Γιατί το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας παραμένει παγκόσμιο σημείο αναφοράς

Παρά το γεγονός ότι το 2015 τα αποτελέσματα δεν ήταν τόσο καλά, η Φινλανδία παραμένει σε πολύ καλή θέση στην κατάταξη PISA, το διεθνές πρόγραμμα δηλαδή που αξιολογεί κάθε τέσσερα χρόνια τους μαθητές 15 ετών σε 70 χώρες. Πρώτη ή δεύτερη στα μαθηματικά, στην ανάγνωση, στις επιστήμες, και αυτό σε όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα, η μικρή αυτή χώρα των 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων εκθρονίστηκε το 2015 από πολλές ασιατικές χώρες, όπως η Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ και η Νότια Κορέα. 

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Παραμένει όμως στην πρώτη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, αφήνοντας πίσω της τη Βρετανία, τη Γερμανία, τη Σουηδία, την Ιταλία, την Ισπανία και τη Γαλλία.

Το «φινλανδικό μοντέλο» εξακολουθεί να ενδιαφέρει και να προσελκύει πολιτικούς και εκπαιδευτικούς αξιωματούχους από όλο τον κόσμο. «Αν συγκαταλεγόμαστε μεταξύ των πρώτων», λέει μια δημοσιογράφος από την Ταϊλάνδη που επισκέφθηκε πρόσφατα φινλανδικά σχολεία, «είναι επειδή οι μαθητές μας ακολουθούν μετά το σχολείο και ιδιωτικά μαθήματα μέχρι αργά το βράδυ. Αλλά και το φινλανδικό μοντέλο, που είναι πιο ισορροπημένο, οδηγεί σε πολύ καλά αποτελέσματα».

Η πόλη Εσποο, δυτικά του Ελσίνκι, αποφάσισε τους τελευταίους μήνες να χρεώνει τις επίσημες επισκέψεις στα σχολεία της. «Επρεπε να το κάνουμε, γιατί είχαμε πάρα πολλά αιτήματα», λέει ο εκπρόσωπος ενός σχολείου. Πώς εξηγείται αυτή η επιτυχία;

Με το που μπαίνει κάποιος σε ένα δημοτικό σχολείο της Φινλανδίας, προσέχει πρώτα απ’ όλα την άνεση των παιδιών, τα οποία κυκλοφορούν παντού με τις κάλτσες, όπως και στο σπίτι τους, αφού στην είσοδο πρέπει να βγάλουν τα παπούτσια τους. Στο γυμνάσιο, κάθε μαθητής μοιάζει απορροφημένος από ένα συγκεκριμένο καθήκον, που δεν είναι αναγκαστικά το ίδιο με εκείνο που απασχολεί τον διπλανό του. Οι χειρωνακτικές δραστηριότητες εκτιμώνται ιδιαίτερα και λαμβάνονται υπόψη από πολύ νωρίς στην εκπαίδευση ενός παιδιού. Οσο για το γεωγραφικό περιβάλλον, ευνοεί τις δραστηριότητες που είναι κοντά στη φύση. Το γεγονός ότι η χώρα έχει πολλά πάρκα και δάση επιτρέπει χωρίς αμφιβολία τη διατήρηση μιας ειρηνικής ατμόσφαιρας.

Ιδιαίτερης εκτίμησης χαίρει εδώ και το επάγγελμα του δασκάλου. Ανάλογα με την περιοχή, μόνο το 11% με 18% των φοιτητών γίνονται δεκτοί για να γίνουν δάσκαλοι. Ο μέσος μισθός τους είναι 1.800 με 2.000 ευρώ. Το επάγγελμα αυτό είναι δημοφιλές γιατί είναι πολύ ελεύθερο, εξηγεί η Ιλόνα Ταϊμέλα, υπεύθυνη για την εκπαίδευση στο Ελσίνκι. «Οι καθηγητές μας χαίρουν σεβασμού χάρις στην εξαιρετική τους εκπαίδευση», τονίζει. Από τη στιγμή που αναλαμβάνουν τη θέση τους, είναι ελεύθεροι να ασκήσουν τα καθήκοντά τους όπως εκείνοι νομίζουν. «Αρκεί φυσικά να σέβονται τα εθνικά προγράμματα».

Οι επιθεωρήσεις από το κράτος καταργήθηκαν πριν από 25 χρόνια. Το σύστημα είναι αυτόνομο. Τα σχολεία χρηματοδοτούνται από τις κοινότητες. Και αποτελεί αρμοδιότητα του ίδιου του διευθυντή του σχολείου, ο οποίος διορίζεται από το διοικητικό συμβούλιο, να προσλαμβάνει τους διδάσκοντες, να τους παρακολουθεί και να διαπραγματεύεται τον προϋπολογισμό του. Ο Γιούχα Γιούβονεν, διευθυντής ενός από τα μεγαλύτερα σχολεία του Ελσίνκι, εγκατέστησε στις σχολικές εγκαταστάσεις ένα θερμοκήπιο με δεκάδες ζώα, που τα χαϊδεύουν τα παιδιά στα διαλείμματα. «Για να έρθουν εδώ, οι καθηγητές πρέπει να έχουν όρεξη να δουλέψουν με πολλές και διαφορετικές εθνικότητες και να έχουν άριστα διπλώματα», υπογραμμίζει. Οι ενδιαφερόμενοι ξεπέρασαν τους 200.

Παρόλο που το σχολείο αυτό είναι κοινωνικά ανάμικτο, με 60% Φινλανδούς και 40% ξένους, τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά. «Ισως επειδή δεν έχουμε οξύ ανταγωνισμό», λέει ένας καθηγητής Φυσικής. Στη Φινλανδία δεν υπάρχουν ιδιωτικά σχολεία. Όπως εξηγεί όμως η Χάνα, που είναι καθηγήτρια αγγλικών, δεν είναι όλα ρόδινα. «Το ότι πέσαμε στην αξιολόγηση της Pisa έχει συγκεκριμένα αίτια. Οι άνθρωποι έχουν καταβληθεί. Η κοινωνία μας είναι πολύ ατομικιστική. Παραμένει βέβαια ομοιογενής - δεν υπάρχουν μεγάλες κοινωνικές ανισότητες -, αλλά η κατάσταση έχει αρχίσει εδώ και μερικά χρόνια να επιδεινώνεται, κάτι που αποδίδεται στη μετανάστευση». Οι εσθονοί ή σύροι μαθητές δεν μιλούν καλά φινλανδικά - υπογραμμίζει η Χάνα -, γεγονός που θέτει προβλήματα στο σχολείο. Επιπλέον, η σημερινή κυβέρνηση έχει περικόψει σημαντικά τις δαπάνες για την παιδεία, και αυτό έχει συνέπειες.

(*) Η Μαρί-Εστέιγ Πες είναι δημοσιογράφος της Figaro

Πηγή: Le Figaro / Μετάφραση: ΑΠΕ - ΜΠΕ