Η απουσία καινοτομίας στην ελληνική αμυντική βιομηχανία

Γράφει ο Δημήτριος Δάφνης

«Καινοτομείν»: καινήν λατομίαν τέμνειν. Δηλαδή ανασκαφή λατομείου προς αναζήτηση νέας φλέβας ορυκτού. Καινήν λατομίαν τέμνειν. Τρεις λέξεις, τρεις έννοιες: Το νέο, η ανασκαφή και φυσικά, το λατομείο.

Προκειμένου να αναγνωρίσουμε τις δυνατότητες της Ελλάδας ως έχει σήμερα να καινοτομεί, είναι αναγκαίο να ανατρέξουμε στη σύγχρονη ιστορία της χώρας ιδίως από ιδρύσεως του νεοελληνικού κράτους.

Άποψη από τις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ, στον τομέα των αεροκατασκευών. Πηγή: ΕΑΒ.

----------------------------------------------------------------------

Στην προεπαναστατική τουρκοκρατούμενη Ελλάδα δεν υπήρξαν δυτικοευρωπαϊκές δομές οικονομίας και κοινωνίας. Από τη μια πλευρά δεν υπήρξαν δομές που να οδηγήσουν στην βιομηχανική επανάσταση και στην επακόλουθη διαστρωμάτωση της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Από την άλλη, η οικονομική άνοδος του τουρκοκρατούμενου χώρου δεν δημιούργησε μια αστική τάξη δυτικοευρωπαϊκής υφής και ο λόγος είναι ότι στον τουρκοκρατούμενο χώρο δεν υπήρξε ούτε φεουδαλισμός δυτικοευρωπαϊκού τύπου.

Την ιδιομορφία, λοιπόν, της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης του ελλαδικού χώρου, γύρω στο 1800, θα την κατανοήσουμε ξεκινώντας όχι από την αντίθεση «φεουδαλικός-αστικός» αλλά κατανοώντας την ιδιότυπη πατριαρχική κοινωνική του οργάνωση.

Σχετικά μικρές ομάδες πληθυσμού βρέθηκαν κάτω από την επιρροή ξενόφερτων καπιταλιστικών σχέσεων που αναπτύχθηκαν σε διεθνές επίπεδο. Η επιρροή αυτή ανάγκασε τις ομάδες εκείνες να αποσπασθούν από την πατριαρχική τουρκοκρατούμενη κοινωνία και να ενταχθούν στο διεθνές καπιταλιστικό κύκλωμα, ιδιαίτερα στην εμπορική και εφοπλιστική του έκφανση. Η πίεση των κοινωνικών ομάδων αυτών για την αναμόρφωση του χώρου καταγωγής των, στάθηκε ατελέσφορη γιατί οι φορείς της οικονομικής ανόδου -οι οποίοι συνέχιζαν να δρουν στο εσωτερικό- δεν είχαν ποτέ αποβάλλει τα κεντρικά πατριαρχικά τους γνωρίσματα.

Η αναγκαστική συνύπαρξη των ομάδων αυτών με άλλες κοινωνικές ομάδες με ισχυρότερη κοινωνική παρουσία, όπως οι προύχοντες–γαιοκτήμονες και οι πρώην ηγέτες των λίγο ως πολύ άτακτων στρατευμάτων του Αγώνα, δημιούργησε εντάσεις και συγκρούσεις οι οποίες, όμως, δεν είχαν πολιτικό ή ιδεολογικό υπόβαθρο αλλά προθέσεις ανακατανομής της πολιτικής ισχύος και του εθνικού πλούτου μέσα στο υφιστάμενο οικονομικο-κοινωνικό πλαίσιο των πατριαρχικών κέντρων ισχύος.

Άτομα και ομάδες απέκτησαν αξιόλογη οικονομική ισχύ, μπορούσαν να ευημερήσουν, όμως δεν μπορούσαν να παίξουν ρόλους ρηξικέλευθους παρά επιδόθηκαν κατά πρώτο λόγο σε μεσιτικές και διαμετακομιστικές εργασίες.

Γι’ αυτό η βιομηχανία και η παραγωγή υλικών και υπηρεσιών αναπτύχθηκαν πολύ λιγότερο από τη ναυτιλία, το εμπόριο και το τραπεζικό σύστημα.

Διαβάστε την συνέχεια στο foreignaffairs