Τα «θολά νερά» της πανδημίας

Γράφει η Υπατία Κοκκινάκη

Η ιστορία της πανδημίας του κορωνοϊού μπορεί να είναι περίπλοκη και δύσκολο να την παρακολουθήσει κανείς, από το πώς ξεκίνησε μέχρι τα μέτρα που έλαβαν οι χώρες για να αντιμετωπίσουν την εξάπλωσή της.

Αλλά, η εικόνα έχει γίνει ακόμη πιο συγκεχυμένη από μια ροή προπαγάνδας, αναξιόπιστες θεωρίες και σκόπιμη παραπληροφόρηση που ωθούνται για διάφορους λόγους.

Όλο και περισσότερο, εμπειρογνώμονες και κυβερνητικοί αξιωματούχοι στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη κατηγορούν την Κίνα - τη χώρα που επλήγη πρώτη από τον ιό - ότι προκαλεί αυτή τη σύγχυση και προσπαθεί να διαμορφώσει την αφήγηση των γεγονότων μέσω των κρατικών ραδιοτηλεοπτικών φορέων και δημοσιεύσεών της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η Κίνα προσπαθεί να προωθήσει τρία βασικά μηνύματα σχετικά με το ξέσπασμα της πανδημίας, σύμφωνα με τον Rod Wye, έναν συνεργάτη στο think tank Chatham House στο Λονδίνο και πρώην επικεφαλής έρευνας της Ασίας στο Υπουργείο Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου.

Πρώτον, το Πεκίνο θέλει να διαδώσει τους ισχυρισμούς του ότι σημείωσε επιτυχία στον έλεγχο του ιού και να αναδείξει τις προμήθειες και τους ιατρικούς εμπειρογνώμονες που στέλνει σε όλο τον κόσμο. Δεύτερον, επιδιώκει να αποκρύψει την προέλευση του ιού. Τρίτον, όπως δήλωσε στο αμερικανικό CNN ο Wye, υπάρχει μια προσπάθεια από Κινέζους αξιωματούχους να «σπείρουν σύγχυση» σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο έχουν ανταποκριθεί άλλες χώρες.

Η Κίνα δεν είναι η μόνη που επιχειρεί να προκαλέσει σύγχυση και αντικρουόμενες πληροφορίες σχετικά με τον ιό. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει «σπείρει» αμφίβολους ιατρικούς ισχυρισμούς, μη επαληθευμένες θεωρίες προέλευσης του ιού και επιτέθηκε σε Αμερικανούς κυβερνήτες για τις δυνατότητες των τεστ για τον κορωνοϊό.

Ωστόσο, οι πιέσεις του Πεκίνου για τον κορωνοϊό φαίνεται να αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας τα τελευταία χρόνια για να γίνει πιο επιθετικό με τα μηνύματά του στο εξωτερικό, τόσο μέσω παραδοσιακών καναλιών όπως τα τηλεοπτικά δίκτυα, όσο και μέσω μιας πιο στοχευμένης χρήσης των social media - ακόμη και σε πλατφόρμες που απαγορεύονται στην Κίνα.

Η προσπάθεια έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια ενός πολέμου «λέξεων» μεταξύ της Κίνας και ορισμένων δυτικών κυβερνήσεων για τον κορωνοϊό.

Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο δήλωσαν ότι η Κίνα θα μπορούσε να κάνει περισσότερα για να αποτρέψει την πανδημία και πρότεινε, χωρίς να παράσχει αποδείξεις, ότι ο ιός μπορεί να προήλθε σε εργαστήριο στην Ουχάν. Σε συνέντευξη στο Fox Business την Πέμπτη, ο Τραμπ απείλησε να διακόψει τις σχέσεις με την Κίνα για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε τον ιό. Στην Αυστραλία, ο πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον ζήτησε μια «ανεξάρτητη αξιολόγηση του πώς συνέβησαν όλα αυτά, ώστε να μπορούμε να πάρουμε το μάθημά μας και να το αποτρέψουμε από το να ξανασυμβεί».

Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν υποδείξει «ψέματα» που ανέφεραν ότι είχαν κατασκευαστεί από αμερικανούς πολιτικούς και μέσα μαζικής ενημέρωσης για «μετατόπιση της ευθύνης στην Κίνα για την ανεπαρκή απάντησή τους στο Covid-19». Ένας Κινέζος συντάκτης μέσων ενημέρωσης αποκάλεσε την Αυστραλία «τσίχλες κολλημένες στη σόλα των παπουτσιών της Κίνας».

Η Κίνα επίσης απάντησε σθεναρά τους ισχυρισμούς ότι διαδίδει παραπληροφόρηση. Σε μια επίπληξη των αμερικανικών ισχυρισμών που διατυπώθηκαν από κρατικά μέσα ενημέρωσης το Σαββατοκύριακο, το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι «η Κίνα ήταν πάντα ανοιχτή και διαφανής στην ανακοίνωση πληροφοριών».

«Ορισμένοι πολιτικοί, μελετητές και μέσα ενημέρωσης των ΗΠΑ, που είναι εχθρικοί προς την Κίνα, συνέχισαν να συκοφαντούν και να επιτίθενται στην Κίνα. Η Κίνα είναι θύμα παραπληροφόρησης», ανέφερε το υπουργείο.

Η αμερικανική «χείρα»

Από την πλευρά του το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι έχει βρει αποδεικτικά στοιχεία ότι ένα δίκτυο Κινέζων χειριστών έχει διαδώσει διαδικτυακή παραπληροφόρηση σχετικά με την προέλευση του ιού και την απάντηση των Ηνωμένων Πολιτειών.

Τον περασμένο μήνα, οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών υποστήριξαν ότι οι Κινέζοι πράκτορες βοήθησαν να προωθήσουν ανακριβή μηνύματα σχετικά με την απάντηση των ΗΠΑ στην πανδημία σε κοινωνικά μέσα και πλατφόρμες κειμένου, συμπεριλαμβανομένου ενός ισχυρισμού που ανέφερε ότι ο Πρόεδρος Τραμπ εξέδωσε διεθνή καραντίνα.

Η επικεφαλής του Κέντρου Παγκόσμιας Εμπλοκής (Global Engagement Center) του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Λία Γκάμπριελ, δήλωσε στους δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα ότι οι λογαριασμοί στα social media που συνδέονται με την κινεζική κυβέρνηση έχουν διαδώσει αμφισβητήσιμες «ανησυχίες» σχετικά με τα εργαστήρια βιοασφάλειας που χρηματοδοτούνται από τις ΗΠΑ στην πρώην Σοβιετική Ένωση, «κυρίως για να προσπαθήσουν να απομακρύνουν την προσοχή από τις ανησυχίες σχετικά με τα εργαστήρια στην Ουχάν».

Αξίζει να σημειωθεί ότι το Κέντρο Παγκόσμιας Εμπλοκής συντονίζει τις προσπάθειες για την αποκάλυψη ξένης παραπληροφόρησης και προπαγάνδας.

Άλλοι λογαριασμοί που συνδέονται με την κινεζική κυβέρνηση έχουν ωθήσει «θετικά μηνύματα» στην μάχη του Πεκίνου με τον κορωνοϊό, είπε, «για να δείξουν ότι μόνο ο χειρισμός της κρίσης από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (ΛΔΚ) είναι πρότυπο για άλλους και ότι η ΛΔΚ είναι ανώτερη».

Η Γκάμπριελ είπε ότι η ομάδα της έχει βρει στοιχεία ότι αυτές οι προσπάθειες υποστηρίζονται από ένα δίκτυο μη αυθεντικών συντονισμένων λογαριασμών στο Twitter.

Η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης δήλωσε στο CNN την προηγούμενη εβδομάδα ότι ο αρχικός έλεγχος ενός μέρους των λογαριασμών που επισημάνθηκαν από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν υποστηρίζει τέτοιες αξιώσεις. Σύμφωνα με το Twitter, πολλοί λογαριασμοί ανήκουν σε κυβερνητικούς φορείς, μη κυβερνητικές οργανώσεις και δημοσιογράφους.

Σε απάντηση στους ισχυρισμούς του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας Ζάο Λιτζιάν έδωσε έμφαση στην απάντηση του Twitter και είπε στους δημοσιογράφους την Τετάρτη ότι «η Κίνα είναι πάντα αντίθετη στη δημιουργία και διάδοση ψευδών πληροφοριών. Αναφορές που ισχυρίζονται ότι η Κίνα διαδίδει παραπληροφόρηση στο Twitter είναι αβάσιμες».

από topontiki