Άμα θέλουν οι... πασάδες

 

Του  ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΗΛAΚΑ 

«Όλα εξαρτώνται από την Τουρκία». Αυτή είναι η οδυνηρή διαπίστωση της ελληνικής κυβέρνησης λίγες μόλις μέρες μετά τη συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας για τον έλεγχο των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη. Μάλιστα, αυτή η οδυνηρή διαπίστωση συνοδεύεται και από την απαισιόδοξη αλλά βάσιμη εκτίμηση κυβερνητικών παραγόντων, οι οποίοι προεξοφλούν ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να αφήνει ανεξέλεγκτη την προσφυγική / μεταναστευτική ροή προς τα ελληνικά νησιά.

Αυτές οι εκτιμήσεις και διαπιστώσεις δημιουργούν επιπρόσθετη ανησυχία στην ελληνική κυβέρνηση και για έναν ακόμη λόγο: Η Αθήνα διαπιστώνει στην πράξη ότι η συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας μετατρέπει, σε τελική ανάλυση, το προσφυγικό ζήτημα σε ελληνικό κατά κύριο λόγο πρόβλημα, καθώς οι Ευρωπαίοι εταίροι έχουν φροντίσει να σφραγίσουν ήδη τις εξόδους των προσφύγων / μεταναστών από την Ελλάδα, ενώ την ίδια στιγμή η εισροή τους εξαρτάται από την καλή θέληση της Τουρκίας και μόνο.

Η μόνη ελπίδα στην οποία στηρίζονται οι σχεδιασμοί της ελληνικής κυβέρνησης είναι ότι με την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στην πράξη, δηλαδή με το κλείσιμο των ευρωπαϊκών συνόρων, θα αρχίσει να μειώνεται σταδιακά ο αριθμός της προσέλευσης στο ελληνικό έδαφος, καθώς θα γίνει γνωστό ότι η Ελλάδα είναι χώρα - καραντίνα και όποιος μπαίνει σε αυτήν έχει μηδαμινές πιθανότητες να προχωρήσει προς τη Βόρεια Ευρώπη.

Για να συμβεί αυτό, ωστόσο, θα πρέπει να λειτουργήσει η συμφωνία, η οποία προβλέπει – σε γενικές γραμμές – ότι όσοι μπαίνουν στην Ελλάδα από την Τουρκία μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας θα επιστρέφουν, δηλαδή θα γίνονται δεκτοί πίσω στην Τουρκία. Και επιπροσθέτως οι Ευρωπαίοι, εκπληρώνοντας την υποχρέωση με βάση τη συμφωνία που υπέγραψαν, θα δέχονται ίσο αριθμό προσφύγων με αυτόν που η Ελλάδα επέστρεψε πίσω στην Τουρκία.

Προϋποθέσεις επιτυχίας

Με άλλα λόγια, για να λειτουργήσει σε κάποιον βαθμό η συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας, θα πρέπει:

1. Η Ελλάδα σύντομα να οργανώσει τις υποδομές που χρειάζονται για τον έλεγχο, την ταυτοποίηση και εξέταση μέσα σε μια βδομάδα των αιτημάτων ασύλου που θα υποβάλλονται. Ταυτόχρονα, όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να στεγάζονται, να σιτίζονται, να περιθάλπονται και να φυλάσσονται μέχρι – μέσα σε μια εβδομάδα – να εξεταστεί το αίτημα ασύλου τους και οι περισσότεροι – με βάση τη συμφωνία – να επιστρέψουν στην Τουρκία.

2. Η Τουρκία να δεχτεί τις επιστροφές χωρίς χρονοτριβές και προσχήματα.

3. Οι Ευρωπαίοι να δεχτούν τον ίσο αριθμό προσφύγων με αυτόν που επέστρεψαν από την Ελλάδα στην Τουρκία. 

4. Οι ρυθμοί των επιστροφών από την Ελλάδα προς την Τουρκία να είναι μεγαλύτεροι ή τουλάχιστον ίσοι με τον ρυθμό των νέων αφίξεων.

Σύμφωνα με την εκτίμηση κυβερνητικών παραγόντων, αυτό το τιτάνιο έργο δεν μοιάζει εφικτό να υλοποιηθεί και όλοι πλέον κάνουν υπολογισμούς ως προς τον βαθμό απόκλισης του σχεδίου. Όπως λένε κυβερνητικές πηγές, η χώρα και οι δομές της μπορούν να αντεπεξέλθουν στο βάρος της διαχείρισης μέχρι 100.000 μεταναστών και προσφύγων, οι οποίοι θα παγιδευτούν στα όριά της. Από εκεί και πάνω η κατάσταση γίνεται ανεξέλεγκτη και ο κίνδυνος της κατάρρευσης ολοφάνερος. 

Σύμφωνα, λοιπόν, με την ανάλυση των δεδομένων που έχει στη διάθεσή της η ελληνική κυβέρνηση, το εφιαλτικό για τη χώρα σενάριο κατάρρευσης συνεπάγεται τον εγκλωβισμό στην Ελλάδα ενός αριθμού πάνω από 150.000 ανθρώπων. Πρόκειται για έναν αριθμό ο οποίος πολύ εύκολα προκύπτει στην περίπτωση που δεν σταματήσουν οι ροές και υπονομευτεί από την πλευρά της Τουρκίας η συμφωνία.

Η τουρκική πίεση

Μια ακόμη ανησυχητική παράμετρος της προσφυγικής κρίσης έχει να κάνει καθαρά με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ιδιαίτερα με την ευκαιρία που εκμεταλλεύεται η Άγκυρα να προωθήσει τις διεκδικήσεις της σε βάρος της Ελλάδας.

Το τελευταίο διάστημα είναι ενδεικτικό ότι η Άγκυρα φρόντισε να υπενθυμίσει το σύνολο των διεκδικήσεών της στο Αιγαίο και μάλιστα εμπράκτως και όχι μόνο προς την Ελλάδα:

◆ Απαγόρευσε σε Ισπανό υπουργό να πετάξει πάνω από την Τουρκία σε περίπτωση που, σύμφωνα με το σχέδιο πτήσης του, ανεφοδίαζε το αεροσκάφος του στη Ρόδο.

◆ Έχει επιβάλει τον αποκλεισμό των περιπολιών της δύναμης του ΝΑΤΟ στα Δωδεκάνησα. Οι περιπολίες περιορίζονται σε Λέσβο και Χίο.

◆ Έχει εγγράφως με διάβημα υπενθυμίσει ότι τα Ίμια είναι τουρκικά!

Σύμφωνα με την ανησυχητική εκτίμηση κυβερνητικών παραγόντων, το προσφυγικό μπορεί να αποτελέσει θρυαλλίδα ανάφλεξης στα ελληνοτουρκικά για έναν πολύ απλό λόγο: η γεωπολιτική πίεση που υφίσταται η Τουρκία (στο Κουρδικό) θα αναζητήσει διέξοδο και θα τη βρει στο πιο αδύνατο σημείο. Και αυτό το σημείο είναι η Ελλάδα και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Ο συσχετισμός δυνάμεων

Συνοψίζοντας, μια πολυμερής συμφωνία όπως αυτή στην οποία κατέληξαν η Ε.Ε. και Τουρκία για τη διαχείριση του προσφυγικού/ μεταναστευτικού ζητήματος, αντικατοπτρίζει πάνω απ’ όλα τον συσχετισμό των δυνάμεων. Στη βάση αυτού του συσχετισμού είναι ολοφάνερο ότι ο ασθενέστερος υποχρεώνεται να φορτωθεί το μεγαλύτερο βάρος. 

Στην προκειμένη περίπτωση ο... ανίσχυρος της υπόθεσης είναι η Ελλάδα, καθώς οι Ευρωπαίοι εταίροι, διαπραγματευόμενοι με την Τουρκία, είχαν τη δυνατότητα να τοποθετήσουν το βάρος που τους αναλογεί στο ελληνικό υποζύγιο. 

Η ελληνική αποικία χρέους, με μηδαμινή διαπραγματευτική δύναμη, εξαρτημένη από πανάκριβες χρηματοδοτικές δόσεις για να αντιμετωπίσει τις στοιχειώδεις ανάγκες λειτουργίας της, διατίθεται για πάσα χρήση. Και οι Ευρωπαίοι τη χρησιμοποιούν ως μια σύγχρονη νήσο Έλλις, έναν απομονωμένο χώρο καταγραφής, ταυτοποίησης, αποθήκευσης και διαλογής ανθρώπων – προσφύγων και μεταναστών.

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1909 στις 24-03-2016

ΠΗΓΗ: Δημήτρης Κυπριώτης