Υποταγή στην Ξενοκρατία ή ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ; του Κώστα Βενετσάνου*

Δίλημμα Λαού και Στρατού

Δεν υπάρχει μήνας που να μη θυμίζει μια μαύρη ή μια χρυσή σελίδα της ιστορίας ή έστω ένα σημαντικό, αξιομνημόνευτο γεγονός. Ο Σεπτέμβρης όμως, εκτός από τα γνωστά «Σεπτεμ-βριανά» στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη το 1955, όπου οι «σύμμαχοί» μας Τούρκοι ολοκλήρωσαν ότι είχαν αφήσει το 1922, υπάρχουν και δυο σημαντικά, ταυτόσημα γεγονότα, με «θετικό πρόσημο».

Το ένα, για να φρεσκάρουμε τη μνήμη σας, αφορά την πολιτικο-στρατιωτική επανάσταση καπεταναίων αγωνιστών του 1821, στρατιωτικών (Στρατηγός Ι. Μακρυγιάννης, Κων. Κανάρης, Ν. Μπότσαρης, ο πολιτικός - διπλωμάτης Ανδρέας Μεταξάς κ.ά. με αρχηγό ορισμένο από τους ίδιους το Συνταγματάρχη Δημ. Καλλέργη), και τον ταυτόχρονο ξεσηκωμό του Λαού με την αξίωση παραχώρησης Συντάγματος.

Η 3η Σεπτεμβρίου (1843) είναι ένδοξη ημέρα μνήμης – ορόσημο για τον κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, για τους πρωταγωνιστές, στρατό και λαό, τιμής παραδειγματισμού για τους σύγχρονους.

Έχει όλα τα στοιχεία της αληθινής επανάστασης και μάλιστα αναίμακτης: Ανταποκρινόταν στο πραγματικό γενικό λαϊκό αίσθημα.

Υπήρξε αυθόρμητη λαϊκή σύμπραξη. Ταύτιση φωτισμένης πολιτικής ηγεσίας, λαού και του ένοπλου τμήματός του - του στρατού. Αποφασιστικότητα, σχεδιασμός, αιφνιδιασμός, σταθερότητα και εμμονή (Ο Όθωνας προσπάθησε να ακολουθήσει παρελκυστική τακτική. Του το απέκλεισαν! Προσπάθησε να διαβουλευτεί με ξένους πρεσβευτές. Οι επαναστάτες τους απαγόρευσαν την είσοδο στα ανάκτορα. Αυτό θα πει «εδώ και τώρα»! Ο Όθωνας αναγκάστηκε να υπογράψει, εκείνη τη στιγμή, Β. Διάταγμα για Συντακτική Εθνοσυνέλευση και διορισμού νέας προσωρινής κυβέρνησης των επαναστατών)1.

Το άλλο σημαντικό ιστορικό γεγονός, η επανάσταση στο Γουδί, έχει τους ίδιους πρωταγωνιστές, στρατό και λαό και άξια στρατιωτική, κυρίως, ηγεσία. Τον έντιμο συνταγματάρχη του πυροβολικούΝίκο Ζορμπά. Το ζητούμενο εδώ ήταν η απαλλαγή από τους κοτζαμπάσηδες και τον θεσμικό τους εκπρόσωπο, τον παλαιοκομματισμό, και η απομάκρυνση από το στράτευμα του διαδόχου Κωνσταντίνου και των πριγκίπων, που τους θεωρούσαν υπαίτιους για τον ατιμωτικό πόλεμο του 1897. Προϋπόθεση βέβαια η αναθεώρηση του Συντάγματος.

Η επανάσταση στο Γουδί (η στάση ορθότερα) του «Στρατιωτικού Συνδέσμου» αξιωματικών και υπαξιωματικών, εκδηλώθηκε το 15Αύγουστο του 1909, αλλά έλαβε τη μορφή λαϊκής εξέγερσης στις 14 Σεπτέμβρη του ίδιου έτους με το ξέσπασμα του λαού της Αθήνας και του Πειραιά, στα μαζικά συλλαλητήρια που έλαβαν χώρα την ημέρα αυτή, «για το ξεκαθάρισμα του παρελθόντος από τους σωρευμένες αθλιότητες του κοτσαμπασισμού και του στέμματος»2.

Άντληση Διδαγμάτων

Όταν διαβάζεις την ιστορία, σαν να διαβάζεις ένα ρομάντζο, τον «υδραυλικό» ε.π. ή τον «κηπουρό», ή σαν να βλέπεις ένα τηλεοπτικό σήριαλ βυθισμένος στον καναπέ σου, τον Σουλεϊμάν ή τον Εσκομπάρ π.χ., όπως θέλουν να στα παρουσιάζουν οι διαπλεκόμενοι καναλάρχες, οι παραγγελιοδόχοι σεναριογράφοι και οι εντεταλμένοι σκηνοθέτες, τότε ΔΕΝ διδάσκεσαι· παραμυθιάζεσαι!

Η ιστορία είναι μελέτη και πλούτος πολυπηγής, είναι δέσμη φωτός εμπεπηγμένη στο σκότος του αγνώστου, ανιχνεύουσα το αόρατο μέλλον.

Έτσι μελετώντας την ιστορία, την τοποθετείς επί βάθρου θετικής επιστήμης, όπου παρόμοια αίτια συνεπιφέρουν τα ίδια ή παρεμφερή αποτελέσματα (αιτιατά).

Κατόπιν τούτων διερωτώμαι, πως έχουν καταφέρει οι πολιτικοί μας να πείσουν τον κόσμο, ότι ζούμε σε μια κανονικότητα. Μια κανονικότητα που σου επιτρέπει την πολυτέλεια ν’ αντιμετωπίζεις την πολιτική –τη ζωή σου την ίδια δηλαδή, την τσέπη σου, πιο πεζά- με ...αθλητική διάθεση περίπου ποδοσφαιρικά: Ολυμπιακός - Παναθηναϊκός·η ομάδα μου, που ακόμα κι αν μ’ εξοργίζει, για τα λάθη, για την ανικανότητα, για τους παράγοντες, για πιθανή διαφθορά και διαπλοκή, παραμένω πιστός οπαδός κι ελπίζω γιατί... άλλαξε ο Πρόεδρος!

Κι ενώ διερωτώμαι «πως τα ‘χουν καταφέρει οι πολιτικοί μας, να πείσουν τον κόσμο, ότι ζούμε μια κανονικότητα», οπότε θα τους χαρακτήριζε μια ικανότητα δημαγωγική, μια δεύτερη σκέψη μου ‘ρχεται στο νου, μήπως κι οι ίδιοι νομίζουν, είναι πεπεισμένοι πως ζούμε σε κανονικότητα, οπότε θα τους χαρακτήριζα απερίφραστα και κατά περίπτωση ως φαύλους, ανίκανους, απαίδευτους, αμοραλιστές, ατομιστές και όσα άλλα επίθετα θα μπορούσατε καταλλήλως να προσθέσετε...

Όμως, μωραίνει κύριος, όν βούλεται απωλέσαι! Μόνο που μαζί με τον πιλότο που «βούλεται ...απωλέσαι», καταστρέφει και τους επιβάτες. Κι αν στο αεροσκάφος οι επιβάτες δεν γνωρίζουν και δεν φταίνε, στην πολιτική ζωή ενός κράτους οι πολίτες οφείλουν να γνωρίζουν και ευθύνονται για τις επιλογές των κυβερνητών. Ιδιαίτερα το «δις εξαμαρτείν» ΔΕΝ συγχωρείται. Πόσο μάλλον το τρις, τετράκις και πολλάκις!

Γι’ αυτό αναφέρθηκα στα ιστορικά γεγονότα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 και της επανάστασης στο Γουδί, το 1909. Γιατί υπάρχουν και σήμερα παρεμφερείς συνθήκες στην πολιτική ζωή του τόπου: Οικονομική εξαθλίωση, υπερχρέωση, πολιτική υποτέλεια και εξάρτηση, διαφθορά, παρεμβάσεις στη δικαιοσύνη, αυταρχισμός...

Έτσι, «τίθεται εκ νέου εις το έθνος το δίλημμα της υποταγής εις την αυθαιρεσίαν ή τηςεπαναστάσεως»4. Γιατί βεβαίως, «την ευθύνην των επαναστάσεων φέρουσιν ουχί οι εκτελούντες, αλλά οι καθιστώντες αυτάς αναποδράστους»5, όπως τόνισε ευθαρσώς ο αείμνηστος μεγάλος πολιτικός ηγέτης Χαρίλαος Τρικούπης.

Επανάσταση την οποία αιτιολογούν ή και δικαιολογούν μεγάλοι συγγραφείς, φιλόσοφοι και πολιτειολόγοι όπως ο Αλεξ. Σβώλος6, ο Ν.Ν. Σαρίπολος7, ο Αγγλος Taylor, συνταγματολόγοι άπαντες και ο σοφότερος πάντων και διδάσκαλος Αριστοτέλης8.

Και τίθεται το ερώτημα: Ποιος θα κάνει την επανάσταση, “την οποίαν άπαντες αποτροπιαζώμεθα”;

Η ιστορία διδάσκει: Ο Λαός και το ένοπλο τμήμα του, ο Στρατός!

Ο ελληνικός στρατός στη μεγάλη του πλειονότητα, από την επανάσταση του 1821 και μέχρι το 1935, ήταν δημοκρατικός και προοδευτικός. Από το 1935 και για 40 χρόνια, μέχρι τη μεταπολίτευση έγινε ταξικός, συντηρητικός, νοθευμένος και διαβρωμένος και στην πραγματικότητα εξαρτημένος από το ΝΑΤΟ και τους Αμερικανούς, με κορύφωση, τη χούντα των Συνταγματαρχών.

Επομένως, τεχνηέντως και μεθοδικά, ο στρατός ενοχοποιήθηκε στη συνείδηση του λαού. Άρα; Άρα το βάρος πέφτει στο θάρρος και το αίσθημα ευθύνης του καθενός μας. Η αγανάκτηση μπορεί και είναι μια κινητήρια δύναμη, δεν είναι η καλύτερη. Και οπωσδήποτε δεν είναι για τους ηγέτες. Οι ηγέτες πρέπει να είναι ψύχραιμοι, νηφάλιοι και λογικοί· όχι βέβαια φοβικοί, που φοράνε το προσωπείο του «ρεαλιστή» και της σοβαρότητας.

Το καθήκον επιβάλλεται από τη δημοκρατική και εθνική συνείδηση ενός εκάστου, (κι αυτή την εθνική συνείδηση έχουν φροντίσει να τη διαβρώσουν σε μεγάλο βαθμό), αλλά και από το άρθρο 120 του Συντάγματος που «επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων που δικαιούνται και υποχρεούνται ν’ αντιστέκονται με κάθε μέσον εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία».

Και βία δεν είναι μόνο τα τανκς. Είναι και η απάτη και η ψυχολογική βία και η οικονομική εξαθλίωση και η προσβολή της αξιοπρέπειας.

1. Πολλές πηγές, μα κύρια του πρωταγωνιστή Στρατηγού Ι. Μακρυγιάννη «Απομνημονεύματα».

2. Στεφ. Τσαπάρας: «Η πολιτική Ηγεσία και οι ξένοι στη Νεότερη Ιστορία της Ελλάδας», τομ. 2ος, σελ. 80-88 κ.ε.

3. Προερχόμενος από πολλές πηγές.

4. Χαρ. Τρικούπης: «Τις πταίει» (Στεφ. Τσαπάρας, ως άνω, τομ. 1ος σελ. 169).

5. Χαρ. Τρικούπης: Αρθρο του «Παρελθόν και Ενεστώς» (ως άνω σελ. 176).

6. Α.Ι. Σβώλου: Συνταγματικόν Δίκαιον, τομ. Α., β. ανατυπ. 1942, σελ. 119.

7. Ν.Ν. ΣΑΡΙΠΟΛΟΥ: Σύστημα Συνταγματικού και Γενικού Δικαίου, Αθήναι 1903, τομ. 1, σελ. 25, 17 και σε υποσημείωση το έργο του taylor “Theorigin and growth of the English constitution”, Λονδίνο 1889.

8. Αριστοτέλους “ΠΟΛΙΤΙΚΑ”, β. Ε’, κεφ. γ’ §1.

*Ο Κώστας Βενετσάνος είναι δημοσιογράφος. Αρθρογράφος της εφημερίδας ΕΒΔΟΜΗ της Ανατ. Αττικής