Ιδιωτικοποιείται η εθνική μας συνείδηση;

Γράφει ο Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης

«Όλαι αι εντός της Ελλάδος αρχαιότηται, ως έργα των προγόνων του ελληνικού λαού, θεωρούνται ως κτήμα εθνικόν όλων των Ελλήνων εν γένει».

Η σχέση των μνημείων και των μουσείων με το παρελθόν συγκροτεί την εθνική μας ιστορία, την εθνική μας υπόσταση, τις οποίες είναι παρανοϊκό ως πρακτική να χειρίζεται – και πολύ περισσότερο να εκμεταλλεύεται – ένα Υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων!

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Κάποτε, όταν θέλαμε να υπονοήσουμε ότι κάποιος ξεπέρασε κάθε όριο, συνηθίζαμε να λέμε ότι «αυτός είναι ικανός να πουλήσει και την Ακρόπολη». Όσο κι αν αυτό φαινόταν υπερβολικό, το Υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων μοιάζει να το σκέφτεται σοβαρά! Και μπορεί ακόμα η Ακρόπολη να μην κινδυνεύει άμεσα να εκποιηθεί, ωστόσο, η κατακλυσμιαία και ταπεινωτική παρακμή της χώρας δεν έχει τελειωμό.

Πρόσφατα και με αφορμή τις καταγγελίες των αρχαιολόγων, πληροφορηθήκαμε εμβρόντητοι ότι στον κατάλογο με τα 10.119 ακίνητα του Δημοσίου που δόθηκαν προς αξιοποίηση στο Υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων περιλαμβάνονται και αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία. Η είδηση μάλλον αιφνιδίασε και τη νέα υπουργό Πολιτισμού, η οποία προσπάθησε να διαχειριστεί αμήχανα τις εντυπώσεις που προκλήθηκαν.

Μπορεί το θέμα να μην απασχολεί όσο, για παράδειγμα, η περαιτέρω μείωση των συντάξεων, αλλά πρόκειται για μείζον εθνικό ζήτημα, για μια πρωτοφανή εθνική ταπείνωση, καθώς η χώρα χάνει την αξιοπρέπειά της.

Η υπουργός στην προσπάθειά της να αμβλύνει τις εντυπώσεις, διευκρίνισε ότι «πρόκειται για νόμο του 2016 που έδινε στο Υπερταμείο το σύνολο των ακινήτων του Δημοσίου, με εξαίρεση των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων, των περιοχών Ramsar (δηλαδή των προστατευόμενων περιβαλλοντικών περιοχών) κ.ά. Δεν έχω λόγο να αμφισβητώ τη νομική διάταξη του υπουργείου Οικονομικών». 

Πάντως παραδέχτηκε ότι «κακώς δεν υπήρξε πρόβλεψη να εξαιρεθούν τα μνημεία» και πρόσθεσε ότι «πρέπει να δούμε αν είναι κάτι που απειλεί τα μνημεία ή μια χρόνια ασθένεια του υπουργείου να μην έχει κτηματολόγιο». Σε ό,τι αφορά την πιθανότητα να υπάρξει νομοθετική παρέμβαση, η υπουργός άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο λέγοντας ότι «θα δούμε αν είναι απαραίτητο να ξεκαθαριστεί».

Αναμένοντας με εξαιρετικό ενδιαφέρον και μεγάλη ανησυχία αυτό το ξεκαθάρισμα, ας μας επιτραπεί να παραθέσουμε μερικές σκέψεις για την τεράστια εθνική σημασία του ζητήματος.

Προφανώς τα μνημεία και τα μουσεία ενός λαού δεν είναι νεκροί χώροι. Πριν απ’ όλα, γιατί νοηματοδοτούν το παρελθόν και κατά συνέπεια συγκροτούν την ταυτότητά μας. Είναι αδιανόητο, λοιπόν, να γίνονται αντικείμενο εμπορίας και πώλησης σε ιδιώτες. Πρόκειται για εξωφρενική ιδέα. Τα μνημεία και μουσεία δεν είναι ένας κενός τόπος εκθεμάτων. Αποτελούν απτά υλικά δείγματα με ποικίλα πολιτικά και ιστορικά συμφραζόμενα.

Η σχέση των μνημείων και των μουσείων με το παρελθόν συγκροτεί την εθνική μας ιστορία, την εθνική μας υπόσταση, τις οποίες είναι παρανοϊκό ως πρακτική να χειρίζεται – και πολύ περισσότερο να εκμεταλλεύεται –ένα Υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων!

Μέσω των μουσείων, η ιδεολογική διάταξη της εκθεματικής ταξινόμησης αντανακλά τη βασική εθνική εκδοχή της αδιάλειπτης συνέχειας του ελληνισμού. Μια εκδοχή που επηρεάζει εν πολλοίς και στις μέρες μας τη συγκρότηση του μουσειακού μας αφηγήματος.

Τα μουσειακά εκθέματα στην ουσία διηγούνται την εθνική ιστορία και κατά συνέπεια ακολουθούν τη γραπτή αποτύπωσή της. Προφανώς, λοιπόν, εκποιείται η ιστορία μας σε ιδιώτες! Είναι η ιστορία ενός λαού αντικείμενο προς ενοικίαση ή πώληση;

Από την πρώτη κιόλας στιγμή της δημιουργίας του νεοελληνικού κράτους, εκτός από τον πιεστικό και επίπονο αγώνα για επιβίωση, πρόβαλε επιτακτική η ανάγκη να κρατηθεί άσβεστη η ανάμνηση του παρελθόντος. Το νεοελληνικό κράτος έπρεπε επειγόντως να συγκροτήσει το παρελθόν του, πράγμα που έγινε αντιληπτό αμέσως από τον μεγάλο κυβερνήτη που ευτύχησε να έχει, τον Ιωάννη Καποδίστρια.

Μια από τις βασικότερες φροντίδες του Καποδίστρια που αποσκοπούσαν στη συγκρότηση του ελληνισμού σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος ήταν να περισώσει τα μνημεία που μαρτυρούσαν την αρχαία ελληνική κληρονομιά αυτού του τόπου μέσα από την πρώτη σχετική νομοθεσία περί νόμου αρχαιοτήτων. 

Σε αυτόν τον περίφημο νόμο περί αρχαιοτήτων, που κατά περιόδους συμπληρωνόταν, αναφέρεται ότι «οι διάσπαρτες και εκτεθειμένες αρχαιότητες κατά την προεπαναστατική περίοδο, με την απελευθέρωση γίνονται αδιάψευστα σύμβολα του νεοελληνικού κράτους συνδέοντάς το με την αρχαιότητα. Με δυο λόγια, τα αρχαία μνημεία γίνονται τα πρώτα έτοιμα εθνικά σύμβολα. Έτσι, μέσα στις πρώτες ανειλημμένες υποχρεώσεις του νέου ελληνικού κράτους είναι να υπερασπίσει και να προστατεύσει τις αρχαιότητες από κάθε επιβουλή και κακόπιστη πράξη. 

Δεν είναι λίγες οι κλοπές και οι καταστροφές των μνημείων που είχαν προηγηθεί με κορυφαία την περίπτωση του Έλγιν, αλλά βεβαίως και η εκτεταμένη καταστροφή τους από χωρικούς και η εκμετάλλευσή τους από αρχαιοκάπηλους». […] «Σύμφωνα με το άρθρο του νόμου, «όλαι αι εντός της Ελλάδος αρχαιότηται, ως έργα των προγόνων του ελληνικού λαού, θεωρούνται ως κτήμα εθνικόν όλων των Ελλήνων εν γένει». Πρόκειται για μια διάταξη που αναγνωρίζει πανηγυρικά την προγονική κληρονομιά των Ελλήνων.

Αναρωτιέται, λοιπόν, κανείς αν πωλείται η ανάμνηση του παρελθόντος ενός λαού, ή αν μπορεί να είναι αντικείμενο μιας μνημονιακής διαπραγμάτευσης.

Το θέμα που προέκυψε είναι σοβαρό και υπερβαίνει πολιτικές σκοπιμότητες και κομματικές αντιπαλότητες. Τα υπουργεία Οικονομικών και Πολιτισμού οφείλουν να μας διευκρινίσουν τι ακριβώς συμβαίνει, τι έχει εκχωρηθεί και τι όχι, με σαφήνεια, ακρίβεια και σοβαρότητα – αποφεύγοντας πολιτικάντικες ιδεολογικές αερολογίες –, όπως απαιτεί αυτή η λεπτότατη εθνική υπόθεση.

Έχει εκχωρηθεί μέρος της εθνικής μας κληρονομιάς, της εθνικής μας ταυτότητας, του παρελθόντος μας στο Υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων, ή όχι;

Πηγή