Τέλος εποχής για την ΕΤΑ: Η σκληρή ιστορία των Βάσκων αυτονομιστών

Πενήντα οκτώ χρόνια μετά την ίδρυσή της η Βασκική αυτονομιστική οργάνωση ΕΤΑ κατέθεσε τα όπλα. Τα όποια ήταν ουκ ολίγα. Σχεδόν 3,5 τόνοι όπλων, εκρηκτικών και άλλων υλικών βρέθηκαν στις οκτώ κρυψώνες που υπέδειξε η οργάνωση... 

Είχε προηγηθεί του αφοπλισμού η ανακοίνωση τον Οκτώβριο του 2011 περί οριστικής παύσης της ένοπλης δράσης της, αφού στο μεταξύ είχε αποδυναμωθεί από τον τελευταίο κύκλο συλλήψεων μελών της σε Γαλλία και Ισπανία. Ποια είναι όμως η ιστορία της μακρόβιας αυτής οργάνωσης, της-ομολογουμένως- ιδιαίτερης αυτής περίπτωσης οργανωμένης πάλης για αυτοδιάθεση, που ήταν ο εφιάλτης του Ισπανικού κράτους για χρόνια;

Η ΕΤΑ (βασκικά: Euskadi Ta Askatasuna, που σημαίνει Βασκική γη Και Ελευθερία) ιδρύθηκε επίσημα το 1959, ενάντια στην πολιτική του δικτάτορα Φράνκο στην Ισπανία απέναντι στη βασκική γλώσσα και κουλτούρα.

Επίσημα, όλα άρχισαν στις 31 Ιουλίου του 1959, όταν μια ομάδα από νεαρούς με βαθιά ριζωμένα εθνικιστικά “πιστεύω” χρησιμοποίησε για πρώτη φορά την ονομασία Euskadi ta Askatasuna (ETA). Στην πραγματικότητα όμως, η ιστορία της ΕΤΑ ξεκίνησε αρκετά νωρίτερα. Το 1952 κάποιοι φοιτητές από το Μπιλμπάο δημιούργησαν την ομάδα Ekin. Ένα χρόνο αργότερα, η Ekin ήρθε σε επαφή με την EGI, τη Νεολαία της PNV (Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα) και το 1956 οι δυο οργανώσεις ενώθηκαν.

Τα ζητήματα αρχικά ήταν δυο. Η ανεξαρτητοποίηση του Euskadi και του Iparralde, δηλαδή της Euskal Herria (πατρίδα, χώρα, επικράτεια των Βάσκων) και δεύτερον, ο πόλεμος εναντίον της δικτατορίας του Φράνκο. Στην πορεία, το αίτημα της αυτοδιάθεσης ζυμώθηκε με ιδεολογικές αναζητήσεις, επηρεάστηκε από τον μαρξισμό και το επαναστατικό κίνημα, που άλλαξαν την αρχική φυσιογνωμία του κινήματος, μετατρέποντάς το σε μια οργάνωση που επέλεξε την ένοπλη βία και το αντάρτικο πόλης ως βασικούς μοχλούς δράσης και πίεσης στην αντιπαράθεση με την κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας.

Η ΕΤΑ ξεκίνησε τη δράση της στις 18 Ιουλίου του 1961, όταν μέλη της προσπάθησαν να εκτροχιάσουν ένα τρένο γεμάτο με εθελοντές του Φράνκο που ταξίδευαν στο Σαν Σεμπαστιάν για να τιμήσουν την επέτειο της «εθνικής εξέγερσης». Την επόμενη χρονιά συγκλήθηκε η πρώτη Συνέλευση της ΕΤΑ στο μοναστήρι του Belloc στη Γαλλία, στην οποία τέθηκαν ως αρχές της ιδεολογίας της, η ιστορική αναγέννηση, το λαϊκό κράτος, η ανάδειξη της βασκικής γλώσσας ως κομβικού στοιχείου της εθνικής ταυτότητας και η ανεξαρτησία της Χώρας των Βάσκων.

Το πρώτο θανατηφόρο χτύπημα, την ευθύνη του οποίου ανέλαβε η οργάνωση, συνέβη στις 7 Ιουνίου του 1968 στο Σαν Σεμπαστιάν με τη δολοφονία του αστυνομικού Χοσέ Άνχελ Παρδίνες. Την ίδια χρονιά η ΕΤΑ προχώρησε σε μια ακόμα εκτέλεση που προκάλεσε μεγάλη αίσθηση, αυτήν του αρχηγού της μυστικής αστυνομίας του Σαν Σεμπαστιάν, Μελιτόν Μανθάνες.

Στα πρώτα πάντως χρόνια της ένοπλης δράσης της ΕΤΑ, το χτύπημα με το μεγαλύτερο αντίκτυπο στην δικτατορική Ισπανία του Φράνκο, υπήρξε η εκτέλεση του προέδρου της Κυβέρνησης, Καρέρο Μπλάνκο, που πραγματοποιήθηκε με εντυπωσιακό τρόπο τον Δεκέμβριο του 1973 στη Μαδρίτη και έμεινε γνωστή ως «Operación Ogro» (επιχείρηση Δράκοντας).

Η ιστορία της ΕΤΑ είναι γεμάτη από συνεχόμενες διασπάσεις, με πρώτη αυτήν του 1966, όταν η ΕΤΑ διασπάστηκε για πρώτη φορά. Η οργάνωση χωρίστηκε σε «εργατικούς» και «εθνικιστές».Οι πρώτοι δημιούργησαν μια νέα οργάνωση που ονομάστηκε ΕΤΑ Berri (νέα ΕΤΑ) και οι δεύτεροι έμειναν στην ΕΤΑ Zaharra (παλαιά ΕΤΑ). Τελικά η ΕΤΑ Berri διαλύθηκε και τα μέλη της προσχώρησαν στο Movimiento Comunista (MC), δηλαδή το Κομμουνιστικό Κίνημα.

Η πιο σοβαρή διάσπαση ήρθε το 1973, αμέσως μετά την 6η Συνέλευση. Οι εντάσεις μέσα στην οργάνωση είχαν ήδη κορυφωθεί, όταν το ένοπλο σκέλος αποφάσισε μονόπλευρα το χτύπημα κατά του Καρέρο Μπλάνκο, κάτι που είχε ως επακόλουθο την απόσχιση του «εργατικού» τμήματος, το οποίο αργότερα ίδρυσε την LAIA (Langile Abertzale Iraultzaileen Alderdia), το εργατικό κόμμα των επαναστατημένων πατριωτών.

Η ΕΤΑ θεωρούσε ότι το πολιτειακό σύστημα μετά το 1978 δεν είχε φέρει ουσιαστικές αλλαγές, χαρακτηρίζοντας την εκκολαπτόμενη δημοκρατία ως μια συνέχεια της δικτατορίας του Φράνκο. Από εκείνη τη χρονιά η οργάνωση αποφάσισε την αλλαγή της στρατηγικής της, υιοθετώντας τον γνωστό ως φθοροποιό πόλεμο (guerra de desgaste) ή ανταρτοπόλεμο. Στοχοποίησε λοιπόν τον Στρατό και τα Σώματα Ασφαλείας, για να πιέσει το κράτος.

Το 1978 ιδρύεται το πολιτικό σκέλος της ΕΤΑ, η Herri Batasuna (Λαϊκή Ενότητα), ως συνασπισμός 4 κομμάτων της πατριωτικής αριστεράς.

Από την ίδρυση της Herri Batasuna και μετά, η ΕΤΑ αύξησε κατά πολύ τα χτυπήματά της τόσο σε αριθμό όσο και σε ένταση. Ξεκίνησαν οι τυφλές επιθέσεις με βόμβες και αυτοκίνητα παγιδευμένα με εκρηκτικά που ως αποτέλεσμα είχαν τον θάνατο αμάχων, αλλά και οι απαγωγές κυρίως πλούσιων επιχειρηματιών, με σκοπό τη συλλογή λύτρων.

Αποκορύφωμα αυτών των επιθέσεων ήταν το χτύπημα στο πολυκατάστημα Hipercor στη Βαρκελώνη στις 19 Ιουνίου του 1987, όπου 21 άτομα έχασαν τη ζωή τους και άλλα 45 τραυματίστηκαν. Η έκρηξη της βόμβας στο Αρχηγείο της Αστυνομίας της Σαραγόσα λίγους μήνες αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1987, με 11 νεκρούς (ανάμεσα στους οποίους και 5 κοριτσάκια), έφερε την πρώτη αντίδραση των πολιτικών κομμάτων της Χώρας των Βάσκων.

Στις 12 Ιανουαρίου του 1988 τα 6 από τα 7 κόμματα της Χώρας των Βάσκων με την παρουσία του Lehendakari (προέδρου της Χώρας των Βάσκων) συνυπέγραψαν τη Συμφωνία για την ομαλοποίηση και ειρήνευση στη Χώρα των Βάσκων που έμεινε γνωστή ως Συνθήκη του Ajuria Enea (παλάτι στη Βιτόρια, όπου διεξήχθη η συνάντηση). Την ίδια χρονιά η ΕΤΑ κήρυξε την πρώτη κατάπαυση του πυρός στην ιστορία της.

Το 1992 η ΕΤΑ υπέστη το μεγαλύτερο πλήγμα στην μέχρι τότε ιστορία της. Η συνεργασία της γαλλικής και ισπανικής αστυνομίας είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη όλου του ηγετικού πυρήνα της οργάνωσης (Pakito, Txelis και Fiti) στη γαλλική πόλη Μπιντάρ ακριβώς δίπλα στα σύνορα με την Ισπανία. Η ΕΤΑ χρειάστηκε πολύ χρόνο για να συνέλθει, όμως τρία χρόνια αργότερα επέστρεψε με ένα φιλόδοξο σχέδιο: τη δολοφονία του τότε αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Χοσέ Μαρία Αθνάρ.

Ο πρόεδρος του ΡΡ (Partido Popular) γλίτωσε το θάνατο μετά την έκρηξη παγιδευμένου αυτοκινήτου, χάρη στη θωράκιση του οχήματος στο οποίο επέβαινε. Όταν ο Αθνάρ κέρδισε τις εκλογές του 1996 και έγινε πρωθυπουργός, η ΕΤΑ αύξησε κατακόρυφα τα χτυπήματά της με αποκορύφωμα τις απαγωγές των Ορτέγα Λάρα και Κόσμε Ντελκλό και την εν ψυχρώ εκτέλεση του δημοτικού σύμβουλου της μικρής πόλης Έρμουα, Μιγκέλ Άνχελ Μπλάνκο.

Η έκρηξη στις 30 Δεκεμβρίου του 2006, όπου ένα φορτηγάκι παγιδευμένο με εκρηκτικά σε έναν από τους χώρους στάθμευσης του Terminal 4 στο αεροδρόμιο Barajas της Μαδρίτης, προκάλεσε τον θάνατο δυο τουριστών από το Εκουαδόρ και τον τραυματισμό άλλων 20 ήταν η αρχή του τέλους για την οργάνωση.

Στις 20 Οκτωβρίου του 2011, η ΕΤΑ ανακοίνωσε την οριστική παύση της ένοπλης δράσης της. Στο ανακοινωθέν τα μέλη της οργάνωσης εγγυήθηκαν «μια σαφή, σταθερή και οριστική δέσμευση για το τέλος της ένοπλης αντιπαράθεσης», καλώντας παράλληλα τις κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Γαλλίας σε έναν «απευθείας διάλογο με στόχο την εξεύρεση λύσης στην πολύχρονη διαμάχη».

Στην ETA, που εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται τρομοκρατική οργάνωση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αποδίδονται 800 δολοφονίες, δεκάδες απαγωγές ενώ περί τα 700 μέλη της έχουν καταδικαστεί σε φυλάκιση στην Ισπανία και στη Γαλλία και άλλες χώρες.

Η βασκική οργάνωση ζητεί να διεξαχθούν διαπραγματεύσεις για τα περίπου 360 μέλη της που παραμένουν φυλακισμένα στην Ισπανία και τη Γαλλία και αμνηστία για όσα ζουν στην παρανομία, ο αριθμός των οποίων εκτιμάται σε 30 περίπου, σύμφωνα με πηγές των υπηρεσιών ασφαλείας στη Γαλλία και την Ισπανία. Ωστόσο η κυβέρνηση της Μαδρίτης έσπευσε να προειδοποιήσει ότι η βασκική αυτονομιστική οργάνωση δεν έχει «τίποτα να περιμένει» ως αντάλλαγμα.

ΠΗΓΗ: tvxs μέσω ellinikoforoum