορωσία λατρεύουν να αντιγράφουν τα παραδείγματα της Ρωσίας. Παραδείγματος χάρη, στην πρωτεύουσα υπάρχει μια ομάδα κομουνιστών, η οποία δημιουργήθηκε από το φαν κλαμπ του Ταμείου των εργαζομένων της Ακαδημίας του Mihail Popov. Στην κατάσταση αυτή, όταν δηλαδή στη χώρα δεν υπάρχουν αριστερά κόμματα ή μαχητικά συνδικάτα, διάφοροι «αριστεροί» συνδέονται με την άνοδο του οικονομικού αγώνα των εργατών στη συγκυρία της άφιξης στην εξουσία νεοφιλελεύθερων, εθνικιστικών δυνάμεων. Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της επίφασης τέτοιοι «αριστεροί» υπολογίζουν ότι θα μπορέσουν να φέρουν την εξουσία αυτή σε κατά πολύ χειρότερες πολιτικές, οικονομικές και πολιτιστικές συνθήκες. Ο Viktor Babariko είχε ήδη δηλώσει ότι σε περίπτωση δικής του νίκης θα κλείσει μια σειρά επιχειρήσεων. Ποιες είναι λοιπόν οι πιθανότητες προώθησης απεργιών σε συνθήκες ανεργίας ή πίεσης των εθνικιστών ή ακόμα και μαζικής μετανάστευσης στην Ρωσική Ομοσπονδία και την Πολωνία;

Αυτό που εμπόδιζε τους αριστερούς ήταν είτε να τροφοδοτήσουν με μέσα περιφρούρησης αυτούς που πρέπει κατά τη διάρκεια της πανδημίας ή μήπως να συμμετέχουν στη διανομή του νερού όταν προέκυψε ζημιά στην υδροδότηση του Μινσκ; Όλα αυτά τα έκαναν οι δεξιοί, μην αγνοώντας την προπαγάνδα. Για χατίρι όμως της αλήθειας αξίζει να σημειωθεί ότι οι αριστεροί δεν έχουν ούτε σπόνσορες ούτε τους επαρκούν οι προμήθειες, η στήριξη των ΜΜΕ, οι πρωτοβουλίες ούτε και η εμπειρία. Και σαν αποτέλεσμα αυτοί σχεδόν δεν λαμβάνουν μέρος στην κοινή ζωή.

Θα αλλάξει έτσι λοιπόν η εξουσία στη Λευκορωσία; Παρόμοιες διαδηλώσεις ξεδιπλώθηκαν στη χώρα και παλιότερα: οι «σιωπηρές δράσεις» τις Τετάρτες του 2011 όπως κι εκείνες «ενάντια του παρασιτισμού» το 2017. Ενώ πολιτικοί ανάλογοι των Chepkalo και Babariko, τους οποίους σήμερα αντικατοπτρίζουν οι αποδείξεις της διάσπασης της ελίτ, υπήρχαν και παλιότερα: οι Anatoly Lebedko, Andrey Sannikov και πολλοί άλλοι. Οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης ήδη από τον Ιούνιο ξεκίνησαν να καλούν σε κινητοποιήσεις «στην πλατεία» ως και αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας στις 9 Αυγούστου. Έτσι λοιπόν οι αρχές προετοιμάστηκαν, προστρέχοντας ωστόσο στην ωμή καταστολή, την οποία χρησιμοποίησαν κατά γράμμα εναντίον των αντιπάλων τους.

Ως αποτέλεσμα, η κατάσταση άλλαξε βαθιά και είναι βασικό να διακρίνουμε αυτούς που βγαίνουν στους δρόμους τις τελευταίες μέρες. Πολλοί, στους οποίους περιλαμβάνονται οι εκπρόσωποι των εργατικών ενώσεων, οι εκπαιδευτικοί, οι γιατροί και οι απεργοί εργάτες των πολυάριθμων βιομηχανικών επιχειρήσεων τίθενται εναντίον των γκλομπ των δυνάμεων ασφαλείας. Οι δηλώσεις των κύριων συνδικάτων επιπλέον τίθενται εναντίον των χτυπημάτων,  απαιτώντας εκκαθάριση όλων των οργάνων της εξουσίας και τιμωρία των παραβατών υπαλλήλων του Υπουργείου Εσωτερικών. Βέβαια και παρά το γεγονός ότι η αντιπολίτευση του Λουκασένκο διαθέτει σήμερα τις πιο μεγάλες ευκαιρίες εκκινώντας από το 1994, η πολιτικοποίηση στη χώρα είναι προσωρινή και θυμίζει τις προηγούμενες, που πραγματοποιήθηκαν ανά 5 χρόνια στις προεκλογικές εκστρατείες.

Σημειώσεις μετάφρασης

Страна для Жизни: Χώρα για ζωή (ρωσικά και λευκορωσικά)

flash mobs: μορφή δρώμενου και κινητοποίησης όπου ένα πλήθος συγκεντρώνεται ταχύτατα σε δημόσιο χώρο, διεξάγει μια συγκεκριμένη δράση ή διαμαρτυρία και κατόπι διαλύεται άμεσα.

Наша нива: Το χωράφι μας (λευκορωσικά)

Svetlana Alekseyevich: αντικομουνίστρια Λευκορωσίδα λογοτέχνης, που έλαβε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2015 ακριβώς λόγω της αντικομουνιστικής ταυτότητας του έργου της.

Белорусы и рынок: οι Λευκορώσοι κι οι αγορά (ρωσικά και λευκορωσικά)

Φαράσι: η ρωσική λέξη «совок», που στα ελληνικά σημαίνει «φαράσι», στη σημερινή αργκό χρησιμοποιείται για να αποτυπώσει περιπαικτικά τον άνθρωπο της σοβιετικής εποχή ή εκείνον που την αναπολεί.

Εκδηλώσεις μνήμης: οι εορταστικές εκδηλώσεις στη μνήμη της νίκης του Κόκκινου Στρατού έναντι της Ναζιστικής Γερμανίας, που τόσο στη Ρωσία όσο και στη Λευκορωσία πραγματοποιούνται στις 9 Μαίου.

Πηγή: liva.com.ua

Μετάφραση: antapocrisis.gr