Τα Σοβιετικά Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά! Μια ενδιαφέρουσα πολιτικο-ιστορική αναδρομή

Γράφει ο Αντρέας Ζαφείρης

Γιορτάζονταν άραγε τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά στη Σοβιετική Ένωση; Φυσικά! Και μάλιστα μετά από αλλαγές, που αντιστοιχούσαν στις διαφορετικές φάσεις της σοβιετικής κοινωνίας!

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος

Μετά την επανάσταση, με απόφαση του Συμβουλίου των Λαϊκών Επιτροπών της 24ης Ιανουαρίου 1918 «Περί της εισαγωγής του Δυτικοευρωπαϊκού ημερολογίου στη Ρωσική Ομοσπονδία», η ΡΟ υιοθετεί το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Αλλά η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν δέχτηκε αυτή τη μετάβαση και ανακοίνωσε ότι θα γιορτάζει τα Χριστούγεννα όπως πριν. Από τότε γιορτάζονται τα Ορθόδοξα Χριστούγεννα στη Ρωσία στις 7 Ιανουαρίου.

Στη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου, η Εκκλησία είχε χαρακτηρίσει το χριστουγεννιάτικο δέντρο ως «εχθρικό, γερμανικό εγχείρημα, ξένο προς τους ορθόδοξους Ρώσους λαούς». (Καθώς το είχε καθιερώσει στην Αυλή η πριγκίπισσα Sharlot, πρωσικής καταγωγής, σύζυγος του Μεγάλου Δούκα Νικολάι Πάβλοβιτς,το 1817).

Μετά την επανάσταση, η απαγόρευση του «χριστουγεννιάτικου δέντρου»ακυρώθηκε. Παρά την πείνα και τις καταστροφές, διοργανώθηκαν χριστουγεννιάτικες διακοπές για παιδιά σε μεγάλες ρωσικές πόλεις. Η παράδοση θέλει τον ίδιο τον Λένιν να είναι λάτρης του Δέντρου. Ακόμη και τη νύχτα, στις 31 Δεκεμβρίου 1923, όταν ο Βλαντιμίρ Ίλιτς ήταν βαριά άρρωστος (είχε ακόμη τρεις εβδομάδες ζωής), η N. Krupskaya κανόνισε να στολιστεί ξανά το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο δέντρο. Η ιστορία του πώς ο Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν πήγε με δώρα για τα παδιά στο Σοκόλνικι, στη δασική σχολή όπου είχε στολιστεί το δέντρο, έγινε αγαπημένο θέμα των καλλιτεχνών και των συγγραφέων στην ΕΣΣΔ.

Το 1926 σταμάτησε ο στολισμός δέντρων στα επίσημα σοβιετικά ιδρύματα. Και μέχρι το 1935 η γιορτή των Χριστουγέννων και οι αντίστοιχοι θρησκευτικοί εορτασμοί και παραδόσεις αποθαρρύνονταν από την επίσημη κρατική πολιτική. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1929, εκδόθηκε το διάταγμα του Συμβουλίου των Λαϊκών Κομισάριων, το οποίο ανακάλεσε όλες τις διακοπές εκτός από τις 7 Νοεμβρίου και την 1η Μαΐου. Τα Χριστούγεννα και το Νέο Έτος, έγιναν συνήθεις εργάσιμες ημέρες.

Το 1935, η κυβέρνηση αποφάσισε επίσημα να επαναλάβει τον εορτασμό του νέου έτους στην ΕΣΣΔ.

Ήταν επίσης το 1935, όταν η Pravda δημοσίευσε ένα άρθρο του δεύτερου γραμματέα του ΚΚ της Ουκρανίας, Πάβελ Πάτσεφ, «Ας στολίσουμε ένα καλό χριστουγεννιάτικο δέντρο για το νέο έτος!» Το πρώτο δέντρο στην ΕΣΣΔ , σε επίσημο κτίριο, στολίστηκε το 1935 στο Ανάκτορο των Πιονέρων του Χάρκοβο.

Δύο χρόνια αργότερα, το 1937, χριστουγεννιάτικο δέντρο τοποθετήθηκε στηνΑίθουσα της Ομοσπονδίας των Συνδικάτων. Το δέντρο έφτασε τα 15 μέτρα σε ύψος. Την ίδια χρονιά, το Λαϊκό Επιτροπάτο Εκπαίδευσης εξέδωσε ένα εγχειρίδιο με τίτλο «Χριστουγεννιάτικο δέντρο στο νηπιαγωγείο. Από το 1947, η Πρωτοχρονιά έγινε επίσημη αργία.

Βέβαια αντί για τον «δυτικού τύπου» Santa Claus,επιλέχθηκε ο Ded Moroz, (προερχόμενος από τη σλαβική λαϊκή παράδοση και παραμύθια) με διαφορετικά ρούχα και μάλλον λίγο ψηλότερος! Παρ ‘όλα αυτά, φέρνει δώρα στα παιδιά, εμφανίζεται λίγο πριν από το Νέο Έτος και τοποθετεί δώρα κάτω από το δέντρο. Δέντρο που στη κορυφή του φέρει φυσικά ένα κόκκινο, σοβιετικό αστέρι.

Αγαπημένο τρόπο μεταφοράς για τον Ded Moroz; Ένα έλκηθρο που σέρνεται από τρία άλογα σε μάλλον υπερ-ηχητική ταχύτητα. Μετά το 1955 μερικές φορές τα άλογα τα υποκαθιστούσε ένα διαστημικό σκάφος για να υπενθυμίζει την σοβιετική επιτυχία στην εξερεύνηση του διαστήματος ή απλώς για να φαίνονται λίγο πιο σύγχρονα.

Αντί για ξωτικά τον ακολουθεί η εγγονή του, η Snegurochka, που τον βοηθάει να μοιράζει δώρα και συμβουλές.

Για τα δώρα που θα παραλάβουν τα παιδιά πρέπει όμως να κοπιάσουν. Ο Ded Moroz τους τα δίνει αφού πρώτα τους κάνει μερικές ερωτήσεις (γνώσεων) ή κάποιες «δοκιμασίες» (ένα τραγούδι ή ένα χορό). Σοβιετικό ήθος, ακόμη και στα δώρα!

Υ.Γ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2008, μια νεο-παγανιστική ομάδα υπέβαλε καταγγελία στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, με τον ισχυρισμό ότι τα Ορθόδοξα Χριστούγεννα είναι κακώς επίσημη αργία, καθώς κάτι τέτοιο είναι αντίθετο με το Σύνταγμα της Ρωσίας, σύμφωνα με το οποίο «καμία θρησκεία δεν μπορεί να καθιερωθεί ως κρατική και υποχρεωτική». Αφού εξέτασε την καταγγελία, το δικαστήριο την απέρριψε με το σκεπτικό ότι οι αποφάσεις σχετικά με τις αργίες εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του ρωσικού Κοινοβουλίου και δεν αποτελούν συνταγματικό ζήτημα.

ΠΗΓΗ