Ετεροχρονισμός φάσης: Το σύμπτωμα που αγνοούμε

Στη χώρα που άνθισε ο ''θεσμός'' της μεταχρονολογημένης επιταγής, στη χώρα των καθυστερήσεων και του γρηγορόσημου, η σχέση χρόνου-αποτελέσματος είναι μάλλον δύσκολη ως προς την ακριβή περιγραφή της

Του  Ηλία Καραβόλια

Θα μου πείτε γιατί το αναφέρω αυτό. Πάει καιρός τώρα που το ΔΝΤ μας ανακοίνωσε οτι έκανε λάθος με τον πολλαπλασιαστή στο πρόγραμμα δημοσιονομικής μας προσαρμογής. 

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Απορώ πόσοι κατανόησαν περι τίνος πρόκειται και πόσο σοβαρό λάθος ήταν αυτό. Άλλωστε η ετυμολογία των εννοιών και η ερμηνεία τους δεν είναι ότι καλύτερο προσφέρουν τα ΜΜΕ στην Ελλάδα της λιτότητας (βλ. εδώ http://www.protagon.gr/ epikairotita/ oikonomia pollaplasiastes-gia-na-kseroume-ti-leme-22246000000 μια άρτια ανάλυση με παραδείγματα).

Μειώσεις του εισοδήματος μας έχουν συμβεί ουκ ολίγες. Αντιθέτως, αύξηση του διαθέσιμου ατομικού εισοδήματος δεν φάνηκε τουλάχιστον μέχρι τώρα. Θα αναρωτηθείτε γιατί επικαλούμαι το αυτονόητο. Άραγε πόσο αυτονόητο είναι το γεγονός ότι η οριακή μεγέθυνση της οικονομίας δεν συνεπάγεται οριακές έστω μεταβολές στα πορτοφόλια νοικοκυριών και επιχειρήσεων; Πόσο κατανοητό είναι στους πολίτες το γιατί δεν μεταφράζονται τα πλεονάσματα του κράτους και η ανάπτυξη σε αντίστοιχα μεγέθη για άτομα και εταιρείες; 

Το αόρατο κενό στο οποίο έπεσε η ελληνική οικονομία καλείται ''ετεροχρονισμός φάσης'', έννοια που χρησιμοποιούν οι ηλεκτρολόγοι-μηχανολόγοι όταν δεν λειτουργούν ταυτόχρονα τα φορτία των κυκλωμάτων στις διακλαδώσεις του ρεύματος. Τέτοιου είδους κύκλωμα είναι το οικονομικό: με διακλαδώσεις, ροές και φορτία. Επειδή τα μικροοικονομικά δεδομένα δεν προσαρμόζονται αμέσως στα μακροοικονομικά, υπάρχει δηλαδή ετεροχρονισμός, δημιουργείται χάσμα φάσης ικανό να βραχυκυκλώσει το οικονομικό κύκλωμα.  

Ειδικά απο τα μέσα του 2017 (οπότε και φαινότανε ότι θα γραφτεί υπερπλεόνασμα) αυτή η ''φάση'' της ελληνικής οικονομίας αποσυνδέθηκε απο την συνήθη χρονικότητα της. Έμπλεξαν οι χρόνοι των μεγεθών, για να το πούμε διαφορετικά. Αλλά ας είμαστε ακριβείς:το κακό είχε ριζωθεί πολύ νωρίτερα, περίπου στα τέλη του 2010 όταν το αυτοκαταστροφικό πρώτο μνημόνιο οδηγούσε με ταχύτητα την οικονομία στην ύφεση. 

Από τότε εγκαταστάθηκαν στο οικονομικό σύστημα της χώρας αρνητικοί πολλαπλασιαστές και επιβραδυντές εισοδήματος. Κάθε φορά που πάθαινε καθίζηση το ΑΕΠ οι χρόνοι καθίζησης του ατομικού εισοδήματος ήταν ταχύτατοι. Αυτό δημιούργησε μια δεδομένη κατάσταση: όποτε και αν σταθεροποιούνταν το ΑΕΠ, θα έπρεπε η εξίσωση φόρων-δαπανών του δημοσίου να συγχρονιστεί με τους χρόνους των ισοζυγίων επιχειρήσεων και νοικοκυριών. 

Εκεί μέτρησε επώδυνα το λάθος του ΔΝΤ που πιστό σε αυτοματισμούς και θεωρίες προσαρμογής νεοφιλελεύθερης εμπνεύσεως υπέθεσε ότι η εσωτερική υποτίμηση και η δημοσιονομική προσαρμογή θα συγχρονιζότανε με την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και των εξαγωγών.

Πρέπει σήμερα να κατανοήσουμε γιατί δεν συμβαδίζουν τα μεγέθη μικροοικονομίας και δημοσιονομικής πολιτικής. Γιατί η εξίσωση φόρων-δαπανών δεν μπορεί να μεταβληθεί με θετικούς ρυθμούς. Επιμένω -και δεν θα κουραστώ να το γράφω-ότι χωρίς γενναία ώθηση στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και χωρίς τόνωση της εγχώριας ζήτησης, μια πτώση των φορολογικών συντελεστών δεν αρκεί απο μόνη της να προσελκύσει επενδυτικά κεφάλαια. 

Οι αυτοματισμοί αυτοί είναι πλέον νοητικά άλματα καθ ότι ο ετεροχρονισμός φάσης της ελληνικής οικονομίας έχει μονιμοποιηθεί δραστικά εντός του χρηματοπιστωτικού κυκλώματος. Απόδειξη γι αυτό που λέω είναι η προσαρμογή της συναλλακτικής συμπεριφοράς μας (περί εθισμού πρόκειται) στα δεδομένα που υπαγορεύουν τα capital controls.

Πηγή