Η Μάνα της Κατοχής

Γράφει ο Ηρόστρατος

Ο καλύτερος τρόπος για να δείξεις το υποκριτικό ενδιαφέρον σου για πρόσωπα και πράγματα είναι μάλλον οι διάφορες «παγκόσμιες ημέρες».

Καταστρέφουμε το περιβάλλον με κάθε τρόπο, αλλά μια μέρα τον χρόνο το γιορτάζουμε.

Διαλύουμε όλα τα εργασιακά δικαιώματα, αφήνουμε να χάνονται χιλιάδες ζωές από εργατικά ατυχήματα, αλλά μια μέρα το χρόνο τιμάμε την εργατική τάξη.

Οι γυναίκες καταπιέζονται με κάθε τρόπο σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, αλλά μια μέρα τον χρόνο τους δίνουμε ‒υποτίθεται‒ τον πρώτο λόγο.

Ατέλειωτος φυσικά ο κατάλογος. Σχεδόν 365 μέρες υποκρισίας. Για το βιβλίο, την ποίηση ή το νερό και τη γη.

Η «μέρα της μητέρας» δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τον κανόνα. Ομολογώ πως οι υπερβολικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου όλοι θυμήθηκαν τη μαμά τους μάλλον με… λίγωσαν, έτσι που από αντίδραση έβαλα ένα χιουμοριστικό σκίτσο για τον Οιδίποδα.

Όμως, εκεί, κάπου το απόγευμα, έπεσε το βλέμμα μου σε κάτι διαφορετικό. Μια ανάρτηση από τον κύριο Κώστα Πάχο, «ψυχή» της εφημερίδας «Λεριακά Νέα»:

«Στο Α Νεκροταφείο Αθηνών, μετά την κεντρική είσοδο, δεξιά, βρίσκεται το έργο του διεθνούς φήμης Δωδεκανήσιου γλύπτη (από τη Σύμη) Κώστα Βαλσάμη «Μάνα της κατοχής», (του ιδίου έργα είναι η προτομή του Μανουήλ Γεδεών στο Λακκί, το άγαλμα του Αλέξανδρου Διάκου στο λιμάνι της Ρόδου κ.ά.).

Το έργο αυτό είναι από χαλκό και απεικονίζει τη μορφή μιας αποστεωμένης, από την πείνα, γυναίκας, που έχει πεθάνει.

Ξαπλωμένη πάνω σ’ ένα βράχο με όλα τα χαρακτηριστικά του θανάτου της πείνας, έχει δίπλα της το μωρό της που προσπαθεί να βυζάξει γάλα από το στήθη της. Το θέμα του μνημείου προέρχεται από μία πραγματική εικόνα που αντίκρισε ο καλλιτέχνης σε ένα δρόμο του Πειραιά το 1941.

Πάνω στο μνημείο είναι γραμμένοι οι στίχοι ενός ποιήματος του ποιητή Παναγιώτη Γκάζγκα που λένε:

«Όχι δεν πέθανα διαβάτη

κι ας κείτομαι νεκρή σε αυτό το πέτρινο κρεβάτι,

τιμή και δόξα στον τεχνίτη,

που με τη θεία του σμίλη,

πνοή μου ξαναφύξησε στα χείλη,

για να φωνάξω μέσα από τον τάφο,

με όσο κουράγιο μου ‘χει απομείνει.

Αντισταθείτε, φυλάξτε τα παιδιά σας από τον πόλεμο. Ε Ι Ρ Η Ν Η »

Υ.Γ.: Μας γεμίζει θλίψη, κυρίως εμάς τους Δωδεκανήσιους το γεγονός ότι παλαιότερα, ο Δήμος Αθηναίων, φρόντιζε την ημέρα «της γιορτής της μητέρας» να την τιμούμε μπροστά σ’ αυτό το μοναδικό μνημείο, με καταθέσεις στεφάνων από συλλόγους και οργανώσεις, με απαγγελίες επίκαιρων ποιημάτων από μεγάλους Έλληνες ηθοποιούς, παρουσία του ιδίου του δημάρχου και της Φιλαρμονικής. Για άγνωστους λόγους η εκδήλωση αυτή σταμάτησε.

Όμως όλοι εμείς, όπως και η τότε μικρή κορούλα μου, μητέρα σήμερα μ’ ένα παιδί, που εικονίζεται στην δεύτερη φωτογραφία και που δημοσιεύτηκε τότε στον αθηναϊκό Τύπο, να τοποθετεί λίγα λουλούδια στο μνημείο, θα τιμούμε στο πρόσωπο της μάνας της κατοχής όλες τις μητέρες του κόσμου που μας γέννησαν, μας κράτησαν από το χέρι να κάνουμε τα πρώτα μας βήματα, στάθηκαν στο προσκέφαλό μας άγρυπνες στη αρρώστια μας, μόχθησαν για να μεγαλώσουμε σωστά.

Η αγάπη μας θα είναι αστείρευτη κοντά τους.

Θυμήθηκα κι εγώ ένα παλιό ρεπορτάζ που είχα κάνει ‒ο Κώστας Βαλσαμής ζούσε ακόμα, έφυγε από τη ζωή το 2003‒ και είδα για πρώτη φορά το συγκλονιστικό αυτό γλυπτό. Ο ίδιος μας είχε αφηγηθεί την ιστορία, την πηγή της έμπνευσής του. Μια ανατριχίλα σε πιάνει…

Δεν γνωρίζω ποιος Δήμαρχος Αθηναίων σταμάτησε να τιμά τη «Μάνα της Κατοχής». Έχω την εντύπωση πως η «μέρα της μητέρας» εκεί, μπροστά σε αυτό το γλυπτό θα αποκτούσε έναν νόημα πέραν της υποκρισίας και των γλυκανάλατων αναρτήσεων.

Το μνημείο, το γλυπτό, μας καλούν να θυμόμαστε και να αντιστεκόμαστε.

Το σύστημα σε κάθε τι που θυμίζει αντίσταση προσπαθεί να κάνει λοβοτομή. Απονευρώνει από κάθε κοινωνικό νόημα τις μέρες αυτές.

Δεν χρειάζεται να είμαστε Δωδεκανήσιοι για να ζητήσουμε η «μέρα της μητέρας» στην Αθήνα να γιορτάζεται εκεί.

Για να θυμόμαστε και να αντιστεκόμαστε. Για να ελπίζουμε…

Υ.Γ.: Η «μέρα της μητέρας» σταμάτησε να εορτάζεται μπροστά στο γλυπτό του Βαλσαμή επί Αβραμόπουλου.

από edromos