Τζέρεμυ Ρίφκιν - Κοινωνία του μηδενικού οριακού κόστους

 

Συγγραφέας: Τζέρεμυ Ρίφκιν

Βιβλίο : Κοινωνία του μηδενικού οριακού κόστους

Εκδόσεις : Ενάλιος

Έτος : 2017

Σελίδες 24-27

Ο Λώρενς Σάμερς, υπουργός Θησαυροφυκακίου (Οικονομικών) των ΗΠΑ στην κυβέρνηση του Μπιλ κλίντον και πρώην πρόεδρος του Πανεπιστημίου Harvard, και ο Μπράντφορντ Τζ. ΝτεΛογκ, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Berkeley της ακλιφόρνιας, επανεξέτασαν το καπιταλιστικό δίλημμα σε μία κοινή ανακοίνωση η οποία δόθηκε τον Αύγουστο 2001 σε συμπόσιο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας του Κάνσας Σίτυ με τίτλο Οικονομική Πολιτική για την Οικονομία της Πληροφορικής. Αυτή τη φορά διακυβεύονταν πολύ περισσότερα καθώς οι νέες τεχνολογίες πληροφορικής και η επερχόμενη επικοινωνιακή επανάσταση του Διαδικτύου απειλούσαν να οδηγήσουν το καπιταλιστικό σύστημα σε μία πραγματικότητα σχεδόν μηδενικού οριακού κόστους στις επόμενες δεκαετίες. 

Οι ανησυχίες των Σάμερς και ΝτεΛονγκ εστιάσθηκαν κυρίως στις αναδυόμενες τεχνολογίες επεξεργασίας δεδομένων και επικοινωνιών. Έγραψαν ότι αυτές οι "σεισμικές καινοτομίες" επέβαλλαν μία γενικότερη αναδιαμόρφωση της εμπορικής ζωής, με δυνητικές επιπτώσεις των οποίων η έκταση ήταν συγκρίσιμη με την εισαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι επερχόμενες τεχνολογικές αλλαγές, σύμφωνα με τους Σάμερς και ΝτεΛογκ, ήταν πιθανόν να μειώσουν δραστικά τα οριακά κόστη, κάτι που αποτέλεσε την αφετηρία της συζήτησης τους. Ξεκίνησαν με την παραδοχή ότι "η βασικότερη προϋπόθεση για οικονομική αποτελεσματικότητα ...[είναι] η τιμή να ισούται με το οριακό κόστος". Δέχθηκαν επίσης ότι "με τα προϊόντα της πληροφορικής το κοινωνικό και οριακό κόστος της διανομής προσεγγίζει το μηδέν". Τώρα έρχεται το παράδοξο: Ο Σάμερς και ο ΝτεΛονγκ ισχυρίσθηκαν ότι

Αν τα προϊόντα πληροφορικής πρόκειται να διανέμονται στο οριακό κόστος τους, που είναι μηδενικό, δεν μπορούν να παράγονται και να διανέμονται από επιχειρηματικές οντότητες οι οποίες χρησιμοποιούν έσοδα που προέρχονται από πωλήσεις σε καταναλωτές για να καλύψουν τις [σταθερές] δαπάνες τους. Προκειμένου να παράγουν και να διανέμουν προϊόντα πληροφορικής [οι εταιρίες] πρέπει να προσβλέπουν ότι θα πωλούν τα προϊόντα τους σε κάποιους με κέρδος.

Οι Σάμερς και ΝτεΛογκ ήταν αντίθετοι στις κυβερνητικές επιδοτήσεις για την κάλυψη των αρχικών δαπανών, με τον ισχυρισμό ότι "τα μειονεκτήματα της διοικητικής γραφειοκρατίας, της ομαδικής νοοτροπίας και της "τυπολατρίας καταστρέφουν την επιχειρηματική ενεργητικότητα της αγοράς".

Αντί για την κρατική παρέμβαση, οι δύο διακεκριμένοι οικονομολόγοι πρότειναν κάπως διστακτικά ότι ίσως ο καλύτερος τρόπος για να προστατευθεί η καινοτομία σε μία οικονομία όπου "είδη παράγονται κάτω από συνθήκες δραστικής αύξησης απόδοσης κλίμακας" θα ήταν η βραχυπρόθεσμη ενθάρρυνση φυσικών μονοπωλίων. Οι Σάμερς και ΝτεΛονγκ προέβαλαν τον ισχυρισμό ότι "η προσωρινή μονοπωλιακή ισχύς και τα αντίστοιχα κέρδη είναι η αναγκαία επιβράβευση που απαιτείται για να ωθήσει την ιδιωτική επιχειρηματικότητα να ασχοληθεί με καινοτομίες αυτού του είδους". Ήταν σε θέση να κατανοήσουν σε ποια θέση έβαζε αυτό την ιδιωτική επιχειρηματικότητα, παραδεχόμενοι ότι το "φυσικό μονοπώλιο δεν πληρεί τις βασικότερες προϋποθέσεις για οικονομική αποτελεσματικότητα που είναι η τιμή να ισούται με το οριακό κόστος". Πράγματι, ο τρόπος λειτουργίας ενός μονοπωλίου, όπως γνωρίζει ο κάθε οικονομολόγος, είναι να αποθαρρύνει τυχόν υποψηφίους ανταγωνιστές από το να εισάγουν νέες καινοτομίες που αυξάνουν την παραγωγικότητα, κατεβάζουν το οριακό κόστος, και μειώνουν τις τιμές για τον καταναλωτή. Παρ' όλα αυτά, οι Σάμερς και ΝτεΛονγκ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι στην "νέα οικονομία" αυτός θα μπορούσε να είναι ο μόνος τρόπος για να κινηθεί προς τα εμπρός. Σε μία απίστευτη ομολογία, οι δύο ανεγνώρισαν ότι ο " σωστός τρόπος σκέψης σχετικά με αυτό το πολύπλοκο σύνολο ζητημάτων δεν είναι ξεκάθαρος, είναι όμως σαφές ότι το ανταγωνιστικό μοντέλο δεν μπορεί να είναι πλήρως κατάλληλο... αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμη ποιό θα μπορούσε να είναι το σωστό μοντέλο".

Οι Σάμερς και ΝτεΛόνγκ βρέθηκαν παγιδευμένοι σε απελπιστικό βαθμό. Αν και οι οικονομολόγοι και επιχειρηματίες δεν είχαν ποτέ την πρόθεση να δουν το καπιταλιστικό σύστημα να αυτοκαταστρέφετεαι (περίμεναν να διαρκέσει για πάντα), μία προσεκτική εξέταση της λειτουργικής του λογικής αποκαλύπτει το αναπόφευκτο ενός μέλλοντος με σχεδόν μηδενικά οριακά κόστη. Μία κοινωνία σχεδόν μηδενικού οριακού κόστους συνιστά τη βέλτιστη αποτελεσματική συνθήκη για τη γενική ευημερία και αντιπροσωπεύει τον τελικό θρίαμβο του καπιταλισμού. Όμως αυτή η στιγμή θριάμβου σηματοδοτεί μία αναπόφευκτη έξοδο του από τον παγκόσμιο στίβο. Αν και ο καπιταλισμός δεν πρόκειται σύντομα να τεθεί εκτός μάχης, είναι φανερό ότι καθώς μας φέρνει όλο και πιο κοντά σε μία κοινωνία σχεδόν μηδενικού οριακού κόστους, η κάποτε αδιαμφισβήτητη ισχύς του ελαχιστοποιείται και ανοίγει τον δρόμο σε έναν τελείως διαφορετικό τρόπο οργάνωσης της οικονομικής ζωής, σε μία εποχή που θα χαρακτηρίζεται από αφθονία αντί για σπάνι.

Σελίδες 310-311

Στην πλειονότητα τους, οι οικονομολόγοι της ελεύθερης αγοράς, οι διευθυντές επιχειρήσεων, οι νεοφιλελεύθεροι διανοούμενοι, και οι προοδευτικοί πολιτικοί -όπως ο Μπιλ Κλίντον στις Ηνωμένες Πολιτείες και ο πρωθυπουργός Τόνυ Μπλερ στο Ηνωμένο Βασίλειο- κατόρθωσαν να επιβληθούν προβάλλοντας την αγορά, σαν το μοναδικό κλειδί για την οικονομική πρόοδο και καταγγέλλοντας τυχόν επικριτές σαν παρωχημένους και εκτός επαφής με την πραγματικότητα, και ακόμη χειρότερα, σαν απολογητές του Σοβιετικού τύπου κρατικού μοντέλου. Η κατάρρευση της Σοβιετικής αυτοκρατορίας με την εκτεταμένη διαφθορά της, την αναποτελεσματικότητα, και την οικονομική στασιμότητα χρησιμοποιήθηκε σε κάθε περίσταση σαν παράδειγμα προς αποφυγήν και σαν πειστική απόδειξη ότι η κοινωνική ευημερία θα διασφαλιζόταν πιο αποτελεσματικά με την ανάθεση όλων των δραστηριοτήτων στα χέρια της αγοράς και τον υποβιβασμό των κυβερνήσεων σε έναν υποτυπώδη ρόλο όσον αφορά τις δημόσιες λειτουργίες.

ΠΗΓΗ: protagorasnews