Γιατί εμφανίζονται τελικά ως αδιάλλακτα τα Σκόπια και είναι και ευχαριστημένα!

Ανάλυση : Αλέξανδρος Δρίβας* και Δημήτριος Ν. Τσαϊλάς**

Οι λεπτομέρειες για το πολυαναμενόμενο σχέδιο των συζητήσεων μεταξύ των διαπραγματευτών για την ονομασία των Σκοπίων είναι σκόπιμα άγνωστες, όμως φαίνεται ότι αυτή η νέα διαπραγμάτευση είναι υπό διαμόρφωση που εκκινεί από μια σειρά παραδοσιακών αποφάσεων που ακολούθησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις.

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος

Πού σκοπεύει η κυβέρνηση

Η Ελληνική Κυβέρνηση εμφανίζεται επικεντρωμένη στην έναρξη ολοκληρωμένων τελικών διαπραγματεύσεων, που φαίνεται να οδηγούνται περισσότερο από πολιτική βάσει στρατηγικού ενδιαφέροντος παρά από τις επιταγές αξίας που βασίζονται στο θυμικό του λαού. Το χρονοδιάγραμμα για την «απόλυτη συμφωνία» είναι ευέλικτο και πιστεύουμε θα καθυστερήσει λόγω κυρίως των λαϊκών αντιδράσεων.

Πώς βλέπουν οι ΗΠΑ την Ελλάδα

Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να επαναπροσδιορίζουν την υφιστάμενη διαπραγματευτική γραμμή για την είσοδο της Κεντροβαλκανικής Δημοκρατίας της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Αυτό, εκτιμάται ότι παρουσιάζει τον Ελληνισμό με ευκαιρίες, ακόμη και εν απουσία των διαπραγματεύσεων, για τη βελτίωση του περιφερειακού μας κύρους. Για να κερδίσουμε υποστήριξη στις θέσεις διαπραγμάτευσης μας στις ΗΠΑ, η Ελλάδα εκτιμούμε ότι έχει ενημερωθεί για τον καθορισμό της σε πρακτικό στρατηγικό παίκτη, άποψη, που δείχνει πώς διασυνδέονται με την πρόοδο των στόχων των ΗΠΑ στην περιοχή, και όχι σε ιστορικές και ηθικές προοπτικές περί της Μακεδονίας.

Η διοίκηση φαίνεται να απορρίπτει μια σταδιακή προσέγγιση στις τελικές διαπραγματεύσεις με βάση τις προσωρινές λύσεις ή ρυθμίσεις μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Αντίθετα, επικεντρώνεται στην έναρξη ολοκληρωμένη τελικών διαπραγματεύσεων. Σύμφωνα με τη λογική αυτή, μια βαθμιαία προσέγγιση θα είχε σημαντικά μειονεκτήματα. Με δεδομένη την έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών, και ιδιαιτέρως των Σκοπίων, δεν είναι δυνατό να αποκτηθεί η απαραίτητη εμπιστοσύνη που χρειάζεται για να ξεπεράσουμε τις εγγενείς δυσκολίες που θα προκύψουν αναπόφευκτα από την ίδια τη διαδικασία ή από ασταθείς αρνητικές περιφερειακές επιρροές.

Η νέα στρατηγική ΗΠΑ

Ο Πρόεδρος Trump υποστηρίζει ένα μακροπρόθεσμο περιφερειακό ρόλο των ΗΠΑ όχι μόνο στη Μέση Ανατολή αλλά και στα Βαλκάνια με στόχο την προώθηση μιας ευνοϊκής ισορροπίας δυνάμεων για τη σταθερότητα και την περαιτέρω ασφάλεια των ΗΠΑ και των οικονομικών συμφερόντων τους. Μια περιφερειακή διαταραχή φαίνεται να πηγάζει από την αστάθεια της Βαλκανικής.

Βίαια εθνικιστικά κινήματα , αδύναμα κράτη, κοινωνικο-οικονομική στασιμότητα και περιφερειακές αντιπαλότητες. Στο πλαίσιο αυτής της προοπτικής, η ελληνο-σκοπιανή αντιπαλότητα δεν θεωρείται από τις ΗΠΑ ως κύρια αιτία των προβλημάτων της περιοχής. Παρ’ όλα αυτά, μια συμφωνία θεωρείται ότι είναι ένας σημαντικός καταλύτης για την ενίσχυση της Κεντροβαλκανικής Δημοκρατίας, που θα εξυπηρετεί το εστιακό συμφέρον της προώθησης μιας ευνοϊκής περιφερειακής ισορροπίας δυνάμεων και την αντιμετώπιση των κοινών απειλών.

Εχει όφελος η Ελλάδα από την προσέγγιση;

Σε αυτό το πνεύμα, η προσέγγιση των κρατών, συμπεριλαμβανομένης της εισδοχής της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ απονέμει μερίσματα ειρήνης οικονομικής και πολιτικής που οι χώρες μας μπορούν να λάβουν ως κίνητρο για τις διαπραγματεύσεις.

Είναι εφικτή η λύση;

Η αισιοδοξία για μια καλή λύση στο ζήτημα του Σκοπιανού, υπέρ της Ελλάδας πηγάζει από τα εξής: Πρώτον, τόσο το ΝΑΤΟ όσο και η Ε.Ε βρίσκονται σε μια φάση περίσκεψης αναφορικά με τις διευρύνσεις. Κατά την τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα, στις ΗΠΑ υπήρξαν πάρα πολλοί πολιτικοί και ακαδημαϊκοί που απέρριπταν την ιδέα της νατοϊκής διεύρυνσης. Ένα από τα κύρια επιχειρήματά τους, ήταν πως το εύρος, μειώνει το βάθος.

Η έλλειψη συντονισμού θα ήταν το φυσιολογικό επακόλουθο. Από την άλλη, η Ε.Ε έχοντας περάσει την κρίση του 2008 αλλά και την προσφυγική και βρισκόμενη σε περίοδο επαναπροσδιορισμού στόχων (υπαρξιακών) έχει θέσει το 2025 ως την καλύτερη δυνατή ημερομηνία για την επόμενη διεύρυνσή της (Σερβία, 2025). Δεύτερον, οι σχέσεις Ρωσίας και Δύσης πρέπει πρώτα να προσδιοριστούν στη Μέση Ανατολή και στη Μαύρη Θάλασσα. Τρίτον, οι Αλβανοί πολίτες και η αλβανική συγκυβέρνηση των Σκοπίων, δεν επιθυμούν να θεωρούνται πολίτες κάποιας Δημοκρατίας που θα εμπεριέχει τον όρο «Μακεδονία». Ο λόγος είναι διότι προσβλέπουν στη μελλοντική επιρροή τους τόσο στα Σκόπια, όσο και στο Κόσσοβο (Μεγάλη Αλβανία).

Η κόκκινη γραμμή γιά τα Σκόπια

Ο μεγάλος πονοκέφαλος της κυβέρνησης Ζάεφ είναι το πώς θα εξισορροπήσει την αντιπολίτευση του Γκρουέφσκι (θα θεωρήσει διπλωματική ήττα οποιαδήποτε ονομασία δεν ταυτίζεται με το «συνταγματικό» όνομα των Σκοπίων) και την αλβανική συγκυβέρνηση η οποία την αρνείται. Επόμενως, το «πάγωμα» του ζητήματος από την πλευρά των Σκοπίων, είναι αναγκαίο. Έχοντας αυτά στο νου, ο Γ.Γ του ΝΑΤΟ, έβγαλε από τη δύσκολη θέση τον Ζάεφ έτσι ώστε τουλάχιστον το κομμάτι των πολιτών που στηρίζουν τις θέσεις Γκρούεφσκι, να μην βάλλει κατά του Ζάεφ αλλά κατά του ΝΑΤΟ.

Το γεωπολιτικό χάος, σύμμαχος της Ελλάδος;

Όπως προσώρας παρατηρούμε, όχι μόνο υπάρχουν καλύτερες λύσεις από τις «όποιες λύσεις» και από τις απαισιόδοξες προβλέψεις πολλών ελληνικών παραγόντων, αλλά αυτές οι λύσεις προέρχονται από το γεωστρατηγικό χάος που λαμβάνει χώρα στην περιοχή μας. Η ανάγνωση του περιφερειακού μας γίγνεσθαι πρέπει να γίνει η πρώτη τράπεζα άντλησης των επιχειρημάτων μας, για κάθε εθνικό μας ζήτημα καθώς η περίοδος που διανύουμε μας παρέχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε την αστάθεια, αναδεικνύοντας τον σταθεροποιητικό μας ρόλο.

Τέλος, μη μας κάνει εντύπωση που η Δύση κάνει δεύτερες σκέψεις για τα Σκόπια και την ταχύτατη είσοδό τους στο ΝΑΤΟ. Η επιρροή της Τουρκίας είναι αυξημένη στα Σκόπια και η Τουρκία, αυτή τη στιγμή, τελεί υπό την ρωσική επιρροή. Το ΝΑΤΟ, δε θα ήθελε να έχει ένα μέλος που θα επηρεάζεται από τη Ρωσία καθώς έτσι η Μόσχα, θα μπορούσε να ελέγχει πιθανούς δορυφόρους της εντός του Βορειο-Ατλαντικού Συμφώνου.

Συμπέρασμα

Η de facto αναγνώριση της ονομασίας ακόμη και από 190 κράτη της διεθνούς κοινότητας, δεν πρέπει να μας ανησυχεί. Αυτό που πρέπει να ψάξουμε είναι το γιατί τα Σκόπια εμφανίστηκαν πιο διαλλακτικά και γιατί σύρθηκαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Μια αρχή των διαπραγματεύσεων είναι πως πρέπει να λύνουμε ζητήματα των οποίων η σημερινή λύση, αποκλείεται να είναι χειρότερη από μια μελλοντική (στο προσεχές μέλλον). Η κρατική υπόσταση των Σκοπίων, είναι πιο επισφαλής από ποτέ. Άλλωστε τα ζητήματα αυτού του τύπου, δεν έχουν απαραίτητα γραμμική εξέλιξη (σ.σ Άρνηση του Πακέτου Πινέϊρο, δε σημαίνει απαραίτητα κάποια ζημιά πλαστικής παραμόρφωσης στο Σκοπιανό. Αυτό άλλωστε, έχει φανεί και με το Κυπριακό).

Παρακάτω, ο χάρτης* δείχνει το λόγο για τον οποίον ΗΠΑ και Ρωσία, ερίζουν στα δυτικά Βαλκάνια.